Βίωσαν έναν ανείπωτο φόβο. Είδαν το σπίτι τους να πλημμυρίζει, τους γονείς τους σε απόγνωση. Ακουσαν συγγενείς, φίλους τους να θρηνούν. Κάποιοι έχασαν δικούς τους, κάποιοι άλλοι άκουσαν τα τραγικά νέα. Είδαν τα μέρη τους να καταστρέφονται. Ζουν ακόμη σε τραγικές καταστάσεις. Η κανονικότητα της ζωής τους έχει αλλάξει προς το χειρότερο. «Επειτα από μια τέτοια φυσική καταστροφή, όπως στη Θεσσαλία, τα παιδιά θέλουν στήριξη γιατί βιώνουν ένα ισχυρά τραυματικό γεγονός. Ανάλογα με την ηλικία του παιδιού εμφανίζονται ψυχικές διαταραχές. Οι γονείς πρέπει να είναι υποψιασμένοι», λέει στην «Κ» η Σίσσυ Χατζηχρήστου, καθηγήτρια Σχολικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθύντρια στο Εργαστήριο Σχολικής Ψυχολογίας του ιδρύματος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, ο μαθητικός πληθυσμός στη Θεσσαλία ανέρχεται σε 88.227 και στις 1.036 σχολικές μονάδες της περιφέρειας εργάζονται 10.027 μόνιμοι εκπαιδευτικοί. Μετά την καταστροφή, ήδη έχουν αρχίσει οι προετοιμασίες για το άνοιγμα των σχολείων. Το θέμα είναι πώς η σχολική κοινότητα, και δη τα παιδιά, θα διαχειριστεί το βίωμα της τραγικής φυσικής καταστροφής. «Το σχολείο αποτελεί το πλαίσιο που σε δύσκολες περιόδους λειτουργεί υποστηρικτικά για τη μαθησιακή και ψυχοκοινωνική προσαρμογή των μαθητών. Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, οι συγγενείς, οι φίλοι μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά και τους εφήβους να αντεπεξέλθουν σταδιακά στη δύσκολη συνθήκη», παρατηρεί η κ. Χατζηχρήστου, τη συνδρομή της οποίας ζήτησε το υπουργείο Παιδείας για την ψυχολογική υποστήριξη της εκπαιδευτικής κοινότητας στη Θεσσαλία. Αλλωστε, η κ. Χατζηχρήστου και οι συνεργάτες της έχουν πείρα από τη δουλειά που έκαναν σε σχολεία κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, στα σχολεία στο Μάτι μετά την καταστροφική πυρκαγιά και κατά την περίοδο της πανδημίας.
Οι οδηγίες του Εργαστηρίου Σχολικής Ψυχολογίας προς τους εκπαιδευτικούς της Θεσσαλίας έχουν ήδη συνταχθεί. «Το “μοίρασμα” μιας δύσκολης εμπειρίας είναι ιδιαίτερη διαδικασία. Μπορεί σε κάποιους μαθητές να λειτουργεί ανακουφιστικά, αλλά σε άλλους ενδέχεται να προκαλείται εσωτερική αναστάτωση και να εκδηλώνεται με διάφορα συναισθήματα (π.χ. θυμός, θλίψη, φόβος) και συμπεριφορές (π.χ. διάσπαση, πρόκληση, απόσυρση). Αποδεχόμαστε τα συναισθήματα και παρατηρούμε την αυξομείωση της έντασής τους τις επόμενες ημέρες. Σε κάθε περίπτωση δεν πιέζουμε τους μαθητές που δείχνουν ότι δυσκολεύονται να συμμετάσχουν και προσπαθούμε να διατηρήσουμε τους βασικούς κανόνες μιας συζήτησης σε ένα γενικότερο πλαίσιο. Οταν γίνονται πολύ προσωπικές αναφορές προσπαθούμε να κάνουμε γενικότερα σχόλια και αναφέρουμε τη διαθεσιμότητά μας για συζήτηση σε ατομικό επίπεδο», συνιστούν οι επιστήμονες στους εκπαιδευτικούς.
Τα παιδιά και οι έφηβοι που ένιωσαν έντονα τις συνέπειες της φυσικής καταστροφής είναι πιθανό να παρουσιάσουν συμπεριφορές αποδιοργάνωσης και να εκδηλώσουν έντονο στρες και άλλες δύσκολες συμπεριφορές και συναισθήματα με διαφόρους τρόπους. Οι κυριότερες αντιδράσεις των παιδιών είναι:
• Στην προσχολική ηλικία το πιπίλισμα των δαχτύλων, η νυχτερινή ενούρηση, η έντονη προσκόλληση στους γονείς, οι διαταραχές ύπνου, η απώλεια όρεξης, ο φόβος για το σκοτάδι, η παλινδρόμηση στη συμπεριφορά και η απόσυρση από φίλους.
• Στα παιδιά σχολικής ηλικίας η ευερεθιστότητα, η επιθετικότητα, η προσκόλληση στους γονείς, οι εφιάλτες, η δυσκολία στη συγκέντρωση, η απόσυρση από δραστηριότητες και φίλους, η έλλειψη ενδιαφέροντος για τα μαθήματα.
• Στην εφηβική ηλικία οι διαταραχές ύπνου και φαγητού, η διέγερση, η αύξηση των συγκρούσεων, οι σωματικές ενοχλήσεις, η προκλητική συμπεριφορά, η δυσκολία στη συγκέντρωση, η έλλειψη ενδιαφέροντος για τη μάθηση και τη συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες.
Συναντήσεις
Ενημερωτικές συναντήσεις για την υποστήριξη εκπαιδευτικών, γονέων-κηδεμόνων και στις τέσσερις πρωτεύουσες των νομών της Περιφέρειας Θεσσαλίας για τη διαχείριση κρίσεων, στρες και τραυματικού άγχους από κλιμάκιο 17 ειδικών ψυχολόγων πραγματοποιήθηκαν με πρωτοβουλία του υπουργείου Παιδείας σε συνεργασία με την 1η ΥΠΕ και το Κέντρο Παιδοψυχικής Υγιεινής. Συγκεκριμένα πραγματοποιήθηκαν διά ζώσης συναντήσεις ειδικών επιστημόνων με εκπαιδευτικούς και γονείς-κηδεμόνες στον Βόλο, στην Καρδίτσα, στα Τρίκαλα και στη Λάρισα, με συνολική συμμετοχή 680 ατόμων. Από τις 11 έως και τις 15 Σεπτεμβρίου προηγήθηκε η ενημέρωση των στελεχών εκπαίδευσης και των ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών των σχολείων της Θεσσαλίας. Το πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης θα συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους με ποικίλες παρεμβάσεις, εκπαιδευτικό υλικό, online και διά ζώσης ομαδικές και ατομικές υποστηρίξεις.
