Να σου πω μια ιστορία; Κάθισε δίπλα μου· είσαι καλά, βολεύτηκες; Οχι, δεν θα πούμε σήμερα τα Τρία Γουρουνάκια, νισάφι με τα Τρία Γουρουνάκια. Τι είναι το νισάφι; Τίποτα, εννοώ βαρέθηκα λίγο τον Κακό Λύκο, ξέρεις πόσες ιστορίες υπάρχουν εκεί έξω; Πολλές, όσα τα αστέρια αυτή τη στιγμή στον ουρανό. Διάλεξε ένα αστέρι. Α, να η ιστορία της Μαρίας Μαχαίρα από τα Ιωάννινα, της γυναίκας που τα παραμύθια τής άλλαξαν τη ζωή.
Κίνητρο να προσφέρει
Η Μαρία περνούσε μια δύσκολη περίοδο, ο γιος της είχε μόλις διαγνωστεί με αυτισμό –ο εγκέφαλός του επεξεργάζεται τις πληροφορίες με διαφορετικό τρόπο– και έψαχνε τρόπο να επικοινωνήσει μαζί του. Ενιωθε όλα να καταρρέουν γύρω της, όταν μια μέρα άκουσε πως στην πόλη γινόταν ένα σεμινάριο αφήγησης λαϊκών παραμυθιών. Ο γιος της έλεγε συνεχώς φανταστικές ιστορίες, πήγε στο σεμινάριο μήπως καταλάβει τι συμβαίνει στο μυαλό του. Και τότε συνέβη κάτι μαγικό, κατάλαβε ότι αυτό ήθελε να κάνει στη ζωή της, να λέει ιστορίες και παραμύθια στους ανθρώπους. Ετσι ίδρυσε το «Αδράχτι», έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό, και άρχισε να αφηγείται ιστορίες και παραμύθια σε μουσεία, βιβλιοθήκες, θέατρα, σχολεία, σε μικρούς και μεγάλους. Μια μέρα την κάλεσαν από μια δομή ψυχικής υγείας και με τη βαθιά πίστη ότι τα παραμύθια είναι θεραπευτικά, πήγε με χαρά. Και ξαναπήγε. Και ξαναπήγε. Συχνά έφευγε απογοητευμένη νομίζοντας πως δεν έχει καταφέρει να προσφέρει κάτι στους φιλοξενουμένους της δομής. Ομως ο αυτισμός του παιδιού της την είχε οπλίσει με μεγάλη υπομονή, επιμονή και θετική σκέψη. Και πράγματι, μια μέρα κατάφερε να «περάσει» απέναντι, οι άνθρωποι να την περιμένουν με ανυπομονησία, να αλληλεπιδρούν μαζί της και με τις ιστορίες της.
Ηταν αυτή η συγκλονιστική εμπειρία που την έκανε να δημιουργήσει την παράσταση αφήγησης με τίτλο «Αλογία», εμπνευσμένη από τις ιστορίες τους. «Ηθελα να μιλήσω για τη χάρτινη γυναίκα, την Τασία, που δεν ήθελε να πλυθεί για να μη λιώσει. Για τον Χρήστο, τον άνθρωπο-σκούπα που έτρωγε και κατάπινε ό,τι έβλεπε κάτω, και για τον ονειροπόλο καπετάνιο που κάθε βράδυ ταξίδευε νοερά σε όλο τον κόσμο», είπε η Μαρία. Σε μια άλλη δομή ψυχικής υγείας, οι ασθενείς έφτιαξαν με τη βοήθειά της ιστορίες που έγιναν βιβλίο, τώρα ετοιμάζει παραμύθια σε podcast και η ιστορία συνεχίζεται. Η δική της αγωνία, η προσωπική της δυσκολία έγινε αφορμή και κίνητρο για να προσφέρει στους ανθρώπους με ψυχική νόσο. «Η πίστη μου στα παραμύθια άλλαξε τη ζωή μου και εύχομαι κι ελπίζω να φώτισε τη ζωή κι άλλων ανθρώπων».
