Σοβαρό έλλειμμα στο προσωπικό που απασχολείται στην Υγεία και την Πρόνοια καταγράφεται στη χώρα μας σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, σε μία περίοδο που οι ανάγκες για υπηρεσίες υγείας αυξάνονται διαρκώς. Πόσο μάλλον όταν η Ελλάδα παραμένει μια χώρα με πολύ μεγάλο αριθμό γιατρών. Οπως αναφέρεται στην τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ για την Υγεία (Health at a Glance, 2023), η οποία δημοσιοποιήθηκε χθες, τα δημόσια και ιδιωτικά συστήματα υγείας και πρόνοιας των κρατών-μελών του ΟΟΣΑ απασχολούν τώρα τους περισσότερους εργαζομένους από οποιαδήποτε περίοδο της ιστορίας. Το 2021, περισσότερες από μία στις δέκα θέσεις εργασίας (10,5%) ήταν σε υπηρεσίες Υγείας και Πρόνοιας (νοσοκομεία, κλινικές, κέντρα υγείας, δομές φροντίδας ηλικιωμένων και δομές χρόνιων παθήσεων, εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες). Το αντίστοιχο ποσοστό μία δεκαετία πριν ήταν 9,5%. Στις σκανδιναβικές χώρες και στην Ολλανδία περισσότερο από το 16% όλων των θέσεων εργασίας –στη Νορβηγία έφτανε το 21,4%– ήταν στον χώρο της υγείας και της πρόνοιας.
Στην Ελλάδα οι εργαζόμενοι στην υγεία και την πρόνοια –από γιατρούς μέχρι παραϊατρικό προσωπικό– αποτελούσαν το 2021 μόλις το 5,9% του συνολικού εργατικού δυναμικού της χώρας, ποσοστό ελάχιστα αυξημένο σε σχέση με το 2011 (λίγο πάνω από το 5%), και ένα από τα χαμηλότερα μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ (34η θέση σε 39 χώρες που μετρήθηκαν, μπροστά μόνο από Τουρκία, Ρουμανία, Κόστα Ρίκα, Κολομβία και Μεξικό). Ειδικά σε ό,τι αφορά το εργατικό δυναμικό των νοσοκομείων, το 2021 στην Ελλάδα αντιστοιχούσαν 10,4 εργαζόμενοι ανά 1.000 κατοίκους, έναντι 15,4 που ήταν ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ. Την ίδια στιγμή, στην Ελβετία υπήρχαν 26,6 εργαζόμενοι σε νοσοκομείο ανά 1.000 κατοίκους, στο Ηνωμένο Βασίλειο 24,7, στη Νορβηγία 22,7 και στη Δανία 22,6.
Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, ο αριθμός των γιατρών στις χώρες του ΟΟΣΑ αυξήθηκε από περίπου 2,9 εκατ. το 2001, σε 3,5 εκατ. το 2011 και 4,3 εκατ. το 2021, έτος κατά το οποίο ο μέσος όρος των γιατρών ανά 1.000 κατοίκους ήταν 3,7 στις χώρες του ΟΟΣΑ (από 3,2 το 2011). Η Ελλάδα συνεχίζει να εμφανίζεται ως η χώρα με τον υψηλότερο αριθμό γιατρών ανά 1.000 κατοίκους (6,3) –μάλιστα στην Αθήνα ο αριθμός των γιατρών που αναφέρεται στην έκθεση είναι 8,1 ανά 1.000 κατοίκους– και ακολουθούν η Πορτογαλία (5,6) και η Αυστρία (5,4). Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι ειδικά για την Ελλάδα και την Πορτογαλία, οι συντάκτες της έκθεσης διευκρινίζουν ότι οι αριθμοί είναι υπερεκτιμημένοι, καθώς περιλαμβάνουν το σύνολο των γιατρών που έχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος και όχι μόνο αυτούς που ασκούν την ιατρική, δεν καταγράφονται δηλαδή όσοι έχουν φύγει στο εξωτερικό, έχουν βγει στη σύνταξη ή ενώ έχουν άδεια άσκησης επαγγέλματος δεν απασχολούνται στην υγεία. Στις χώρες του ΟΟΣΑ κατά μέσον όρο το 33% των γιατρών είναι ηλικίας 55 ετών και άνω. Στη χώρα μας το αντίστοιχο ποσοστό είναι στο 31%. Το 2021, μόλις το 6% των γιατρών στην Ελλάδα ήταν γενικοί γιατροί. Το 82% ήταν γιατροί άλλων ειδικοτήτων, και το 12% δεν είχε ξεκινήσει ακόμα ειδικότητα. Τα αντίστοιχα ποσοστά στις χώρες του ΟΟΣΑ (μέσος όρος) είναι 23%, 64% και 13%.
