Τις πρώτες δέκα ημέρες μετά την επέλαση του τυφώνα «Κατρίνα», που έπληξε τις νότιες ακτές των ΗΠΑ τον Αύγουστο του 2005, τουλάχιστον 1.000 άτομα προσβλήθηκαν από οξεία γαστρεντερίτιδα.
Υπήρξαν εκατοντάδες κρούσματα τυφοειδούς πυρετού και δυσεντερίας από το μικρόβιο σιγκέλλα (Shigella), καθώς και μεγάλη έξαρση του ιού του Δυτικού Νείλου.
Τον περασμένο Φεβρουάριο στη Νέα Ζηλανδία εξαιτίας του κυκλώνα «Γκάμπριελ» υπήρξε μεγάλη έξαρση γαστρεντερίτιδας, επιδημία λεπτοσπείρωσης και πολλές δερματικές λοιμώξεις λόγω επαφής αμυχών του δέρματος με μολυσμένο νερό.
Ακόμα και μικρότερης κλίμακας συμβάντα έχουν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας: στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας, το 2005, η άμεση έκθεση σε πλημμυρικά ύδατα μολυσμένα με ακατέργαστα λύματα προκάλεσε την εμφάνιση επιδημίας γαστρεντερίτιδας από νοροϊούς μεταξύ κατοίκων αλλά και πυροσβεστών που εργάστηκαν για την άντληση των νερών. Στη Μασσαλία της Γαλλίας και στο Παλέρμο της Ιταλίας, το 2009, η εμφάνιση κρουσμάτων λεπτοσπείρωσης συνδέθηκε με περιόδους ισχυρών βροχοπτώσεων που συνοδεύονταν από πλημμύρες αλλά και απεργίες των εργαζομένων στην αποκομιδή απορριμμάτων.
Τη διεθνή εμπειρία από πλημμυρικά φαινόμενα και περιπτώσεις μόλυνσης των δικτύων ύδρευσης ανέλυσε διεπιστημονική έρευνα που εκπονήθηκε από τη δρα Μαρία Μαυρούλη και τον καθηγητή Αθανάσιο Τσακρή από το Εργαστήριο Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και τον δρα Σπυρίδωνα Μαυρούλη και τον καθηγητή Ευθύμη Λέκκα από το Εργαστήριο Μελέτης και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ και η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στο νερό των πλημμυρισμένων περιοχών κρύβεται μία «υγειονομική βόμβα».
Η σύνδεση της μελέτης (δημοσιεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό International Journal of Environmental Research and Public Health) με το σήμερα είναι προφανής.
«Ο Θεσσαλικός Κάμπος έχει μετατραπεί σε τεράστια υγρή χωματερή και νεκροταφείο ζώων. Ελλοχεύουν επικίνδυνα νοσήματα: λεπτοσπείρωση ή πυρετός των βάλτων, που προκαλεί από υψηλό πυρετό, κεφαλαλγία και μυαλγίες έως και –πιο σπάνια– μηνιγγίτιδα, ίκτερο ή νεφρική ανεπάρκεια. Λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου ή άλλα νοσήματα που μεταφέρονται με κουνούπια, oι πληθυσμοί των οποίων θα αυξηθούν δραματικά στις πληγείσες περιοχές. Ηπατίτιδα Α. Σαλμονέλωση η οποία προκαλείται από νερό μολυσμένο από κόπρανα ανθρώπων και ζώων. Καμπυλοβακτηριδίωση, ιογενής γαστρεντερίτιδα, ακόμα και χολέρα. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ακόμη και αυτό το ενδεχόμενο», λέει στην «Κ» ο Αθανάσιος Τσακρής, καθηγητής Μικροβιολογίας ΕΚΠΑ.
«Επείγει να γίνει εμβολιασμός για ηπατίτιδα Α και τυφοειδή πυρετό», τονίζει μεταξύ άλλων στην «Κ» ο καθηγητής Μικροβιολογίας Αθανάσιος Τσακρής.
Οπως τονίζει ο κ. Τσακρής, «η διαχείριση κρίσεων όπως αυτή που βιώνει η χώρα μας τις τελευταίες μέρες απαιτεί διεπιστημονικές και πολυκινδυνικές προσεγγίσεις, οι οποίες μπορούν να εξασφαλίσουν έγκαιρη πρόληψη, αποτελεσματικότερη και αμεσότερη απόκριση στην έκτακτη ανάγκη καθώς και ταχύτερη αποκατάσταση και ανάκαμψη. Χρειάζεται εκτίμηση κινδύνου για κάθε νόσημα που ελλοχεύει και επιτήρηση».
Σύμφωνα με τον καθηγητή, κομβικό στοιχείο είναι το πόσιμο νερό. Οπως επισημαίνει, «επιβάλλεται η κατανάλωση μόνο εμφιαλωμένου, μέχρι να αποκατασταθούν και να απολυμανθούν τα δίκτυα ύδρευσης. Εναλλακτικά, νερό που έχει βράσει, αν και αυτό φαίνεται δύσκολο με την κατάσταση που επικρατεί. Σε πρώτη φάση επείγει να γίνει εμβολιασμός στους πληθυσμούς των πληγεισών περιοχών για ηπατίτιδα Α και τυφοειδή πυρετό, ως μια πρώτη θωράκιση. Είναι αναγκαία η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής για λεπτοσπείρωση σε όσους έχουν εκτεθεί στα μολυσμένα ύδατα, κατοίκους αλλά και εμπλεκόμενους στη διαχείριση των επιπτώσεων των πλημμυρών. Σε δεύτερη φάση, και με δεδομένο ότι το αυξημένο στρες και η κακουχία θα οδηγήσουν σε περαιτέρω εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος των ανθρώπων της Θεσσαλίας, πρέπει να οργανωθούν εμβολιασμοί για παρωτίτιδα/ιλαρά/ερυθρά, ειδικά για όσους δεν έχουν κάνει τις αναμνηστικές δόσεις, για έρπητα ζωστήρα και διφθερίτιδα/τέτανο. Ειδικά για τα παιδιά συστήνεται ο εμβολιασμός κατά της διφθερίτιδας και διαφόρων μορφών μηνιγγίτιδας στις περιπτώσεις που το πρόγραμμα εμβολιασμού δεν έχει ολοκληρωθεί».
