Κλίμα αυθαιρεσίας και τρόμου βιώνουν τα κεντρικά πανεπιστήμια της χώρας. Μεγάλες σχολές στο ΕΜΠ, το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το ΑΠΘ, τα Πανεπιστήμια Μακεδονίας και Πειραιώς, το Πατρών και το Πάντειο τελούν υπό κατάληψη από φοιτητές που αντιδρούν στα κυβερνητικά σχέδια για τη θεσμοθέτηση μη κρατικών ΑΕΙ, και ουκ ολίγες φορές –δηλαδή όταν «τα βρίσκουν σκούρα» στις γενικές συνελεύσεις– επιβάλλουν αυταρχικά τις θέσεις τους στην πλειοψηφία των φοιτητών, οι οποίοι είναι κατά των καταλήψεων, αλλά φοβισμένοι προτιμούν να μη μιλούν. Ο λόγος; Μα γιατί όταν επιχειρούν να εκφράσουν την άποψή τους «κατά της κατάληψης» προπηλακίζονται, υβρίζονται ή αντιμετωπίζουν κουκουλοφόρους με ρόπαλα και κράνη που τους τρομοκρατούν.
Συνέβη την περασμένη εβδομάδα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Μια χούφτα απαράδεκτων φοιτητών έχει επιτρέψει σε ανθρώπους με κράνη, οπλισμένους με ρόπαλα και μαχαίρια, να εισβάλουν στη σχολή. Εμείς, οι ανυπεράσπιστοι φοιτητές, θα επιβάλουμε την τάξη;», παρατηρεί φοιτητής που βίωσε τον τρόμο στη γενική συνέλευση του τμήματός του, Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ. Πανεπιστημιακοί αγανακτισμένοι από τα γεγονότα αναφέρουν στην «Κ» ότι δεν θα διστάσουν να καλέσουν την Αστυνομία. «Εάν στην επόμενη συνέλευση διαπιστώσω ότι θα επαναληφθούν τα έκτροπα και θα απειληθούν ζωές φοιτητών μας, θα πρέπει να καλέσω την Αστυνομία», τόνισε στην «Κ» ο κοσμήτωρ της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νικόλαος Ηρειώτης. Αλλωστε και η κυβέρνηση θεωρεί αυτονόητη την παρέμβαση της Αστυνομίας. Χαρακτηριστικά, υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας μιλώντας στην «Κ» τόνισε ότι «για την αντιμετώπιση έκνομων πράξεων αρμόδια είναι η Αστυνομία, η οποία μπορεί να παρέμβει σε όποια περίπτωση κληθεί από τους πρυτάνεις». «Εκτός από τους πρυτάνεις που μπορούν να καλέσουν την Αστυνομία, ευθύνες φέρουν και όσα κόμματα καλύπτουν τις καταλήψεις και τις επιθέσεις εναντίον φοιτητών. Δεν έχω δει έως τώρα κάποιο να τα έχει καταδικάσει, παρά τα όσα βίαια συμβαίνουν», τονίζει στην «Κ» ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών, Χρήστος Μπούρας.
Εάν στην επόμενη συνέλευση διαπιστώσω ότι επαναλαμβάνονται τα έκτροπα και απειλούνται ζωές φοιτητών μας, θα πρέπει να καλέσω την Αστυνομία.
Νικόλαος Ηρειώτης, κοσμήτωρ της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών
«Το κλίμα μεταξύ των φοιτητών στη γενική συνέλευση ήταν πολύ τοξικό. Εβλεπα στα μάτια τους μίσος. Προσπαθούν να επιβληθούν, σαν να νιώθουν πως το πανεπιστήμιο τούς ανήκει», λέει στην «Κ» η 23χρονη Αλεξάνδρα, φοιτήτρια της Νομικής Σχολής Αθηνών που βρέθηκε την περασμένη Τετάρτη στη συνέλευση των φοιτητών της σχολής της με διακύβευμα τη συνέχιση ή όχι της κατάληψης. «Κουκουλοφόροι εισέβαλαν στην αίθουσα, απέκλεισαν τις δύο εισόδους και δημιούργησαν χαοτικό κλίμα φόβου σε όσους φοιτητές τάσσονταν κατά της κατάληψης. Τελικά ψηφίστηκε το πλαίσιο υπέρ της κατάληψης, παρότι ήρθαν και ψήφισαν φοιτητές από άλλες σχολές και η καταμέτρηση δεν ήταν σωστή. Αυτό που μένει, πάντως, είναι πως η σχολή είναι κλειστή, όπως τόσες άλλες, και υπάρχει κίνδυνος να χαθεί η εξεταστική», προσθέτει η ίδια φοιτήτρια. «Στις συνελεύσεις μαζεύεται όλη η αναρχική δύναμη της Θεσσαλονίκης», δηλώνει στην «Κ» φοιτητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, που περιγράφει καταστάσεις τρομοκρατίας.