Σε αντίθεση με τον μεγάλο αριθμό γιατρών στην Ελλάδα, οι νοσηλευτές υπολείπονται σημαντικά σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ: μόλις 3,8 νοσηλευτές/τριες ανά 1.000 κατοίκους, όταν ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ ήταν 9,2.
Το 2021 στις χώρες του ΟΟΣΑ, σχεδόν το ένα πέμπτο (19%) των γιατρών και το 9% των νοσηλευτών είχαν λάβει τουλάχιστον το πρώτο τους πτυχίο ιατρικής και το πτυχίο νοσηλευτικής αντίστοιχα σε άλλη χώρα από αυτή που δούλευαν. Τα αντίστοιχα ποσοστά το 2011 ήταν 15% και 5%. Το 2021, το ποσοστό των ιατρών με εκπαίδευση στο εξωτερικό κυμαινόταν από 3% ή λιγότερο σε Λιθουανία, Ιταλία και Πολωνία, έως περίπου 40% στην Ελβετία, την Ιρλανδία, τη Νορβηγία και τη Νέα Ζηλανδία, και σχεδόν 60% στο Ισραήλ. Ωστόσο περίπου οι μισοί από τους γιατρούς στο Ισραήλ που έχουν εκπαιδευτεί στο εξωτερικό, είναι Ισραηλινοί, ενώ αντίστοιχη είναι η εικόνα σε χώρες όπως η Νορβηγία, Σουηδία και Φινλανδία.
Κατά μέσον όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ, η απασχόληση στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής εργασίας αυξήθηκε κατά 24% μεταξύ 2011 και 2021. Το ποσοστό αυτό είναι υπερδιπλάσιο σε σχέση με τον αντίστοιχο ρυθμό αύξησης της συνολικής απασχόλησης. Σύμφωνα δε με τους συντάκτες της έκθεσης, «η γήρανση του πληθυσμού, οι τεχνολογικές εξελίξεις και η αύξηση των εισοδημάτων αναμένεται να συνεχίσουν να ενισχύουν τη ζήτηση για εργαζομένους στον τομέα της υγείας τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες. Είναι ενδεικτικό ότι στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τις προβλέψεις από το γραφείο στατιστικών εργασίας, ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης και της κοινωνικής πρόνοιας όχι μόνο θα αναπτυχθεί ταχύτερα από οποιονδήποτε άλλο τομέα, αλλά θα δημιουργήσει το 45% όλων των νέων θέσεων εργασίας μεταξύ 2022 και 2032». Επιπροσθέτως, και λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, προβλέπεται να αυξηθεί έντονα την επόμενη δεκαετία η ζήτηση για εργαζόμενους σε δομές και υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας.
Οι αριθμοί
5,9% του εργατικού δυναμικού της Ελλάδας απασχολείται στην υγεία και την πρόνοια, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.
6,3 γιατρούς ανά 1.000 κατοίκους έχει η χώρα μας, με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ να είναι 3,7.
3,8 νοσηλευτές/τριες αντιστοιχούν σε 1.000 κατοίκους στην Ελλάδα, ενώ σε χώρες όπως οι Φινλανδία, Ελβετία και Νορβηγία ξεπερνούν τους 18 ανά 1.000 κατοίκους.
31% των γιατρών στην Ελλάδα είναι ηλικίας 55 ετών και άνω, ενώ στις χώρες του ΟΟΣΑ, κατά μέσο όρο, το ποσοστό είναι 33%.
24% αυξήθηκε η απασχόληση στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής εργασίας στις χώρες του ΟΟΣΑ μεταξύ 2011 και 2021.
