Τρεις εποχές σε μια εβδομάδα. Το γεγονός ότι οι χειμώνες τείνουν να έχουν ολοένα και περισσότερες θερμές ημέρες, αναδεικνύει έντονα η θερμοκρασία των τελευταίων ημερών. Η χώρα μας επλήγη από μια ψυχρή εισβολή λίγων ημερών, σήμερα και αύριο ο καιρός θα είναι φθινοπωρινός με βροχές και καταιγίδες, την Πέμπτη και την Παρασκευή η θερμοκρασία ανεβαίνει μέχρι και τους 19 βαθμούς Κελσίου θυμίζοντας άνοιξη, ενώ από Σάββατο έρχεται νέος χιονιάς. Φθινόπωρο, άνοιξη και χειμώνας μέσα σε λίγες ημέρες.
Αυτές οι τόσο έντονες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν στην «Κ» διακεκριμένοι μετεωρολόγοι, αποδεικνύουν ότι η θερμοκρασία του πλανήτη έχει ανέβει, με αποτέλεσμα αρκετά συχνά να χάνεται η αίσθηση των εποχών.
Μάλιστα οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι αυτές οι απότομες αλλαγές θερμοκρασίας ευνοούν την εκδήλωση ακραίων φαινομένων, τα οποία συνεχώς εντείνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής.
«Θερμές ημέρες με διαλείμματα κρύου»
«Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής παρατηρείται ότι έχουμε αρκετές ημέρες –σε όλες τις εποχές και με εξαίρεση πολύ λίγους μήνες-, θερμοκρασίες αρκετά πάνω από τις κανονικές τιμές, με κάποια διαλείμματα κρύου. Αυτό βλέπουμε να συμβαίνει και τώρα», δηλώνει στην «Κ» ο Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Αλλαγές στη θερμοκρασία «είχαμε πάντα», υπογραμμίζει, «αφού ο καιρός δεν είναι ενιαίος». Αυτό που έχει αλλάξει όμως είναι ότι «οι περισσότερες ημέρες πλέον είναι θερμές».
«Αλλαγές στη θερμοκρασία είχαμε πάντα, αλλά αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι οι περισσότερες ημέρες πλέον είναι θερμές».
Ο κ. Λαγουβάρδος διευκρινίζει ότι τα διαλείμματα χειμώνα μπορεί να είναι μικρά αλλά αρκετά ισχυρά, όπως συνέβη και τον Φεβρουάριο του 2023, όταν σημειώθηκαν έντονες χιονοπτώσεις, γεγονός που καταδεικνύει ότι «δεν εξαφανίζονται οι ψυχρές εισβολές, απλά μειώνονται χρονικά, με αποτέλεσμα να ανεβαίνουν οι μέσοι όροι της θερμοκρασίας σε επίπεδα πάνω από τα κανονικά».
Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι την περσινή χρονιά, σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο, οκτώ μήνες ήταν περισσότερο ζεστοί από τα συνηθισμένα επίπεδα και μόλις τρεις μήνες ήταν ψυχροί. «Ειδικά ο Ιανουάριος, ο Οκτώβριος, ο Νοέμβριος και ο Δεκέμβριος πέρσι –με εξαίρεση κάποιες λίγες ημέρες-, ήταν πολύ ζεστοί μήνες». Πρόκειται για μια αλλαγή, όπως λέει, που «επηρεάζει τα πάντα, και θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς οι κατανομές των θερμοκρασιών μετακινούνται προς υψηλότερα επίπεδα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θα εξαφανιστούν εντελώς οι ενδιάμεσες εποχές ή ότι δεν θα έχουμε κρύο τον χειμώνα».
«Την περσινή χρονιά οκτώ μήνες ήταν περισσότερο ζεστοί από τα συνηθισμένα επίπεδα και μόλις τρεις μήνες ήταν ψυχροί».
Σχολιάζοντας το γεγονός ότι ειδικά οι δύο τελευταίοι χειμώνες ήταν ιδιαιτέρως ζεστοί, ο κ. Λαγουβάρδος συμπληρώνει ότι αυτό είναι κάτι που περιορίζει παράλληλα και τη χιονοκάλυψη, αλλά και την αγροτική παραγωγή. «Οταν έχουμε ήπιους χειμώνες υπάρχει πλήγμα στην αγροτική παραγωγή, που είναι άλλωστε ο τομέας ο οποίος επιβαρύνεται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή. Αντίστοιχα, το καλοκαίρι παρατηρούνται πιο συχνοί καύσωνες, όπως συνέβη το 2021 και το 2023, όπου είχαμε τον μεγαλύτερο σε διάρκεια καύσωνα που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα. Αυτές είναι δυσμενείς συνθήκες, που όπως είδαμε οδήγησαν στην εκδήλωση μεγάλων πυρκαγιών».
