Η χρονολογία γέννησής τους κυμαίνεται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως τα μέσα της δεκαετίας του 2010. Είναι οι σημερινοί εικοσάρηδες, που μέσα από τις οθόνες των κινητών τους έχουν ήδη από την παιδική τους ηλικία ταξιδέψει, συνομιλήσει και κοινωνικοποιηθεί με συνομήλικούς τους από κάθε μήκος και πλάτος του πλανήτη. Ταυτόχρονα, στις πρώτες τους αναμνήσεις υπάρχουν οι εικόνες μελών της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή στο ελληνικό κοινοβούλιο. Το κατά πόσο η ελληνική ακροδεξιά έχει καταφέρει να εισχωρήσει στις αντιλήψεις και τις πολιτικές απόψεις της Gen Z, επιχειρεί να απαντήσει η νέα έρευνα της aboutpeople, για λογαριασμό του Ινστιτούτου Eteron, και το νέο ερευνητικό της πρόγραμμα Ακτινογραφία της Ακροδεξιάς που συντονίζει ο Γιάννης Αλμπάνης.
Επιδράσεις της συντηρητικής ατζέντας
«Η Χρυσή Αυγή ήταν ένα πραγματικά πατριωτικό κόμμα και προσέφερε πολλά στη χώρα». Αυτό πιστεύει το 5,1% σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, ενώ το 19% συμφωνούν & μάλλον συμφωνούν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η δικτατορία είναι ίσως προτιμότερη από τη δημοκρατία. Ταυτόχρονα, σχεδόν 1 στους 2 νέους 17 έως 24 ετών συμφωνεί με την άποψη ότι η παρουσία μεγάλου αριθμού μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα απειλεί τον πολιτισμό και τις παραδόσεις μας.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Κώστα Γούση, συντονιστή του project «Gen Z – Voice On» του Eteron, θα ήταν λάθος να μεταφράσουμε τα ευρήματα ως επέλαση της άκρας δεξιάς στη Generation Z. «Από τα στοιχεία της έρευνας επιβεβαιώνονται τα ξεκάθαρα πλειοψηφικά δημοκρατικά και αντιφασιστικά αντανακλαστικά της νέας γενιάς. Για παράδειγμα, η μεγάλη πλειοψηφία της Gen Z (68,4%) απαντά ότι η Χρυσή Αυγή ήταν ένα κόμμα που έκανε εγκληματικές ενέργειες και μόνο κακό στην κοινωνία. Ωστόσο, στο ζήτημα του μεταναστευτικού βλέπουμε τις επιδράσεις της πιο συντηρητικής ατζέντας, αλλά και τα πιο υψηλά ποσοστά διείσδυσης ξενοφοβικών απόψεων».
Η μεγάλη πλειοψηφία της Gen Z (68,4%) απαντά ότι η Χρυσή Αυγή ήταν ένα κόμμα που έκανε εγκληματικές ενέργειες και μόνο κακό στην κοινωνία. Ωστόσο, στο ζήτημα του μεταναστευτικού βλέπουμε τις επιδράσεις της πιο συντηρητικής ατζέντας, αλλά και τα πιο υψηλά ποσοστά διείσδυσης ξενοφοβικών απόψεων.
Προβληματισμό προκαλούν οι απαντήσεις στο ερώτημα της έρευνας «Για να αποτρέψουμε την είσοδο μεταναστών και προσφύγων στη χώρα είναι σωστό να κάνουμε επαναπροωθήσεις στη θάλασσα ακόμα και αν υπάρχει κίνδυνος να χαθούν ανθρώπινες ζωές;» Αν και προκύπτει ότι η πλειοψηφία της Gen Z διαφωνεί με την πρακτική των αποτροπών / επαναπροωθήσεων (67,4%), 1 στα 4 νεαρά άτομα (24,9%) συμφωνεί με μια πρακτική που αποτελεί παραβίαση των κανόνων του διεθνούς δικαίου.
Οπως σχολιάζει ο κ. Γούσης, «το εύρημα πρέπει να λειτουργήσει ως καμπανάκι κινδύνου για την απαξίωση ανάγκης προστασίας της ανθρώπινης ζωής αλλά και την εξοικείωση της Gen Z με τη συνοριακή βία. Δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε ότι η ξενοφοβία φαίνεται να επιδρά λιγότερο στους νέους και τις νέες σε σχέση με τις μεγαλύτερες γενιές». Πράγματι, στον αντίποδα και τα θετικά ευρήματα της έρευνας ο κ. Γούσης επισημαίνει ότι το δικαίωμα στην ιθαγένεια για τους μετανάστες δεύτερης γενιάς έχει εδραιωθεί στη συνείδηση της νέων της κοινωνίας μας, με το 70,7% των 17 έως 24 να τάσσονται υπέρ. Παράλληλα σημειώνουν το μικρότερο ποσοστό θετικής απάντησης στο ερώτημα αν οι μετανάστες συμβάλλουν στην αύξηση της εγκληματικότητας (51,4% συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν), σε σχέση με τα υπόλοιπα ηλικιακά γκρουπ (στην πρώτη θέση με ποσοστό 74,7% βρίσκονται οι 45-54 ετών).
Αίσθημα δυσαρέσκειας
Ενα τμήμα αυτής της δυσαρέσκειας εκτρέπεται σε αντιδημοκρατικές κατευθύνσεις. Ταυτόχρονα όμως, συνδέεται πλειοψηφικά με τάσεις για εμβάθυνση της δημοκρατίας και πιο ουσιαστική πολιτική συμμετοχή.
Οπως προκύπτει από την έρευνα το 77,5% της Gen Z βιώνει αισθήματα δυσαρέσκειας για τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία στη χώρα μας. Πρόκειται για το 3ο υψηλότερο ποσοστό με την πρώτη θέση, 83%, να ανήκει στους νέους 25 έως 34 ετών και τη 2η θέση στους 35 έως 44 ετών. Οπως σχολιάζει ο κ. Γούσης, «ένα τμήμα αυτής της δυσαρέσκειας εκτρέπεται σε αντιδημοκρατικές κατευθύνσεις. Ταυτόχρονα όμως, συνδέεται πλειοψηφικά με τάσεις για εμβάθυνση της δημοκρατίας και πιο ουσιαστική πολιτική συμμετοχή».
Σύμφωνα με τον κ. Γούση ενδεικτική άλλωστε είναι η διαφωνία των νέων με την άποψη ότι «οι ΜΚΟ υπονομεύουν συνειδητά της εικόνας της Ελλάδας», καθώς δείχνει ότι η Gen Z έχει τη θετική άποψη για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Αντίστοιχα υψηλό είναι το ποσοστό συμφωνίας τους με τη θεσμοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών (67,7%) και την τεκνοθεσία ανεξαρτήτως του φύλου των γονέων (63,4%), επιβεβαιώνοντας την άποψη του κ. Γούση ότι «η Gen Z πρωταγωνιστεί στην αλλαγή νοοτροπίας και την ήττα της ακροδεξιάς ατζέντας».
