Γνωστή για παρατυπίες ως προς την τήρηση των κανονισμών που διέπουν την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή φαίνεται να ήταν η Μονάδα Ι.Υ.Α. στα Χανιά, όπως προκύπτει από ΦΕΚ του Ιουλίου του 2020, όπου δημοσιεύεται η απόφαση της επιβολής προστίμου και η ανάκληση της άδειας λειτουργίας της Μονάδας για τουλάχιστον ένα εξάμηνο.
Προκύπτει, μάλιστα, ότι η Μονάδα είχε αλλάξει επωνυμία μετά την πρώτη ανάκληση άδειας λειτουργίας, αλλά χρεώνεται και δεύτερη μετά από έλεγχο που είχε διενεργήσει η τότε Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ο έλεγχος που πραγματοποίησε το 2019 κλιμάκιο της Αρχής απέφερε ευρήματα για την απόκρυψη αρχείων που αφορούσαν τις παρένθετες μητέρες, καθώς εμφάνιζε συντριπτικά μικρότερο αριθμό γυναικών σε σχέση με αυτόν που είχαν εμπλακεί σε διαδικασίες εμβρυομεταφοράς, προκειμένου να τεκνοποιήσουν για λογαριασμό άλλου ζεύγους.
Ενώ, όμως, η Μονάδα ήταν υπότροπη, άγνωστο παραμένει εάν τελικά εφαρμόστηκε η απόφαση της Αρχής, αφού τον Οκτώβριο του 2020 η Αρχή καταργείται και επαναλειτουργεί με νέα σύσταση και νομική υπόσταση την άνοιξη του 2021. Στο διάστημα που μεσολαβεί φαίνεται, πάντως, πως η Μονάδα στα Χανιά συνεχίζει να έχει τουλάχιστον διαδικτυακή παρουσία, προωθώντας τις υπηρεσίες γονιμότητας που προσφέρει.
«Σπίτια γεμάτα έγκυες γυναίκες»
Τουλάχιστον 30 γυναίκες εντοπίστηκαν σε 14 σπίτια, οι οποίες βρίσκονταν εκεί με σκοπό τη «δωρεά» ωαρίων και τη χρήση τους ως παρένθετες μητέρες.
Η πρώτη πληροφορία που φτάνει στις αρμόδιες αρχές που τελικά οδηγούνται σε εξάρθρωση εγκληματικής οργάνωσης, η οποία διέπραττε εμπορία ανθρώπων και παράνομες τεκνοθεσίες βρεφών, φαίνεται να αφορά σπίτια στα Χανιά όπου παρατηρείται κινητικότητα έγκυων γυναικών. Τουλάχιστον 30 γυναίκες εντοπίστηκαν αργότερα σε 14 σπίτια, οι οποίες βρίσκονταν εκεί με σκοπό τη «δωρεά» ωαρίων και τη χρήση τους ως παρένθετες μητέρες.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Τμήματος Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος Κρήτης, «οι γυναίκες είτε υποβάλλονταν σε ειδική θεραπεία ως δότριες ωαρίων, τα οποία χρησιμοποιούνταν σε μεθόδους εξωσωματικής γονιμοποίησης, αλλά και σε προγράμματα παρένθετης μητρότητας, είτε εντάσσονταν σε ελεγχόμενους χώρους που χρησιμοποιούσε η εγκληματική οργάνωση, με σκοπό να κυοφορήσουν σε περιβάλλον εργασιακής εκμετάλλευσης». Οι γυναίκες φαίνεται να λάμβαναν 600 ευρώ τον μήνα για τις υπηρεσίες τους, πολύ λιγότερα από τα συμφωνηθέντα αλλά και από όσα προβλέπει η ίδια η νομοθεσία.
Η έρευνα κατέγραψε τουλάχιστον 182 περιπτώσεις εκμετάλλευσης γυναικών στον τομέα της αφαίρεσης ωαρίων και παρένθετης μητρότητας.
