«Ολα τα κόμματα από το 1975 και μετά αντιμετώπισαν κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο την εκτός σχεδίου δόμηση. Γνωρίζουν ότι η εκτός σχεδίου δόμηση αφορά κατά 90% την κατοικία (και όχι χρήσεις που είναι απόλυτα αναγκαίο να βρίσκονται σε εκτός σχεδίου περιοχές). Δεν πρόκειται όμως για κατοικίες φτωχών πλέον, αλλά για κατοικίες οικονομικά ευκατάστατων.
Η Πάρος, η οποία προ 20 ετών είχε δόμηση φυσιολογική, αυτή τη στιγμή έχει σε όλες τις ακτές δομηθεί, το ίδιο και η Αντίπαρος. Δεν την έχτισαν οι φτωχοί, αλλά άνθρωποι με μεγάλες ιδιοκτησίες. Υπάρχει πολεοδομία στην Πάρο; Καμία επίβλεψη, ο παραμικρός όρος δεν τηρείται».
Η συγκεκριμένη τοποθέτηση του πρώην προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, Σωτήρη Ρίζου, ήταν από τις πιο ενδιαφέρουσες στην επιστημονική συζήτηση που διοργάνωσε η Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με θέμα την επέτειο των 100 ετών από το νομοθετικό διάταγμα της 17.7.1923, που έθεσε τη βάση για την πολεοδομική οργάνωση πόλεων και οικισμών όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, αλλά ταυτόχρονα επέτρεψε και την εκτός σχεδίου δόμηση.
«Το Συμβούλιο της Επικρατείας επέτρεψε την εκτός σχεδίου ως μέθοδο δόμησης. Αντίθετα με τη Γερμανία όμως, καθιέρωσε απλά όρους δόμησης, κατά κανόνα αυστηρότερους και με παρεκκλίσεις, αλλά χωρίς ένα υποκατάστατο σχεδίου. Επιπλέον, επέτρεψε κατά κανόνα την κατοικία (σ.σ. στις εκτός σχεδίου περιοχές), οπότε ήταν θέμα χρόνου να γίνει κατάχρηση και να δρομολογηθεί η προοδευτική καταστροφή της ελκυστικής υπαίθρου», σημείωσε. «Το έλλειμμα πολεοδομικής διοίκησης, αρρήκτως συνδεδεμένο με έλλειμμα πολιτικής βούλησης, παρέχει τη δυνατότητα να συντηρούνται στην Ελλάδα τρία αλληλοσυγκρουόμενα και συνεργαζόμενα συστήματα δόμησης του χώρου: εντός σχεδίου, εκτός σχεδίου, αυθαίρετη δόμηση, όλα νοσηρά», εξήγησε. «Η εκτός σχεδίου δόμηση είναι αναγκαία, αλλά για χρήσεις που εξ ορισμού δεν μπορούν να χωροθετηθούν μέσα στις πόλεις, όπως οι εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων και λυμάτων. Αλλά η πολιτεία πρέπει να απαριθμήσει επιτρεπόμενες χρήσεις και η διοίκηση να τις επιβλέψει», κατέληξε.
«Δεν είναι πρόβλημα του διατάγματος του 1923 η εκτός σχεδίου δόμηση», ανέφερε η ομότιμη καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ Αθηνά Γιαννακού. «Πράγματι, είναι πρόβλημα κατά την έννοια ότι έδωσε τη δυνατότητα ανάπτυξης με δόμηση παντού, αλλά δεν ήταν το κύριο ζήτημα που απασχολούσε το διάταγμα, ούτε ήταν η περίοδος τέτοια». Δεν είναι όλες οι περίοδοι της εκτός σχεδίου δόμησης ίδιες, εξήγησε, τονίζοντας ότι από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 η εκτός σχεδίου δημιούργησε μια παράλληλη οικιστική ανάπτυξη «διότι μπήκε εκεί ο επίσημος εργολαβικός τομέας, μέσα από τις τεράστιες υπερβάσεις συντελεστή δόμησης», προσθέτοντας ότι όλο αυτό οφείλεται και στην απουσία έγκρισης νέων πολεοδομικών σχεδίων.
Τα συμπεράσματα της επιστημονικής συζήτησης που διοργάνωσε η Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ για την επέτειο των 100 ετών από το νομοθετικό διάταγμα με το οποίο χτίστηκε η σύγχρονη Ελλάδα.
Στις πολεοδομίες
«Ξέρετε τι γίνεται στις πολεοδομίες σήμερα;» αναρωτήθηκε η διευθύντρια της πολεοδομίας Καλαμάτας, Σταυρούλα Αγρίου. «Οι μισές εξακολουθούν και εκδίδουν άδειες σε εκτός σχεδίου περιοχές υποστηρίζοντας ότι δεν έχει γίνει νομοθετική ρύθμιση. Ο καθένας εφαρμόζει ό,τι θέλει. Η μόνη μας ελπίδα είναι τα τοπικά πολεοδομικά σχέδια για να γίνουν τα πράγματα όπως πρέπει».
«Οι κ. Χατζηδάκης και Δημ. Οικονόμου έφυγαν από το υπουργείο Περιβάλλοντος επειδή κατάργησαν τις παρεκκλίσεις με τον 4759/20 μέσα σε τρεις ημέρες.
Οι συχνές τροποποιήσεις και η μη εφαρμογή του νόμου είναι πολιτική επιλογή. Οι τροπολογίες σε άσχετους νόμους αναδεικνύουν το έλλειμμα πολεοδομικού σχεδιασμού», συμπλήρωσε ο καθηγητής του ΕΜΠ Δημήτρης Μέλισσας. Καινοτομία θα είναι να εφαρμοστεί ένας νόμος περισσότερο από ένα-δύο χρόνια, σημείωσε, αναφέροντας ως παράδειγμα τις 92 φορές που τροποποιήθηκε ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ν. 4067/12), με πολλά κεφάλαια να έχουν τροποποιηθεί έως και τρεις φορές σε μία δεκαετία.
Η συζήτηση οργανώθηκε στη μνήμη του ομότιμου καθηγητή Πολεοδομίας Θανάση Αραβαντινού – «μια προσωπικότητα που διαμόρφωσε την πολεοδομική παιδεία γενιών αρχιτεκτόνων», όπως υπογράμμισε η κοσμήτορας της Σχολής Αρχιτεκτόνων, Ρένα Κλαμπατσέα, ενώ ο διευθυντής του Εργαστηρίου Πολεοδομικών Μελετών της σχολής Κώστας Σερράος μίλησε για το πλούσιο έργο του, με εξέχουσες τις παρεμβάσεις στο εμπορικό τρίγωνο, όπως η πεζοδρόμηση της Ερμού. «Ο Αραβαντινός υποστήριξε ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός είναι μια βαθύτατα πολιτική διαδικασία, γιατί απαιτεί πολιτικές αποφάσεις», επισήμανε.