«Χάνεται η αίσθηση των εποχών»
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην «Κ» ο Θοδωρής Γιάνναρος, φυσικός-μετεωρολόγος και εντεταλμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, οι έντονες θερμοκρασιακές μεταβολές των τελευταίων ημερών, «είναι ένα πάρα πολύ ανησυχητικό στοιχείο, αλλά καθαρά επιστημονικά μιλώντας, δεν μας εκπλήσσει, καθώς το βλέπουμε από τη σκοπιά της κλιματικής αλλαγής, μια από τις βασικές επιπτώσεις της οποίας είναι ότι προωθεί ιδιαίτερα την εκδήλωση του ακραίου καιρού. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η απότομη εναλλαγή από ακραία ψυχρό σε ακραία θερμό καιρό».
Επομένως, μολονότι σύμφωνα με τον κ. Γιάνναρο, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρωτόγνωρο γεγονός η απότομη μεταβολή από ένα μοτίβο αίθριου και ζεστού καιρού σε ένα τύπο καιρού πολύ πιο ψυχρό, με έντονα και βίαια φαινόμενα, εντούτοις πρωτόγνωρο είναι «ότι χάνεται η αίσθηση των εποχών, αφού συρρικνώνονται οι μεταβατικές εποχές».
Αυτή η συρρίκνωση των μεταβατικών εποχών σύμφωνα με τον κ. Γιάνναρο, -που την περιμέναμε τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες στο πλαίσιο ενός συνολικά θερμότερου κλίματος- θα οδηγεί από ακραία ψυχρό σε ακραία θερμό καιρό. Συνεπώς, παρατηρείται και στη χώρα μας επέκταση της θερμής περιόδου του έτους, «όπου το καλοκαίρι φαίνεται να μπαίνει μέσα στο φθινόπωρο και η άνοιξη να συρρικνώνεται, με αποτέλεσμα να έχουμε από νωρίς καλοκαιρινό μοτίβο καιρού. Μέσα σε αυτό το θερμότερο κλίμα, εκτός από τις απότομες μεταβολές θερμοκρασίας, ευνοείται παράλληλα η εκδήλωση ακραίων φαινομένων, καθώς μπορεί να έχουμε και ακραίες βροχοπτώσεις και ακραίες ψυχρές εισβολές».
Το σίγουρο πάντως, σύμφωνα με τον κ. Γιάνναρο, είναι ότι αν δεν λάβουμε ουσιαστικά μέτρα για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, «όλες αυτές οι επιπτώσεις θα ενταθούν». Υπενθυμίζεται μάλιστα ότι σύμφωνα με τα δεδομένα που δημοσίευσε το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο Copernicus, «το 2023 ήταν το θερμότερο έτος στην ιστορία του πλανήτη μας. Η μέση θερμοκρασία είναι ήδη περίπου 1,5 βαθμό πάνω από την προβιομηχανική περίοδο. Αν συνεχίσουμε να έχουμε συνεχόμενα έτη που θα ξεπερνούν αυτό το όριο, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι ακόμη πιο δραματικές».
«Αυτό που κυρίως έχει αλλάξει είναι ο χειμώνας»
Από την πλευρά του και ο Σταύρος Ντάφης, διδάκτορας Μετεωρολογίας του Πολυτεχνείου των Παρισίων, επιστημονικός συνεργάτης του Αστεροσκοπείου Αθηνών και υπεύθυνος αξιολόγησης αναφορών ακραίων καιρικών φαινομένων της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θεωρεί ότι «οι απότομες αλλαγές θερμοκρασίας των τελευταίων ημερών δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο, ούτε αφύσικο για τον χειμώνα μας».
Η κλιματική αλλαγή είναι υπαίτια σύμφωνα με τον κ. Ντάφη για το ότι «πολλές περιοχές είναι αρκετά πάνω από τη μέση κλιματική τιμή θερμοκρασιακά κι αυτό περιμένουμε να ενταθεί στο άμεσο και μακροπρόθεσμο μέλλον». Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τις απότομες εναλλαγές τις αποδίδει στη «φυσική μεταβλητότητα» του καιρού.
«Εχουν παρατηρηθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, πολύ μεγαλύτερες αλλαγές σε σύντομο χρονικό διάστημα εντός του χειμώνα. Αντίστοιχα, και την άνοιξη έχουν παρατηρηθεί πολύ υψηλές θερμοκρασίες κι αμέσως μετά χιονοπτώσεις σε χαμηλά υψόμετρα και μετά ξανά απότομη άνοδος της θερμοκρασίας. Δεν νομίζω ότι όλα αυτά μπορούν να αποδοθούν στην κλιματική αλλαγή», λέει χαρακτηριστικά.
Πάντως, καταλήγει ότι η εποχή που έχει χάσει σε μεγαλύτερο βαθμό τα χαρακτηριστικά της είναι ο χειμώνας «ο οποίος έχει μικρύνει και έχει μειωθεί η έντασή του με χιονοπτώσεις σε ολοένα και μεγαλύτερα υψόμετρα, σε αντίθεση με το καλοκαίρι που έχει μεγαλώσει.