Η έρευνα της αστυνομίας που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2022, οδήγησε στη σύλληψη οκτώ μελών μεταξύ των οποίων και των δύο αρχηγικών, ενώ συνελήφθη επ’αυτοφώρω στο αεροδρόμιο και μία γυναίκα που σκόπευε να ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να παραδώσει λίγων ημερών βρέφος για τεκνοθεσία. Άλλο βρέφος βρέθηκε, στο πλαίσιο της ίδια επιχείρησης, σε σπίτι ζεύγους σε πόλη της βόρειας Ελλάδας όπου βρισκόταν από το 2022, χωρίς οποιοδήποτε νομιμοποιητικό έγγραφο.
Εκτός των δύο παράνομων τεκνοθεσιών, η έρευνα κατέγραψε τουλάχιστον 182 περιπτώσεις εκμετάλλευσης γυναικών στον τομέα της αφαίρεσης ωαρίων και παρένθετης μητρότητας, ενώ εξιχνιάστηκαν περισσότερες από 400 περιπτώσεις εξαπάτησης μέσω εικονικών διαδικασιών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Από ελέγχους του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος εντοπίστηκαν τουλάχιστον έξι εταιρείες offshore, μέσω των οποίων νομιμοποιούνταν τα έσοδα από τις παράνομες δραστηριότητες της οργάνωσης. Από τα εικονικά παραστατικά που χρησιμοποιούνταν για το ξέπλυμα χρήματος, μέχρι στιγμής έχουν προκύψει ποσά ύψους τριών εκατομμυρίων ευρώ, ενώ η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», οι γυναίκες στρατολογούνταν από το εξωτερικό, κυρίως από τη Γεωργία και τη Ρουμανία και η οργάνωση φρόντιζε για την έκδοση των διαβατηρίων τους και την παραμονή τους στην Ελλάδα.
Modus operandi
Δεν είναι η πρώτη φορά που στελέχη Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής εμπλέκονται σε υπόθεση που αφορά στην εμπορία ανθρώπων, παράνομες τεκνοθεσίες βρεφών και εμπορία ιστών και ωαρίων, μεταξύ άλλων. Το 2019 στη Θεσσαλονίκη, η επιχείρηση ΛΗΤΩ του εκεί τμήματος Οργανωμένου Εγκλήματος οδηγεί στην εξάρθρωση εγκληματικής οργάνωσης με παρεμφερές αντικείμενο. Η περίπτωση της Κρήτης διαθέτει επιπλέον σημεία παράβασης της νομοθεσίας.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», οι γυναίκες στρατολογούνταν από το εξωτερικό, κυρίως από τη Γεωργία και τη Ρουμανία και η οργάνωση φρόντιζε για την έκδοση των διαβατηρίων τους και την παραμονή τους στην Ελλάδα. Πρόκειται για γυναίκες ηλικίας 25 έως 40 ετών με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, δάνεια και εξαρτημένα μέλη οικογένειας, οι οποίες διέμεναν στα Χανιά επιτηρούμενες.
Ωάρια πρώτα, παρένθετες μετά
Η εκμετάλλευσή τους ξεκινούσε με την υποβολή τους σε αφαίρεση ωαρίων, διακριτό κομμάτι από την προετοιμασία τους για την παρένθετη μητρότητα, για το οποίο δεν πληρώνονταν ξεχωριστά. Υπενθυμίζεται ότι η διαδικασία της συλλογής ωαρίων ενέχει βιολογική καταπόνηση και σε ορισμένες περιπτώσεις, βαθμό επικινδυνότητας. Οι «δότριες ωαρίων» λαμβάνουν ορμονοθεραπεία προκειμένου να παράξουν περισσότερα του ενός ωάρια σε έναν κύκλο, τα οποία συλλέγονται και κρυοσυντηρούνται για να δοθούν προς χρήση από άλλες γυναίκες. Η νομοθεσία επιβάλλει την καταγραφή κάθε δωρεάς γενετικού υλικού που να επιτρέπει την ιχνηλασιμότητά του, ωστόσο στην περίπτωση αυτή υπάρχουν βάσιμες υποψίες πως αυτό δεν συνέβαινε.
