Το τοπίο της μη κρατικής ανώτατης εκπαίδευσης που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας δεν ήταν, μέχρι σήμερα, αποτέλεσμα πρωτοβουλιών των ελληνικών κυβερνήσεων, αλλά αναγκαστική προσαρμογή του ελληνικού κράτους στις εξελίξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και νομολογίας και στις πιέσεις των ευρωπαϊκών θεσμών. Πιέσεις που εντάθηκαν την περίοδο της οικονομικής κρίσης της περασμένης δεκαετίας. Ως αποτέλεσμα, διαμορφώθηκε ένα στρεβλό τοπίο, χωρίς το ελληνικό κράτος να μπορεί να παρέμβει ρυθμίζοντας τη λειτουργία μη κρατικών φορέων (κολλέγια), τα πτυχία των οποίων, όμως, όταν συνεργάζονται με πανεπιστήμια άλλων χωρών είναι υποχρεωμένο να αναγνωρίζει για επαγγελματικούς σκοπούς. Ταυτόχρονα, η άρνηση ακαδημαϊκής αναγνώρισής τους ωθούσε ακόμη περισσότερους νέους να συνεχίσουν τις μεταπτυχιακές σπουδές στους μη κρατικούς φορείς ή στο εξωτερικό. Ετσι, πέρα από τους 40.000 Ελληνες που σπουδάζουν στο εξωτερικό, άλλοι 30.000 σπουδάζουν εντός χώρας, αλλά εκτός δημοσίων πανεπιστημίων.
Με άλλα λόγια, η συνταγματική απαγόρευση λειτουργίας μη κρατικών πανεπιστημίων, που διαμορφώθηκε σε άλλες εποχές, δεν έδενε πλέον τα χέρια παρά μόνον του ελληνικού κράτους! Οι προσπάθειες του παρελθόντος για την αναθεώρηση του συντάγματος απέτυχαν, καθώς μέρος του πολιτικού μας συστήματος παρέμεινε καθηλωμένο σε αγκυλώσεις, που όχι μόνο έχουν ξεπεραστεί από τη σύγχρονη πραγματικότητα, αλλά αποβαίνουν μάλιστα εις βάρος όλων μας. Με αυτήν την έννοια και υπό το φως και πάλι των εξελίξεων του ευρωπαϊκού δικαίου, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης να ρυθμίσει το τοπίο αυτό αποτελεί την πρώτη ουσιαστικά προσπάθεια ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας μας στο ζήτημα αυτό. Πέρα από τα προφανή αναπτυξιακά οφέλη που θα προκύψουν από τη λειτουργία πλήρως αναγνωρισμένων μη κρατικών ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης και στη δική μας χώρα, ήταν ανάγκη να ρυθμιστεί ορθά, πλήρως και, φυσικά, εντός των ορίων του ισχύοντος Συντάγματος, το ήδη διαμορφωμένο τοπίο. Η ευκαιρία που άνοιξε πρόσφατα το ενωσιακό δίκαιο δεν έπρεπε να μείνει ανεκμετάλλευτη! Αν έμενε, τίποτα πλέον δεν θα μπορούσε να εμποδίσει τη συνεχή διόγκωση του μη κρατικού τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης, χωρίς καμία ανάμειξη, προϋπόθεση ή ουσιαστική εποπτεία και αξιολόγηση της λειτουργίας του από το ελληνικό κράτος.
Στο πλαίσιο αυτό, το νομοσχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση για τον συνεχή έλεγχο τήρησης των προϋποθέσεων εγκατάστασης και λειτουργίας των μη κρατικών ιδρυμάτων, την εποπτεία τους και από υπηρεσίες του ελληνικού κράτους, την υποχρέωση εσωτερικής οργάνωσης και λειτουργίας τους, όχι ως εμπορικών επιχειρήσεων αλλά με τρόπο που προσιδιάζει σε ακαδημαϊκά ιδρύματα που αξιολογούνται και πιστοποιούνται τακτικά, και μάλιστα σύμφωνα με τις ίδιες αρχές, κριτήρια και κατευθύνσεις για τη διασφάλιση της ποιότητας των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης που ισχύουν και εφαρμόζονται στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης, διαμορφώνουν ένα νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που διασφαλίζει την ποιότητα της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα μας. Η πρόσθετη υποχρέωση, μάλιστα, των μη κρατικών πανεπιστημίων να χορηγούν υποτροφίες κατ’ ελάχιστον στο 5% των φοιτητών (ή το ισόποσο σε περισσότερους, αναλόγως με τις ανάγκες τους), όπως ανακοινώθηκε ήδη, ενισχύει και τον κοινωνικό χαρακτήρα του εγχειρήματος και την ισότητα των ευκαιριών.
Oλα αυτά, αναμφίβολα, θα ωφελήσουν, όχι μόνον όσους επιλέξουν να σπουδάσουν σ’ αυτά, αλλά όλους μας. H ελληνική πολιτεία με την πρωτοβουλία της αυτή αναλαμβάνει τις υποχρεώσεις της απέναντι στους πολίτες και τους νέους, όπως έχει πάντοτε υποχρέωση να κάνει. Με καθυστέρηση ίσως, αλλά αναμφίβολα κάνει το καθήκον της, ανοίγοντας μαζί μια νέα σελίδα στην Ιστορία της ανώτατης εκπαίδευσης και της χώρας.
* Ο κ. Αποστόλης Δημητρόπουλος ιδικός σύμβουλος εκπαιδευτικής πολιτικής, Προεδρία της Κυβέρνησης, τέως γενικός γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης.
