Εχεις χαράξει μια πορεία, έχεις μεγαλώσει τα παιδιά σου, έχεις αναγνωριστεί στη δουλειά σου. Λίγο πριν από τη σύνταξη, νιώθεις καλά, αισθάνεσαι υγιής και αδημονείς για την επόμενη φάση της ζωής σου. Τα νωθρά πρωινά, τα βιβλία που άφησες αδιάβαστα, τα μέρη που άφησες απάτητα, τις δραστηριότητες που άφησες «για μετά». Και ξαφνικά… «θα γίνεις γιαγιά»! Η ευτυχία μπαίνει στο σέικερ με την ανασφάλεια. Αναμνήσεις από πούδρες και πάνες και ατυχήματα και καλτσάκια και κλάματα και χάχανα σε κατακλύζουν, μαζί με μια απροσδιόριστη αγωνία: θα είναι το παιδί μου καλός γονιός; Φοράς τον νέο ρόλο αδιαμαρτύρητα, σαν στολή, παίρνεις ανάσα και βουτάς.
Ολο και περισσότερες σύγχρονες γιαγιάδες, όμως, νιώθουν την ανάγκη να διευκρινίσουν: είμαι κι εγώ εδώ. Πίσω από τη γιαγιά που βρίσκεται πάντα εκεί για το εγγονάκι, διαθέσιμη 24/7 για babysitting, συμβουλές, ψυχολογική υποστήριξη, μαγειρική, είναι μια γυναίκα κανονική, με σάρκα και οστά και όνειρα και ανάγκες.
Ανεξαρτησία
Η κ. Αρτεμις Αλεξιάδου, 65 ετών σήμερα, γενική διευθύντρια Επιθεώρησης Εφαρμογής Δασικής Πολιτικής Αιγαίου, και γιαγιά του 4χρονου Αγγελου, είχε από την αρχή βάλει τα όριά της. «Εχω μάθει να εργάζομαι, να είμαι ανεξάρτητη, δεν είναι εύκολο να μπεις σε άλλο ρυθμό, να παραδεχθείς ότι είσαι μόνο γιαγιά», λέει με ειλικρίνεια. «Εχω τη δική μου προσωπικότητα, έχω καταφέρει μέσω της εργασίας να έχω οικονομική ανεξαρτησία και να βλέπω τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Οχι ότι δεν θα βοηθήσουμε τα παιδιά μας, αλίμονο, αλλά δεν θα χάσουμε τον εαυτό μας». Η κ. Αλεξιάδου έχασε τον σύζυγό της πολύ πρόσφατα. «Αλλιώς τα είχαμε σχεδιάσει, αλλιώς ήρθαν τα πράγματα. Είχαμε πει να παίρναμε σύνταξη μαζί, να καθόμασταν σπίτι μας, να ταξιδεύαμε. Η ζωή δεν σου τα φέρνει όπως τα θες». Ο μικρός Αγγελος –έχει το όνομα του άνδρα της– είναι μεγάλη παρηγοριά. «Του έχω μεγάλη αδυναμία και από δουλειά έχω αρκετή, δεν έχω παράπονο, η κόρη μου μού βάζει πολλά πρότζεκτ να ολοκληρώσω», λέει γελώντας. «Με το εγγονάκι μου ασχολούμαι αλλά δεν το έχω αναλάβει, ευτυχώς υπάρχει γυναίκα και είμαι ήσυχη. Πάω να τον δω όποτε θέλω εγώ ή όποτε μου ζητάει η κόρη μου. Δεν το κάνω δηλαδή καταναγκαστικά να κρατάω το παιδί, οπότε νιώθω πιο άνετα, ασχολούμαι μαζί του με καλύτερες συνθήκες».
Και η ίδια όταν απέκτησε την κόρη της εργαζόταν και είχε εξωτερική βοήθεια. «Μου φαινόταν αδιανόητο να αφήσω τη δουλειά μου επειδή έγινα μάνα. Οι συνθήκες βέβαια ήταν πιο εύκολες γιατί ζούσαμε στη Σύρο, οπότε οι αποστάσεις ήταν μικρές». Κάπως έτσι και σήμερα. «Ο Αγγελος είναι μέρος της ζωής μου με ομαλό τρόπο, όχι με υπερβολές του στυλ “θυσίασα τα πάντα για σένα”. Οι παλιότερες γενιές είχαν αυτή την τάση…».
Χθες η Τζώρτζια Τσατσούλη, 68 ετών, δεν πήγε τον Βίκτωρα στην παιδική χαρά. Μια μικροαδιαθεσία τούς κράτησε σπίτι. Της έλειψαν οι κούνιες όσο έλειψαν και στον 5χρονο εγγονό της. Απολαμβάνει τις βόλτες τους που είναι σχεδόν καθημερινές. «Είναι πολύ ωραία εμπειρία, δεν το περίμενα να είναι έτσι. Είναι απίστευτη η αγάπη». Οταν γεννήθηκε, εργαζόταν και μάλιστα σκληρά, στο δικό της κομμωτήριο. «Τις άλλες μέρες δούλευα, αλλά τα Σαββατοκύριακα τον είχα από βρέφος σπίτι μου. Τώρα που σταμάτησα τη δουλειά είμαστε σχεδόν κάθε μέρα μαζί. Τον παίρνω από τον σταθμό, πάμε παιδική χαρά και έπειτα σπίτι για παιχνίδι, φαΐ, μπάνιο. Είμαστε δηλαδή μαζί από τη 1.30 έως τις 6-7 το απόγευμα».
«Δική μου η μισή μέρα»
Η προσφορά είναι από την καρδιά της, αλλά με μία προϋπόθεση: να έχει και τη δική της ζωή. «Συνεχίζω να έχω κοινωνική ζωή. Δεν θα ήμουν ευτυχισμένη αλλιώς, κι αν δεν ήμουν ευτυχισμένη δεν θα μπορούσα να δώσω χαρά. Η μισή μέρα είναι δική μου καθαρά. Κάνω τα πράγματα που μου αρέσουν. Πάω γυμναστήριο, κάνω πολεμικές τέχνες, γυμνάζομαι. Ηθελα να ξεκινήσω και θέατρο, αλλά η ομάδα που βρήκα δεν μου ταίριαξε. Ισως βρω κάποια άλλη». Οπως λέει, οι δραστηριότητες σε κάνουν να νιώθεις πιο νέος. «Δεν γεννήθηκες να φεύγει η ζωή σου έτσι και να δίνεις μόνο στους άλλους. Πάντα εγώ έδινα και στον εαυτό μου. Με τον άνδρα μου ζούμε τη ζωή μας, κάνουμε πράγματα, υπάρχουμε κι εμείς, όχι μόνο μέσα από τον εγγονό μας. Θα είμαστε εκεί όταν υπάρχει ανάγκη. Οταν έκανα εγώ τα παιδιά δεν είχα καμία βοήθεια, όλα τα κάναμε οι δυο μας. Γι’ αυτό θέλω να τους προσφέρω, να κάνουν τα παιδιά τη ζωή τους. Αλλά κάποια πράγματα θα είναι μόνο δικά μας. Δηλαδή θα πούμε και “όχι”».