Ψυχική υγεία
Ο κ. Τσακρής συνεχίζει: «Πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και η παράμετρος της ψυχικής υγείας. Μεγάλο ποσοστό των πλημμυροπαθών θα παρουσιάσει μετατραυματικό στρες, κρίσεις αϋπνίας, κατάθλιψη, ακόμα και ψύχωση. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα στη Μεγάλη Βρετανία, ο κίνδυνος εμφάνισης ψυχικών νοσημάτων είναι 4-9 φορές μεγαλύτερος για όσους έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις».
Δίκτυο επιτήρησης και οδηγίες
Σε επιφυλακή για την ανίχνευση και καταγραφή νοσημάτων που σχετίζονται με πλημμυρικά φαινόμενα έχουν τεθεί οι υπηρεσίες υγείας στις πληγείσες περιοχές. Οι κίνδυνοι προέρχονται από τα στάσιμα νερά, που μπορεί να έχουν μολυνθεί από λύματα, χημικές ουσίες και τρωκτικά, και από τα νεκρά ζώα, με τους ειδικούς να φοβούνται εξάρσεις γαστρεντερίτιδας, νοσημάτων που μεταδίδονται μέσω τρωκτικών, όπως η λεπτοσπείρωση, ή και κουνουπιών.
Οπως ανέφερε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη, έως το απόγευμα της Κυριακής είχαν δηλωθεί από τις περιοχές που επλήγησαν 36 κρούσματα γαστρεντερίτιδας, ενώ τρία άτομα εμφάνισαν δερματικά εξανθήματα. Εκτός από δύο ασθενείς που εισήχθησαν σε νοσοκομείο, τα υπόλοιπα περιστατικά ήταν ήπια. Αναμένονται τα εργαστηριακά αποτελέσματα προκειμένου να διαπιστωθούν τα αίτια. Από σήμερα τίθεται σε λειτουργία και το δίκτυο επιδημιολογικής επιτήρησης για κρούσματα γαστρεντερίτιδας και αναπνευστικά νοσήματα σε Μονάδες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας οι οποίες σε ημερήσια βάση θα ενημερώνουν το Συντονιστικό Κέντρο Δημόσιας Υγείας στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Παν. Θεσσαλίας. Τα νοσοκομεία, υπό τον «φόβο» της λεπτοσπείρωσης έχουν λάβει οδηγίες να γίνεται εργαστηριακή διερεύνηση κάθε περιστατικού εμπύρετης γαστρεντερίτιδας.
«Εχουμε ξεκινήσει δειγματοληπτικές αναλύσεις του νερού σε συνεργασία με τους δήμους σε σημεία και υποδομές. Ανάλογα με τα αποτελέσματα οι τοπικές αρχές κάνουν τις ανακοινώσεις κατά πόσο το νερό είναι ασφαλές. Η γενική οδηγία έως τότε, παραμένει οι πολίτες να πίνουν εμφιαλωμένο νερό. Μπορούν να πλυθούν με νερό από το δίκτυο μόνο εφόσον έχει προηγηθεί ο βρασμός του για τρία λεπτά», σημείωσε στην «Κ» η κ. Αγαπηδάκη. Και επισημαίνει, «τα κουνούπια, προς το παρόν, δεν μας προβληματίζουν, καθώς η πλημμύρα κατέστρεψε τα αυγά. Επειδή όμως η Θεσσαλία είχε φέτος κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου, εντείνουμε την εντομολογική επιτήρηση».
«Στην αρχή τα νοσοκομεία μας δέχθηκαν κυρίως περιστατικά από τραυματισμούς και κατάγματα που συνέβησαν στην προσπάθεια των πολιτών να απεγκλωβιστούν», ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Λάρισας, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος. «Από την Κυριακή δέχονται περιστατικά ήπιας γαστρεντερίτιδας, τα οποία όμως μένει να συσχετιστούν με τις πλημμύρες: τέσσερα περιστατικά στην προχθεσινή εφημερία του Πανεπιστημιακού Λάρισας. Εγινε και μία διακομιδή από τον Βόλο περιστατικού γαστρεντερίτιδας από σαλμονέλα, όμως δεν γνωρίζουμε εάν έχει σχέση με τις πλημμύρες».
Ο ΕΟΠΥΥ έδωσε τη δυνατότητα επανασυνταγογράφησης κατεστραμμένων ή απολεσθέντων φαρμάκων πλημμυροπαθών. Οπως σημείωσε στην «Κ» ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου Απόστολος Βαλτάς, έως και χθες το πρωί περίπου 50 φαρμακεία της ευρύτερης περιοχής Τυρνάβου Ελασσόνας τροφοδοτούνταν με σκευάσματα με τη συνδρομή της Πολιτικής Προστασίας λόγω της καταστροφής του οδικού δικτύου.
