Εγγόνι ενός επιζώντα του Ολοκαυτώματος, ο Σαρόν Ατζίλι έφτασε στην Αθήνα μόλις δύο ημέρες μετά τις επιθέσεις του περασμένου Σαββάτου, φοβούμενος πως η ιστορία θα επαναληφθεί. Ο παππούς του -Εβραίος της Πολωνίας- ήταν ο μοναδικός από την οικογένεια και από το χωριό του -στα περίχωρα της πόλης Λούμπλιν- που γλίτωσε από βέβαιο θάνατο στα χέρια των ναζί, καταφέρνοντας να διαφύγει στη Σιβηρία.
Ειπα στα παιδιά ότι εκεί που πάμε δεν είναι διακοπές, όταν η χώρα μας είναι σε πόλεμο.
Χωρίς κανέναν πια στον κόσμο, εκείνος ο νεαρός Εβραίος επιζών της πιο συγκλονιστικής θηριωδίας του 20ού αιώνα θα έβρισκε σύντομα στο νεότευκτο κράτος του Ισραήλ το μοναδικό ασφαλές καταφύγιο. Και όπως το τραύμα διαχέεται από γενιά σε γενιά, ο 37χρονος σήμερα εγγονός του δεν σκέφτηκε παρά τον παππού του όταν έβαζε την εξαμελή οικογένειά του σε αεροπλάνο με προορισμό την Ελλάδα για να τη γλιτώσει από τη φρίκη. «Είπα στα παιδιά ότι εκεί που πάμε δεν είναι διακοπές, όταν η χώρα μας είναι σε πόλεμο», λέει σήμερα, από το Χαλάνδρι, στην «Κ».
Η μικρή «Εξοδος» των Ισραηλινών
Ο Σαρόν Ατζιλί δεν είχε ακούσει τίποτα για τις επιθέσεις της Χαμάς για αρκετές ώρες αφότου αυτές συνέβησαν. Ηταν Σάββατο, και για θρησκευτικούς λόγους απείχε από τη χρήση της τεχνολογίας. Λίγο μετά τις 6 το απόγευμα, ανακοινώσεις από τα κεντρικά της κοινότητας στην οποία διέμενε -μακριά από το πεδίο των συγκρούσεων- καλούσαν τον κόσμο να παραμείνει στα σπίτια του για την ασφάλειά του. Σύντομα θα μάθαινε ότι ο κουνιάδος του, ο οποίος βρισκόταν στο μουσικό φεστιβάλ στην έρημο Νεγκέβ, είχε καταφέρει να διασωθεί με ένα ελικόπτερο απάτσι, αλλά άλλοι φίλοι και γνωστοί του Ατζιλί, κυρίως στρατιώτες, δεν είχαν την ίδια τύχη.
Το ίδιο συνέβη και με τους φίλους και γνωστούς του επίσης 37χρονου, Γκιλ. Την ώρα των επιθέσεων, ο ίδιος ατένιζε, σε κατάσταση πνευματικής ευφορίας, τη θέα στη θάλασσα της Γαλιλαίας, απομονωμένος σε ένα new age ησυχαστήριο για γιόγκα και σύνδεση με τη φύση. Κάποιοι από τους παρευρισκόμενους άρχιζαν να λαμβάνουν κλήσεις επιστράτευσης και τα νέα που έφταναν στα κινητά τους, ακριβώς μία εβδομάδα πριν, έμοιαζαν ανησυχητικά. «Στην αρχή σκεφτήκαμε πως ήταν ακόμα μία επιχείρηση στη Γάζα. Τίποτα που να μην έχουμε ξαναδεί», λέει στην «Κ» ο Γκιλ.
Υπάρχουν φόβοι για επιθέσεις σε Ισραηλινούς στο εξωτερικό. Μας στέλνουν οι δικοί μας μηνύματα από το Ισραήλ που λένε “καλύτερα να μείνετε σπίτι σήμερα”.
