Συζητήσεις έχει προκαλέσει στο εσωτερικό των εμπλεκομένων φορέων η εξαγγελία του πρωθυπουργού περί μεταφοράς στην Πολιτική Προστασία της ΕΜΥ και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, που έγινε κατά την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου στο πλαίσιο της 87ης ΔΕΘ. Ερωτηθείς από δημοσιογράφο για τον ρόλο της Πολιτικής Προστασίας στο ιδιαίτερα απαιτητικό πλαίσιο δράσης που έχουν δημιουργήσει οι νέες συνθήκες της κλιματικής κρίσης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε ότι αυτή θα είναι μία από τις πρώτες πρωτοβουλίες που θα ληφθούν, έτσι ώστε κάτω από έναν φορέα να βρίσκεται όλο το επιστημονικό προσωπικό της χώρας. «Δεν αισθάνομαι ότι στην Πολιτική Προστασία έχουμε εντάξει όλα τα σημαντικά μετεωρολογικά δεδομένα τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας» σημείωσε.
H παραδοχή του πρωθυπουργού έχει επισημανθεί τις τελευταίες ημέρες από πολλούς επιστήμονες, στον απόηχο της κακοκαιρίας Daniel, η οποία παρότι είχε προβλεφθεί με ακρίβεια από τους μετεωρολόγους, αυτό δεν αποτυπώθηκε στην ετοιμότητα της Πολιτικής Προστασίας και του κρατικού μηχανισμού εν γένει να διαχειριστούν τις καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν τη Θεσσαλία σε μία έκταση 720.000 στρεμμάτων, παρασύροντας ανθρώπους, ζώα, υποδομές και περιουσίες.
Κι ενώ σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα υπογραμμίζει την ανάγκη συνεργασίας και ενιαίας αντιμετώπισης των προκλήσεων που θέτει όλο και πιο επιτακτικά η κλιματική κρίση, ερωτήματα προκύπτουν για το αν η προαναγγελθείσα μεταφορά Αστεροσκοπείου και ΕΜΥ στην Πολιτική Προστασία είναι αφενός εφικτή, αφετέρου λύνει τα προβλήματα που έχουν επισημανθεί. Τίθεται ακόμα ένα ζήτημα που έχει εκφραστεί ανοιχτά από τον διευθυντή και πρόεδρο Δ.Σ. του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Μανώλη Πλειώνη, ο οποίος προ ημερών δήλωνε στην Ηλιάνα Μάγρα και την «Καθημερινή της Κυριακής» πως το Αστεροσκοπείο έχει προσπαθήσει να συνεργαστεί με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, αλλά «δεν υπάρχει ανταπόκριση». Σημείωνε ακόμα πως στο παρελθόν συναντήθηκε επανειλημμένα με τον πρώην υπουργό Πολιτικής Προστασίας, Χρήστο Στυλιανίδη, και είχαν ετοιμάσει μνημόνιο συνεργασίας το οποίο «δεν υπέγραψαν ποτέ». Σύμφωνα με τον κ. Στυλιανίδη, πάντως, το θέμα τότε είχε κολλήσει στη γραφειοκρατία και όχι στην πολιτική βούληση.
Μετά την εξαγγελία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, το Αστεροσκοπείο έδωσε στη δημοσιότητα δήλωση του κ. Πλειώνη με την οποία εξέφρασε την πρόθεση να συναντηθεί άμεσα με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ώστε να συζητήσουν το πώς θα μπορούσε να προχωρήσει η συνεργασία του Αστεροσκοπείου με την Πολιτική Προστασία με προγραμματική συμφωνία ή/και με μνημόνιο συνεργασίας, χωρίς να καθίσταται απαραίτητη η υπαγωγή του φορέα στο αρμόδιο υπουργείο. Ο ίδιος εξήγησε πως αφενός «η επιστήμη και η ερευνητική διαδικασία απαιτεί ελεύθερο ακαδημαϊκό περιβάλλον για να πραγματωθεί», αφετέρου «μέρος μόνο του πλούτου της γνώσης που παράγεται στο ΕΑΑ μετουσιώνεται σε καινοτόμα εργαλεία και υπηρεσίες, ορισμένα εκ των οποίων αφορούν την Πολιτική Προστασία».
