Η χώρα μας αντιμετωπίζει μία μεγάλη καταστροφή με ανυπολόγιστες συνέπειες. Είναι πραγματικά όμως το ίδιο ανυπολόγιστες για όλους; Είναι όλοι ίσοι απέναντι στην καταστροφή, στην κλιματική κρίση, στα μέσα αντιμετώπισης της αλλά και στις αποζημιώσεις ή στα κίνητρα αποκατάστασης;
Λίγες ώρες μετά τις φονικές πλημμύρες στη Θεσσαλία ήρθε στη μνήμη μου η ρήση της Ταϊλανδής ακτιβίστριας Matcha Phorn-in: «Αν είσαι αόρατη στην καθημερινή ζωή, οι ανάγκες σου δεν πρόκειται να ληφθούν υπόψη, πόσο μάλλον να αντιμετωπιστούν, σε μια κατάσταση κρίσης».
Οι γυναίκες μένουν πίσω σε σχέση με τους άντρες σε δεξιότητες που αποδεικνύονται σωτήριες κατά τη διάρκεια μιας φυσικής καταστροφής: Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι ψηφιακά αναλφάβητες, να μην ξέρουν να κολυμπούν ή να σκαρφαλώνουν σε δέντρα, όπως επισημαίνει το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του Ο.Η.Ε., ενώ συχνά επιφορτίζονται με τη φροντίδα άλλων ευάλωτων ατόμων όπως τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι κατά τη διάρκεια ακραίων φαινομένων και επομένως παραμένουν μέχρι την τελευταία στιγμή στο σπίτι.
Ταυτόχρονα, σε πολλές αγροτικές κοινότητες, οι άνδρες ελέγχουν το εισόδημα στα νοικοκυριά. Οι γυναίκες συχνά δεν λαμβάνουν οι ίδιες τις αποζημιώσεις, γιατί απασχολούνται σε αγροτικές ή κτηνοτροφικές εργασίες ή εργάζονται σε μικρομεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις δωρεάν και ανασφάλιστες.
Δεδομένου ότι οι γυναίκες αποτελούν το 70% όσων ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και ότι η κλιματική κρίση έχει δυσανάλογες επιπτώσεις στις χώρες, ή στις περιοχές/περιφέρειες που είναι φτωχότερες δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πλήττονται ακόμα περισσότερο από την κλιματική αλλαγή συγκριτικά με τους άνδρες.
Με πολλούς τρόπους, η ισότητα των φύλων σώζει ζωές. Μελέτη που διεξήχθη το 2006 από το London School of Economics (LSE) έδειξε ότι, σε 141 φυσικές καταστροφές, τα ποσοστά θνησιμότητας των γυναικών ήταν υψηλότερα από εκείνα των ανδρών.
Η κλιματική μετανάστευση, θα αποτελέσει μία από τις σημαντικότερες προεκτάσεις της κλιματικής κρίσης. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους πρόσφυγες, κατά μέσο όρο 21,5 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίζονται βίαια κάθε χρόνο μετά το 2008, εξαιτίας κινδύνων που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες (όπως πλημμύρες, καταιγίδες, πυρκαγιές, ακραίες θερμοκρασίες). Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι η κλιματική αλλαγή είναι πιθανό να εξαναγκάσει πάνω από 200 εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους μέσα στις επόμενες τρεις δεκαετίες.
Όπως απέδειξε η μεγάλη πρόσφατη καταστροφή, η κλιματική μετανάστευση μπορεί να λάβει ισχυρά και οδυνηρά εσωτερικά χαρακτηριστικά, μετακινώντας πληθυσμούς από πληγείσες περιοχές σε άλλες στην ίδια χώρα. Ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων της Λάρισας ή της Καρδίτσας θα αναγκαστεί πιθανότατα να αναζητήσει σε άλλη περιοχή εργασία ή στέγη. Σε αυτές τις κρίσιμες συνθήκες αναγκαστικής μετεγκατάστασης, μεταστέγασης οι γυναίκες και τα παιδιά παραμένουν ο «αδύναμος κρίκος».
Η δημιουργία μιας Oμάδας Eργασίας (Τask Force) στη Γενική Γραμματεία Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας αποτελεί ένα πρώτο βήμα καταγραφής των ζητημάτων αυτών και εφαρμογής των αναγκαίων μέτρων ώστε να εξαλειφθεί η έμφυλη ανισότητα στα πεδία που συνδέονται με τις φυσικές καταστροφές.
Μακάρι να μη μας είχαν προλάβει τα γεγονότα αλλά η αλλαγή του κλίματος εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς εντείνοντας ποικιλοτρόπως τις ανισότητες.
*Η Ζέφη Δημαδάμα είναι Γενική Γραμματέας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