Ο Γκιλ και η οικογένεια Ατζιλί είναι ανάμεσα στις εκατοντάδες Ισραηλινών που μένουν πλέον προσωρινά στην Ελλάδα, είτε ερχόμενοι εκτάκτως λόγω των συγκρούσεων, στο πλαίσιο μιας άτυπης «εξόδου», είτε παρατείνοντας επ’ αόριστον τις διακοπές που ήδη έκαναν. Φίλοι και γνωστοί του Γκιλ συνεχίζουν να καταφτάνουν στην Αθήνα, αλλά η αγωνία των συγγενών τους πίσω στο Ισραήλ δεν μοιάζει να κατευνάζεται.
«Υπάρχουν φόβοι για επιθέσεις σε Ισραηλινούς στο εξωτερικό. Μας στέλνουν οι δικοί μας μηνύματα από το Ισραήλ που λένε “καλύτερα να μείνετε σπίτι σήμερα”». Η αστυνόμευση πιθανών εβραϊκών στόχων είναι πράγματι αυξημένη αυτές τις ημέρες, αλλά ο Γκιλ δεν αγχώνεται περισσότερο από όσο εάν βρισκόταν στο Ισραήλ.
«Ζούσα σε ένα σπίτι που δεν είχε τις προδιαγραφές να με κρατήσει ασφαλή από μια τέτοια επιχείρηση», λέει. «Δεν έχει καταφύγιο και το να μείνω αλλού για ασφάλεια είναι σαν να ανταγωνίζομαι άλλους που επίσης δεν ήταν ασφαλείς. Ενιωθα να είμαι βάρος, αλλά επίσης ένιωθα πως αυτός ο πόλεμος δεν είναι απαραίτητος. Λειτουργούμε απλώς με το θυμικό, αναζητούμε απλώς εκδίκηση. Και δεν θέλω να τον στηρίξω και να είμαι εκεί γι’ αυτόν», προσθέτει, καθώς αυξάνονται συνεχώς οι πληροφορίες για τους νεκρούς των επιθέσεων της Χαμάς.
Πλέον όλοι γνωρίζουν κάποιον που έχει πεθάνει. «Συγγενείς πολύ καλών μου φίλων σκοτώθηκαν μπροστά στα μάτια των παιδιών τους, άνθρωποι που ξέρω προσωπικά σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων προσπαθώντας να αποτρέψουν το μακελειό. Οι ιστορίες τρόμου είναι αμέτρητες», λέει ο Γκιλ. «Οπως και οι ιστορίες τρόμου από την άλλη πλευρά».
«Ξέραμε ότι θα έρθει»
«Ξύπνησα το Σάββατο το πρωί με την είδηση ότι η Χαμάς είχε καταλάβει το νότιο Ισραήλ. Σκέφτηκα: κάποιος μας κάνει πλάκα». Η Ζακία Ακρα χρειάστηκε λίγο χρόνο για να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες που βομβάρδιζαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το περασμένο Σάββατο. Ανανεώνοντας συνεχώς τη σελίδα των Times of Israel, συνειδητοποίησε ότι «πάμε για κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί».
Η Ακρα είναι διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων με ειδικότητα στη Μέση Ανατολή και Ελληνο-Παλαιστίνια. Λίγο πριν από τη συνάντηση μαζί της, ο Γκιλ, στο άκουσμα της καταγωγής της, ζητάει να της δώσουμε εκ μέρους του τις θερμότερες ευχές του. Η Ζακία ανταποδίδει εξίσου ένθερμα. Χωρίς να γνωρίζονται, Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι γειτνιάζουν και πάλι, σπρωγμένοι στην Αθήνα από την ίδια μοίρα.