Κ. Λαγουβάρδος: Είμαστε στη διάθεση της Πολιτείας
Στο ίδιο μήκος κύματος ο Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος, μετεωρολόγος και διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, εξήγησε στην «Κ» πως κατ′ αρχάς το Αστεροσκοπείο είναι ένα ερευνητικό κέντρο –το παλαιότερο μάλιστα της χώρας– με βασική λειτουργία την εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε έναν μεγάλο αριθμό επιστημονικών τομέων, από την αστρονομία και τη γεωφυσική μέχρι τους σεισμούς και τη μετεωρολογία. Στον τομέα της μετεωρολογίας, η ομάδα Meteo ασχολείται με το κομμάτι της παρατήρησης και της πρόγνωσης καιρικών φαινομένων και ένα μέρος αυτής της έρευνας δημιουργεί χρήσιμες προγνώσεις για την κοινωνία αλλά και για την πολιτεία.
Συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε η πληροφορία να κατευθύνεται στις υπεύθυνες Αρχές προγραμματικά και συντονισμένα, με στόχο την καλύτερη λήψη αποφάσεων.
«Οι μετρήσεις του δικτύου των 530 αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών σε όλη την Ελλάδα, μας επιτρέπουν να παρατηρούμε την εξέλιξη των καιρικών φαινομένων – όπως άνεμοι, βροχοπτώσεις, πυρκαγιές, πλημμύρες κ.λπ. Εδώ και είκοσι χρόνια το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών λειτουργεί μια σειρά μετεωρολογικών μοντέλων τα οποία μας επιτρέπουν να κάνουμε μια λεπτομερή πρόγνωση καιρού. Eνα μεγάλο μέρος αυτών των προγνώσεων παρέχονται μέσα από την ιστοσελίδα meteo.gr» είπε και πρόσθεσε: «Είμαστε πάντα στη διάθεση της Πολιτείας για συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε αυτή η πληροφορία, προγραμματικά και συντονισμένα να κατευθύνεται στις υπεύθυνες Αρχές. Στόχος, να αξιοποιείται μαζί με τις άλλες πηγές πληροφόρησης, όπως είναι στην περίπτωσή μας, η ΕΜΥ ή το ΕΛΚΕΘΕ, για μια καλύτερη λήψη των αποφάσεων».
Θ. Κολυδάς: Οι φυσικές καταστροφές απαιτούν πλέον ενιαία αντιμετώπιση
Μιλώντας στην «Κ» ο διευθυντής της ΕΜΥ, Θοδωρής Κολυδάς, σημειώνει πως αυτή τη στιγμή, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δίνεται προτεραιότητα στις συνεργασίες μεταξύ επιστημονικών και ερευνητικών φορέων που έχουν ως αντικείμενό τους τη μετεωρολογία. Στόχος, όπως εξηγεί, είναι η ενιαία αντιμετώπιση των ακραίων καιρικών φαινομένων και η έγκυρη ενημέρωση των πολιτών. Η διάκριση ανάμεσα στους παραπάνω φορείς αλλά και στα προγράμματα κινδύνου δεν ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα. «Οι φυσικές καταστροφές απαιτούν πλέον ενιαία αντιμετώπιση», λέει και τονίζει πως στο πλαίσιο αυτό η συνεισφορά ερευνητικών φορέων όπως το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών είναι αναντίρρητη. «Η αξιοποίηση των αξιόπιστων ερευνητικών εργαλείων είναι επίσης αναγκαία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόγραμμα EFFIS της υπηρεσίας Copernicus, το οποίο αρχικά ήταν πειραματικό, αλλά μόλις αποδείχτηκαν οι δυνατότητές του έγινε επιχειρησιακό. Το ίδιο θα συμβεί και με το πρόγραμμα EFAS για τις πλημμύρες», προσθέτει.