Μετά τις ωοληψίες οι ίδιες γυναίκες έμπαιναν σε διαδικασίες παρένθετης μητρότητας, για την οποία η νομοθεσία είναι αυστηρή, θέτοντας μεταξύ άλλων ως προϋπόθεση η παρένθετη να είναι μόνιμος κάτοικος Ελλάδας και απαιτώντας δικαστική απόφαση για την εκκίνηση της διαδικασίας. Στην περίπτωση της Κρήτης, η παρένθετη έμπαινε σε διαδικασία κύησης χωρίς οποιαδήποτε προηγούμενη δικαστική απόφαση. Σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές, προκειμένου να επισπευστούν οι διαδικασίες και να μην υπάρξουν προσκόμματα, η κλινική κατέθετε φακέλους για παρένθετη μητρότητα σε διάφορα πρωτοδικεία ανά την Ελλάδα, στο όνομα της ίδιας παρένθετης, έχοντας μέσα εικονικά μισθωτήρια από κατοικίες και εικονικές ιατρικές βεβαιώσεις. Η εμβρυομεταφορά στην παρένθετη ξεκινούσε ανεξάρτητα από το αν υπήρχε δικαστική απόφαση.
Το αποτέλεσμα ήταν άλλη γυναίκα να αναγράφεται στη δικαστική απόφαση, άλλη γυναίκα να γεννάει και τα στοιχεία εναρμονίζονταν στη γέννα, μετά από παρέμβαση μέλος του κυκλώματος στην κλινική που πραγματοποιούνταν ο τοκετός.
Ψεύτικοι γάμοι και εικονικές εξωσωματικές
Στο μενού των υπηρεσιών της Μονάδας περιλαμβανόταν και η «παροχή γυναικών» για τη σύναψη ψευδών συμφώνων συμβίωσης με άνδρες που δεν έχουν πρόσβαση στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, είτε γιατί δεν έχουν σύντροφο είτε γιατί βρίσκονται σε ομόφυλες σχέσεις. Στην Ελλάδα, η νομοθεσία επιτρέπει σε γυναίκες χωρίς σύντροφο την τεκνοποίηση μέσω της υποβοηθούμενης (με δότη σπέρματος), αλλά όχι σε άντρες χωρίς σύντροφο (που θα μπορούσε να γίνει μέσω παρένθετης), ούτε και σε γκέι ζευγάρια. Εξαιτίας αυτής της απουσίας πρόβλεψης, άτομα που υπάγονται σε αυτές τις κατηγορίες επιχειρούν, όχι παρανομώντας, να συνάψουν «λευκές» σχέσεις προκειμένου να αποκτήσουν παιδί. Η παρανομία έγκειται στη φερόμενη έμμισθη διαμεσολάβηση της Μονάδας για τη δημιουργία εικονικών δεσμών, προκειμένου οι πελάτες τους να μπορούν να προχωρήσουν τις διαδικασίες απόκτησης τέκνου. Μεγάλο μέρος των ανδρών αυτών προερχόταν από την Ιταλία.
Θύματα όμως της δράσης της Μονάδας, σύμφωνα με τη δικογραφία που σχηματίστηκε, έπεσαν και πολλά ζευγάρια Ελλήνων που απευθύνονταν στη Μονάδα με προβλήματα γονιμότητας. Η έρευνα εντόπισε περισσότερα από 350 ονομαστικά περιστατικά όπου ενώ η διαδικασία στο χειρουργείο φαίνεται να λάμβανε χώρα κανονικά, στην πραγματικότητα δεν γίνονταν ούτε ωοληψίες, ούτε εμβρυομεταφορές. Οι διαδικασίες βαφτίζονταν «αποτυχημένες προσπάθειες» και οι πελάτες αναγκάζονταν έτσι να επανέλθουν επωμιζόμενοι το αντίστοιχο ψυχολογικό και οικονομικό κόστος.
Κύκλοι της αστυνομίας επισημαίνουν στην «Κ» ότι η υπόθεση δεν έχει κλείσει και η έρευνα αναμένεται να επιφέρει πρόσθετα στοιχεία για τη δράση των στελεχών της Μονάδας.