«Ολοι οι Ισραηλινοί φίλοι μου μού λένε “Ξέραμε ότι θα έρθει, αλλά δεν το περιμέναμε”», περιγράφει η Ζακία Ακρα για το χτύπημα της Χαμάς που ξάφνιασε τους πάντες, πενήντα χρόνια από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, και πάλι Σάββατο. Με την επιστημονική ιδιότητά της, αλλά χωρίς να αποκρύπτει τους δεσμούς της με την Παλαιστίνη, επιχειρεί μια σύντομη ανάλυση: «Στόχος της Χαμάς ήταν να μαζέψει όσους περισσότερους αιχμαλώτους μπορούσε για να αυξήσει τη διαπραγματευτική ισχύ της για τους φυλακισμένους Παλαιστίνιους μαχητές και αμάχους», λέει. «Η Παλαιστινιακή Αρχή το χειρίστηκε πολύ καλά, κατά την άποψή μου, λέγοντας ότι ο λαός εκπροσωπείται από διάφορους και διαφορετικούς μεταξύ τους πόλους, ότι αναπόφευκτα η βία γεννάει βία και ότι διατηρούν το δικαίωμα να αντισταθούν με οποιοδήποτε μέσο. Παρόλο που είναι εμφανές ότι δεν υποστηρίζουν τη Χαμάς και έχουν τα δικά τους εσωκομματικά ζητήματα, προσπαθούν να χτίσουν ένα κοινό μέτωπο όσον αφορά την πολιτική στάση τους, τονίζοντας ότι αυτός (σ.σ.: οι επιθέσεις τη Χαμάς) είναι ένας τρόπος για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα».
Δεν μάχονται για τα εδάφη ή για περισσότερα δικαιώματα όταν σκοτώνουν μωρά. Η επιθυμία τους είναι ένα νέο Ολοκαύτωμα. Να μας αφανίσουν.
Ο άγνωστος στη Ζακία Ακρα, Σαρόν Ατζαλί, έχει εντελώς διαφορετική άποψη. «Το μήνυμα της Χαμάς ήταν ξεκάθαρο: δεν μάχονται για τα εδάφη ή για περισσότερα δικαιώματα όταν σκοτώνουν μωρά», λέει. «Η επιθυμία τους είναι ένα νέο Ολοκαύτωμα. Να μας αφανίσουν». Ο Ατζαλί ρωτάει εάν στο Χαλάνδρι διαμένουν πολλοί Αραβες. Οταν βγαίνουν έξω, αυτός και οι δύο γιοι του αφήνουν στο σπίτι τα κιπά τους υπό τον φόβο της στοχοποίησης. Εξηγεί πως έχει φιλικές σχέσεις με Αραβες, αλλά από μακρινές χώρες. «Στις χώρες γύρω από το Ισραήλ κυριαρχεί η άποψη ότι θέλουν να ξεφορτωθούν τους Εβραίους με κάθε τρόπο και ο μόνος λόγος που αυτό δεν συμβαίνει είναι γιατί έχουμε τον Μεγαλοδύναμο στο πλευρό μας και τον στρατό μας», λέει.
Ο Ατζαλί, που κατοικεί κοντά στη Χάιφα, επισημαίνει ειδικά τον κίνδυνο της λιβανέζικης Χεζμπολά και ανήκει στην πλειονότητα των Ισραηλινών που προκρίνουν ως μόνη λύση την ολική σύγκρουση. «Η Χεζμπολά θα εμπλακεί σίγουρα στον πόλεμο και για τη Γάζα θα είναι μακρύς ο δρόμος και γεμάτος πόνο, αλλά πρέπει να επέμβουν χερσαία και να κάνουν ό,τι χρειαστεί, ακόμα και να τη διοικήσουν για κάποιον καιρό μέχρι να βεβαιωθούν πως η Χαμάς έχει εξαλειφθεί», λέει.