Το κλίμα μεταξύ των φοιτητών στη γενική συνέλευση ήταν πολύ τοξικό. Εβλεπα στα μάτια τους μίσος. Προσπαθούν να επιβληθούν, σαν να νιώθουν πως το πανεπιστήμιο τούς ανήκει.
Αλεξάνδρα, 23 ετών, φοιτήτρια της Νομικής Σχολής Αθηνών
«Νομίζω πως πρόκειται για τη δικτατορία της Αριστεράς. Στις γενικές συνελεύσεις κάθε φοιτητής με διαφορετική άποψη τραμπουκίζεται, χλευάζεται, κινδυνεύει η ζωή του. Πώς μπορούν να υποστηρίζουν ότι προασπίζονται το άσυλο και την ελευθερία γνώμης, όταν κάνουν τέτοια πράγματα», παρατηρεί στην «Κ» η οδοντίατρος Αννα Λάβδα, μητέρα φοιτητή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ίδια σκέφθηκε να προσφύγει στη Δικαιοσύνη για να αποτραπεί ο κίνδυνος να χαθεί η εξεταστική του παιδιού της. Δεν είναι η μόνη. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», γονείς φοιτητών έχουν απευθυνθεί σε δικηγορικά γραφεία με την προοπτική να στραφούν δικαστικά κατά των πρυτανικών αρχών του ΑΕΙ στο οποίο σπουδάζει το παιδί τους, επειδή δεν έχουν μεριμνήσει για τη λήξη των παράνομων καταλήψεων.
Ούτε καταδίκη
Βεβαίως και οι πρυτάνεις δεν φαίνονται διατεθειμένοι να τα βάλουν με τους καταληψίες, δηλαδή τις ηχηρές μειοψηφίες. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που ανέφερε στην «Κ» ο προεδρεύων της Συνόδου των Πρυτάνεων και πρύτανης του Δημοκριτείου Παν. Θράκης, Φώτης Μάρης. Στην έκτακτη συνεδρίαση των πρυτάνεων που έγινε την περασμένη Τρίτη προτάθηκε το κοινό ψήφισμα να λέει ότι «σύμφωνα με τον νόμο είναι παράνομη οποιαδήποτε κατάληψη». Ωστόσο υπήρξαν αντιδράσεις και η φράση απαλείφθηκε. Λοιπόν, ούτε μια φραστική καταδίκη των καταλήψεων δεν επιθυμούν οι πρυτάνεις, την ίδια στιγμή που μέχρι τώρα αφήνουν τους κοσμήτορες να… βγάζουν τα κάστανα από τη φωτιά. Επίσης, αρνητική εντύπωση μεταξύ των πανεπιστημιακών έχει προκαλέσει το γεγονός ότι καμία Σύγκλητος μεγάλου ιδρύματος δεν έχει καταδικάσει τις καταλήψεις, παρά μόνο κοσμητείες μεμονωμένων σχολών, όπως για παράδειγμα της Νομικής Αθηνών.
Ομως ήδη τα ιδρύματα από αύριο θα εισέλθουν στην τέταρτη εβδομάδα καταλήψεων και ο κίνδυνος απώλειας της εξεταστικής περιόδου είναι ορατός. Φοιτητές θα καθυστερήσουν να πάρουν το πτυχίο τους, γονείς θα επιβαρύνονται με το κόστος των ενοικίων των «μεταναστών» φοιτητών, ο προγραμματισμός κυρίως των τελειόφοιτων ή των επί πτυχίω φοιτητών θα τιναχθεί στον αέρα. «Η εξεταστική περίοδος κρέμεται από μια κλωστή. Πρέπει να αρχίσουν άμεσα τα μαθήματα. Αυτή η κατάσταση είναι η καλύτερη διαφήμιση για τα μη κρατικά ΑΕΙ και η απόλυτη υποβάθμιση των δημόσιων πανεπιστημίων», τόνισε στην «Κ» η κοσμήτωρ της Σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ, Γλυκερία Κακάλη.