«Τα θέλω όλα»
Σου άρεσε; Θες άλλη ιστορία; Διάλεξε άλλο ένα αστέρι. Πολύ ωραία, είναι η ιστορία της βραβευμένης συγγραφέως Δανάης Δραγωνέα. Κάν’ το εικόνα: Εχει μόλις γεννήσει και βρίσκεται κλεισμένη στο σπίτι. Νιώθει ότι δεν θέλει να αφήσει το μωρό της αλλά ταυτόχρονα νιώθει και μελαγχολία που η ζωή όπως την ήξερε την αποχαιρετά. Αποδιώχνει τις σκέψεις γιατί δεν είναι σημαντικές. Η μοναξιά της δεν είναι σημαντική. Ολες οι νέες μαμάδες έτσι νιώθουν. Προσπάθησε παρ’ όλα αυτά να βρει μια ιστορία που να εμπεριέχει όσα αισθανόταν εκείνη τη στιγμή, και χαρά και αγωνία και άγχος και ευγνωμοσύνη και απόγνωση και ενοχές. Δεν έβρισκε. Πουθενά. Στα σόσιαλ, στα βιβλία, στα περιοδικά. Πού είναι οι ιστορίες σαν κι αυτή; Πού είναι η γυναικεία οπτική; Εκείνη την περίοδο συνάντησε στον δρόμο τη Δήμητρα, που κάποτε δούλευε στην καφετέρια απέναντι από τη δουλειά της. Της είπε ότι στα 42 της είχε αποφασίσει να δώσει Πανελλήνιες, ήταν ήδη στο τρίτο έτος της Ισπανικής Φιλολογίας. Δεν ήταν εύκολη απόφαση, οι δικοί της δεν την πίστεψαν, καθηγητής την πρώτη μέρα των εξετάσεων τη ρωτάει: «Τι τα θες τώρα αυτά; Δεν κοιτάς τα χρόνια σου;». Η Δήμητρα του απαντάει: «Τα θέλω και αυτά και όλα, υπάρχει κάποιο πρόβλημα;».
Τα λόγια αυτά ήχησαν σαν καμπάνα στο κεφάλι της Δανάης. Λίγο καιρό αργότερα ίδρυσε το «Κάθε Μία Ιστορία», την οργάνωση που δίνει φωνή σε γυναίκες να πουν τις δικές τους ιστορίες. Οπως λέει, «μεγαλώνουμε σε έναν κόσμο που τα νεαρά κορίτσια και οι γυναίκες μαθαίνουν να μην καταλαμβάνουν χώρο επί σκηνής. Στο “Κάθε Μία Ιστορία” έχουμε δει ότι κάθε ιστορία συνδέεται η μια με την άλλη, όσο διαφορετικές και αν είναι οι αφηγήτριες, γιατί έχουν κάτι κοινό, την αίσθηση ότι για να καταφέρεις να ζήσεις όπως επιθυμείς πρέπει εσύ να δημιουργήσεις τον χώρο που σου αναλογεί». Από τότε, κάθε φορά που κάποιος της λέει αν κάνει ή δεν κάνει για κάτι, από μέσα της απαντάει με τα λόγια της Δήμητρας: «Τα θέλω και αυτά και όλα, υπάρχει κάποιο πρόβλημα;».
Δίπλα στους αστέγους
Κι άλλη ιστορία; Δεν νυστάζεις; Εντάξει, θα σου πω για τη Βίκυ Αράλη. Εργαζόταν σε πολυεθνική, μια μεγάλη εταιρεία με πολλούς ανθρώπους. Μεγάλωνε μόνη το παιδί της, είχαν μια καλή ζωή, μια ασφαλή, καλοκουρδισμένη ζωή. Μια μέρα όμως η Βίκυ συνάντησε τον Βαγγέλη, έναν άνδρα 40 ετών που ζούσε τέσσερα χρόνια στον δρόμο. Της είπε ότι είχε 3,5 μήνες να κάνει μπάνιο. Τότε αποφάσισε να πειράξει λίγο τα γρανάζια της δικής της καθημερινότητας.
Αφησε τον γιο της σε ασφαλές περιβάλλον, έβαλε τον συναγερμό στο σπίτι, πάρκαρε το αμάξι της σε ασφαλές πάρκινγκ και βγήκε στον δρόμο. Είχε στόχο να περάσει μια βδομάδα ως άστεγη, άντεξε τέσσερις ημέρες. Εκτός από φόβο, πείνα, ντροπή για τα βρώμικα ρούχα της, αισθάνθηκε αόρατη. See through. «Μια μέρα μέτρησα 169 άτομα που πέρασαν μπροστά μου χωρίς να κοιτάξουν. Κοιτούσα τον εαυτό μου στις βιτρίνες για να πειστώ ότι υπάρχω».