Ενας γνώριμος θυμός
Ο μετριοπαθής Γκιλ δεν επιστρατεύτηκε λόγω προβλήματος υγείας που είχε ήδη από τα χρόνια που υπηρέτησε, αλλά, όπως εξηγεί, δεν θα ήθελε να πολεμήσει. «Θα ήθελα να συμμετέχω σε ειρηνευτική αποστολή. Αρκετούς μαχητές έχουν και οι δύο πλευρές», λέει. Κατά την άποψη του Γκιλ, για πολλά χρόνια το Ισραήλ πάλευε για την επιβίωσή του, αλλά στην πορεία των χρόνων όλες οι ενέργειες για ασφάλεια, εστίασαν στην κατοχή, στην επέκταση στη Δυτική Oχθη και στην καταπίεση των ανθρώπων στη Γάζα. «Αυτό είναι κάτι που θεωρώ και περιττό, αλλά και επιζήμιο για την ασφάλεια της χώρας μου. Οι άνθρωποι πάντα στο τέλος θέλουν την ελευθερία τους πάση θυσία και, αν είμαστε εμείς αυτοί που τους κρατάμε από το να είναι ελεύθεροι, τότε εμείς θα είμαστε και οι αποδέκτες της βαρβαρότητάς τους», καταλήγει καθισμένος στην ηρεμία της σκιάς του βράχου της Ακρόπολης.
Μια μάνα Παλαιστίνια μπορεί να νιώσει μια μάνα Ισραηλινή. Αλλά η δεύτερη σκέψη της είναι: “Είδες πώς πονάγαμε κι εμείς όταν σκότωναν τα παιδιά μας;”
«Εγώ αποφεύγω να ρωτάω τους φίλους από τη Γάζα πώς είναι οι δικοί τους», λέει η Ζακία Ακρα. «Δεν έχω πάρει τηλέφωνο κανέναν τους. Ντρέπομαι να ρωτήσω αν είναι καλά. Δεν το ρωτάς αυτό το πράγμα», προσθέτει, διαβλέποντας μόνο κλιμάκωση στην ένταση. «Πιστεύω ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου θα τιμωρηθεί μελλοντικά επειδή το άφησε να συμβεί. Αλλά είναι ξεκάθαρο πως οι Παλαιστίνιοι πρέπει εν τω μεταξύ να πληρώσουν. Το λένε και το ξαναλένε, το λένε και στα αραβικά να το ακούσουμε όλοι».
«Βλέπω τους Ισραηλινούς να θρηνούν και μου είναι τόσο γνώριμος ο θυμός και η αγωνία τους. Εσύ θα πεις “δεν μπορώ να φανταστώ πώς νιώθει αυτή η μάνα;”. Ε, λοιπόν, εμείς μπορούμε. Μια μάνα Παλαιστίνια μπορεί να νιώσει μια μάνα Ισραηλινή. Αλλά η δεύτερη σκέψη της είναι: “είδες πώς πονάγαμε κι εμείς όταν σκότωναν τα παιδιά μας;”», καταλήγει η Ζακία με μια ευσύνοπτη περιγραφή του κύκλου της βίας.
Στο Χαλάνδρι, η Μιχάλ, η μητέρα της οικογένειας Ατζίλι, αγκαλιάζει συνεχώς τα παιδιά της που βαριούνται κλεισμένα στο διαμέρισμα βραχυχρόνιας μίσθωσης του αθηναϊκού προαστίου και ανυπομονούν να γυρίσουν στη χώρα τους. Ο μεγάλος γιος, ο Γιόνι, θα κλείσει σύντομα τα 13 χρόνια του και σε έναν μήνα θα γιορτάσει το μπαρ μίτσβα του, για το οποίο προετοιμάζεται πολύ καιρό. Θα πραγματοποιηθεί όπου γης, λέει ο πατέρας του, που φέρει τις μνήμες των μετακινούμενων προγόνων του.
Ομως όλοι επιθυμούν να γυρίσουν στο σπίτι τους. Την ώρα που οι Παλαιστίνιοι καλούνται να εγκαταλείψουν το δικό τους εν αναμονή της κλιμάκωσης του πολέμου.