«Μια χούφτα απαράδεκτων φοιτητών έχει επιτρέψει σε ανθρώπους με κράνη, οπλισμένους με ρόπαλα και μαχαίρια, να εισβάλουν στη σχολή. Εμείς, οι ανυπεράσπιστοι φοιτητές, θα επιβάλουμε την τάξη;».
Η φοιτητική παράταξη της ΚΝΕ, που από την αρχή των κινητοποιήσεων έχει ταχθεί υπέρ των καταλήψεων με αίτημα την ανατροπή του κυβερνητικού σχεδιασμού, δηλώνει ότι περίπου οι μισές σχολές της χώρας –λίγο πάνω από 200 στις 450– τελούν υπό κατάληψη. Το υπουργείο Παιδείας κατεβάζει τον αριθμό στο ένα τρίτο, δηλαδή στις 150. Βέβαια, οι περισσότερες είναι στα κεντρικά ΑΕΙ. Παράλληλα, στελέχη της ΚΝΕ που μίλησαν στην «Κ» διαφοροποιούνται από τα έκτροπα, αποδίδοντάς τα σε παρατάξεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και άτομα του εξωπανεπιστημιακού αντιεξουσιαστικού χώρου.
Η εξεταστική περίοδος κρέμεται από μια κλωστή. Πρέπει να αρχίσουν άμεσα τα μαθήματα. Αυτή η κατάσταση είναι η καλύτερη διαφήμιση για τα μη κρατικά ΑΕΙ και η απόλυτη υποβάθμιση των δημόσιων πανεπιστημίων.
Γλυκερία Κακάλη, κοσμήτωρ της Σχολής Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ
Ως προς την τύχη της εξεταστικής περιόδου στα ΑΕΙ που δεν πραγματοποιείται, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας έχει δώσει οδηγία στα ΑΕΙ να κάνουν τηλεξετάσεις. Αρμόδια για την τελική απόφαση είναι τα ίδια τα ιδρύματα, οι πρυτάνεις των οποίων θα συνεδριάσουν αύριο για το θέμα με τον υπουργό Κυριάκο Πιερρακάκη.
Βεβαίως, πρυτάνεις και πανεπιστημιακοί επικρίνουν την κυβέρνηση διότι έχει καθυστερήσει στην κατάθεση του νομοσχεδίου προς ψήφιση στη Βουλή. «Το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει στη δημοσιοποίηση του νομοσχεδίου, με αποτέλεσμα να μετατίθεται χρονικά η ψήφισή του από τη Βουλή, λειτουργεί αρνητικά επιτρέποντας τη συνέχιση των κινητοποιήσεων», παρατηρεί στην «Κ» ο τέως πρύτανης του ΕΜΠ, Ανδρέας Μπουντουβής. Συγκεκριμένα, η παρουσίαση των αξόνων του έγινε στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο του 2023 και ακόμη δεν έχει δημοσιοποιηθεί. Eτσι κι αλλιώς το κλίμα μεταξύ των πανεπιστημιακών για τα μη κρατικά ΑΕΙ είναι αρνητικό.
Προς ψήφιση «με έναν πόνο» στο τέλος Φεβρουαρίου
Κυβερνητικό στέλεχος που μίλησε στην «Κ» ανέφερε ότι το νομοσχέδιο θα δοθεί σε διαβούλευση 14 ημερών στο τέλος της επόμενης εβδομάδας και κατόπιν θα κατατεθεί στη Βουλή. Η ψήφισή του προσδιορίζεται στο τελευταίο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου.
Το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει στη δημοσιοποίηση του νομοσχεδίου, με αποτέλεσμα να μετατίθεται χρονικά η ψήφισή του από τη Βουλή, λειτουργεί αρνητικά, επιτρέποντας τη συνέχιση των κινητοποιήσεων.