Η συνένωση των δυνάμεων να μεταφράζεται σε συμμετοχή στο επιχειρησιακό κομμάτι των αποφάσεων και να μη μείνει μόνο σε συμβουλευτικό ρόλο.
Κατά τον κ. Κολυδά, ΕΜΥ και Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών πρέπει να αρχίσουν να συνεργάζονται μέσα σε ένα ξεκάθαρα θεσμοθετημένο νομικό πλαίσιο, όπου θα αποτυπώνεται ο ρόλος όχι μόνο των μετεωρολόγων, αλλά και των υδρολόγων και άλλων ειδικών επιστημόνων. Αλλωστε, σύμφωνα με τον κ. Κολυδά, ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός έχει προτείνει εδώ και καιρό τις άμεσες συνεργασίες μεταξύ ινστιτούτων, πανεπιστημίων και κρατικών φορέων. Ο διευθυντής της ΕΜΥ στέκεται και στην ανάγκη δημιουργίας μιας εθνικής βάσης δεδομένων για το κλίμα, με ανακοινώσεις για τα καιρικά φαινόμενα, οι οποίες θα εκπορεύονται από μια κοινή πηγή. «Η συνένωση των δυνάμεων μετεωρολόγων και υδρολόγων της χώρας θα πρέπει στη συνέχεια να μεταφράζεται σε συμμετοχή τους στο επιχειρησιακό κομμάτι των αποφάσεων και να μη μείνει μόνο σε συμβουλευτικό ρόλο», καταλήγει.
Σύνθετη η μεταφορά στην Πολιτική Προστασία
Σημειώνεται εδώ, πως το μοντέλο της μεταφοράς οργανισμών και υπηρεσιών στο υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης έχει εφαρμοστεί τα τελευταία δύο χρόνια και σε άλλες περιπτώσεις. Πρόσφατο παράδειγμα, η μεταφορά, μετά τις εκλογές, της Γενικής Γραμματείας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής, στο εν λόγω υπουργείο από το Υποδομών και Μεταφορών.
H μεταφορά του ΟΑΣΠ από το υπουργείο Υποδομών στο υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης είναι άλλο ένα παράδειγμα. Η συγκεκριμένη μετάθεση έγινε πριν από δύο χρόνια και, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΟΑΣΠ, Ευθύμη Λέκκα, ήταν μια απολύτως επιτυχημένη διαδικασία, η οποία απέδωσε γρήγορα καρπούς. Ο ίδιος κάνει λόγο για επιτάχυνση διαδικασιών όπως η θεσμοθέτηση επιτροπών προσεισμικού κινδύνου, η θεσμοθέτηση κανονισμού επεμβάσεων στην τοιχοποιία, η δημιουργία ομάδων αξιολόγησης κατάστασης σχολικών κτιρίων και ο υποχρεωτικός προσεισμικός έλεγχος δημόσιων κτιρίων.
Ο κ. Λέκκας, πάντως, κάνει λόγο για μια πολύ πιο σύνθετη κατάσταση στην περίπτωση της ΕΜΥ, η οποία είναι μια στρατιωτική υπηρεσία, και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το οποίο είναι ένα ερευνητικό κέντρο, ως προς το πώς μπορούν να συνενωθούν σε έναν κοινό φορέα.
Το ΔΣ του Αστεροσκοπείου σε ανακοίνωση που εξέδωσε το απόγευμα της Τρίτης σημείωνε πως κάτι τέτοιο θα είχε δραματικές επιπτώσεις για την υπόστασή του ως Εθνικού Ερευνητικού Φορέα, ξεκαθαρίζοντας ότι επιδίωξη του ΕΑΑ θα είναι να διαφυλαχθεί η νομική του υπόσταση ως ανεξάρτητου ΝΠΔΔ, εποπτευομένου από τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης.