Γύρισε σπίτι με κλάματα. Αν ένιωθε όμως εκείνη έτσι, που ήξερε ότι έχει σπίτι να γυρίσει, πόσο θυμό, πόση απόγνωση μπορεί να νιώθουν οι πραγματικά άστεγοι; Τα έβαλε κάτω. Κατάλαβε ότι για τους ανθρώπους αυτούς είναι σημαντικό να νιώσουν αποδοχή. Αλλά για να νιώσουν αποδοχή πρέπει να νιώσουν καθαροί. Δεν άργησε να ιδρύσει την Immortaliting, που με το δικό της βαν μετακινείται στην Αθήνα και δίνει στους αστέγους τη δυνατότητα να φροντίσουν τον εαυτό τους και τα ρούχα τους. Δεν της ήρθαν εύκολα τα πράγματα. Είναι μονογονέας, εργαζόμενη, και όλα αυτά πραγματοποιήθηκαν με δικούς της πόρους. Είδες όμως που τα κατάφερε;
Mαγική κουζίνα
Αλλη μία; Για καληνύχτα να σου πω την ιστορία της Sanem Su Avci, εξάλλου αυτή η ιστορία ξεκινάει με ένα όνειρο. Το 2015-2018 εργαζόταν στην Αγκυρα μετά το πρώτο της μεταπτυχιακό στην Πολιτική Θεωρία, αλλά η ατμόσφαιρα βίας και καταστολής την έδιωχνε από την πόλη. Θα σου εξηγήσω κάποτε καλύτερα για όλα αυτά. Μικρή πίστευε ότι θα γινόταν πολιτικός ή σύμβουλος επικοινωνίας σε κάποιο κόμμα και θα ζούσε ήσυχα στη χώρα της, αλλά πώς να γίνεις σύμβουλος επικοινωνίας σε μια χώρα που δεν ακούει ο ένας τον άλλο; Εκείνη την εποχή είχε και ένα όνειρο. Ενα φαγάδικο, ένα συλλογικό εστιατόριο που θα φτιάχνει τόσο ωραίο φαγητό που η γειτονιά θα μαζεύεται από τις ακαταμάχητες μυρωδιές του. Που δεν θα πειράζει τον κόσμο να περιμένει ώρα, γιατί θα έχει έρθει για την ποιότητα, την τίμια εργασία, την καλή τιμή. Ηρθε στην Ελλάδα, όπως τόσοι και τόσοι πολιτικοί πρόσφυγες από την Τουρκία, και ξεκίνησε το δεύτερο μεταπτυχιακό της στο ΕΚΠΑ.
Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η απομόνωση είχαν αρχίσει να «γράφουν» στην ψυχολογία της, όταν μια μέρα συνάντησε κόσμο έξω από τον φούρνο στα Εξάρχεια όπου ζούσε. «Σανέμ», της λένε, «υπάρχει αυτό το μαγαζί εδώ δίπλα, μήπως σε ενδιαφέρει να το αναλάβεις;». Η ιδέα τής φάνηκε τρελή. Πάντα εργαζόταν με το μυαλό, ποτέ με τα χέρια. Πώς θα κατάφερνε να στήσει ένα εστιατόριο; Oταν όμως το είδε, θυμήθηκε το όνειρο που είχε στην Αγκυρα. Μη σ’ τα πολυλογώ, λέγεται Magic Kitchen και είναι μια πραγματικά μαγική κουζίνα όπου έχουν βρει δουλειά άνθρωποι από διάφορες χώρες με κοινή γλώσσα το φαγητό, την αγάπη, τη συνεργασία. «Ενας φιλόσοφος, ο Μπλεζ Πασκάλ, είχε πει ότι όλα τα προβλήματα της ανθρωπότητας οφείλονται στο ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να κάθεται μόνος του σε ένα δωμάτιο χωρίς να κάνει τίποτα. Αλλά έτσι ξεκινούν και όλα τα θαύματα», λέει η Σανέμ.
Καληνύχτα, σ’ αγαπώ.
ΥΓ.: Τις ιστορίες τις αντλήσαμε από το Good Stories Summit, ένα διήμερο καλών ιστοριών που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Ωδείο Αθηνών από το Storymentor, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση η οποία αξιοποιεί τις ιστορίες ως μέσο επικοινωνίας, ευαισθητοποίησης και αλλαγής. «Στην εποχή μας κυριαρχούν οι ζοφερές ιστορίες», λέει στην «Κ» η δρ Αγγελική Κοσμοπούλου, ιδρύτρια του Storymentor. «Αυτές ακούμε και αυτές αναπαράγουμε. Εχουμε την τάση να μιλάμε ευκολότερα για τα αρνητικά και πολύ λιγότερο για τα θετικά που συμβαίνουν, κι έτσι αμβλύνεται η πίστη μας ότι αξίζει να αλλάξουμε τα πράγματα. Κι όμως, οι καλές ιστορίες μάς εμπνέουν, μας παρηγορούν και μας παροτρύνουν να τις μιμηθούμε».