Ανδρέας Μπουντουβής, τέως πρύτανης του ΕΜΠ
Μήπως αποδειχθεί μακρύ, και εντέλει καταστροφικό, το διάστημα έως τότε; «Γιατί καταστροφικό;», αναρωτιέται το ίδιο στέλεχος. Η κυβέρνηση στο θέμα των μη κρατικών ΑΕΙ προβάλλει πως η κοινωνία –σχεδόν οι έξι στους δέκα πολίτες απαντούν θετικά στις δημοσκοπήσεις– δεν αντιτάσσεται στη θεσμοθέτηση των μη κρατικών ΑΕΙ. «Η κυβέρνηση δείχνει να βασίζει τη στρατηγική της πάνω στο γεγονός ότι σπάνια χάνεται εξάμηνο ή εξεταστική στο δημόσιο πανεπιστήμιο, καθώς οι πανεπιστημιακοί εντέλει λειτουργούν υπέρ των φοιτητών. Iσως σε κάποιες περιπτώσεις τους κλείνουν το μάτι υπέρ των κινητοποιήσεων», είπε στην «Κ» κοσμήτορας αθηναϊκής σχολής. Μάλιστα ανέφερε την περίπτωση της σχολής των Μεταλλειολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ που σε ανακοίνωσή της δήλωσε ότι «κατανοεί τις φοιτητικές κινητοποιήσεις ενάντια στην ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων. Αντιλαμβάνεται, επίσης, την αγωνία των φοιτητών και φοιτητριών της σχολής για τη διακοπή της εκπαιδευτικής διαδικασίας αναφορικά με την εξεταστική περίοδο. Οπως και στο παρελθόν, όταν ολοκληρωθεί ο κύκλος των κινητοποιήσεων, η γενική συνέλευση της σχολής θα συνεδριάσει προκειμένου να προσδιοριστούν οι απαιτούμενες ενέργειες για την ολοκλήρωσή της».
Από την άλλη, πάντως, την εκτίμηση της κυβέρνησης ότι οι καταλήψεις θα ολοκληρωθούν με την ψήφιση του νομοσχεδίου χωρίς να αφήσουν πληγές στα ΑΕΙ αμφισβητούν πανεπιστημιακοί. «Οι κινητοποιήσεις προφανώς και δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργία του ιδρύματος. Και η λήξη τους εξαρτάται από την πολιτική πρόθεση των καταληψιών και όσων τους ποδηγετούν. Στο σκηνικό, ρόλο έχουν αποκτήσει και αντιεξουσιαστές που βλέπουν ως προνομιακό χώρο τους τα ΑΕΙ πέριξ των Εξαρχείων», αναφέρει πανεπιστημιακός. «Στα πανεπιστήμια γίνεται σήμερα ένας πόλεμος εξουσίας. Αριστερές ομάδες και αναρχικοί θεωρούν τα πανεπιστήμια “δικά τους”, “τσιφλίκι τους”, στο οποίο μπορούν να έχουν ελεύθερη πρόσβαση. Δύσκολα θα καμφθούν, ιδίως όταν το πολιτικό διακύβευμα, ή έστω η αφορμή, για τις κινητοποιήσεις είναι η θεσμοθέτηση μη κρατικών ΑΕΙ – ένα ζήτημα που ταλανίζει τη δημόσια ζωή εδώ και δεκαετίες. Είναι μονόδρομος οι κινητοποιήσεις τους, καθώς καταλαβαίνουν ότι το ιδεολογικό – πολιτικό κλίμα στα πανεπιστήμια αλλάζει», παρατηρεί στην «Κ» έμπειρο στέλεχος του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Αριστερές ομάδες και αναρχικοί θεωρούν τα πανεπιστήμια «τσιφλίκι τους». Δύσκολα θα καμφθούν. Είναι μονόδρομος οι κινητοποιήσεις τους, καθώς καταλαβαίνουν ότι το ιδεολογικό – πολιτικό κλίμα στα πανεπιστήμια αλλάζει.
Από την πλευρά της η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας εκτιμά ότι η ένταση των σημερινών κινητοποιήσεων δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτές επί υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη το 1999 (επέφερε σημαντικές αλλαγές στο λύκειο και στο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ) και Μαριέττας Γιαννάκου το 2005 (ψηφίστηκε νέος νόμος-πλαίσιο για τα ΑΕΙ έπειτα σχεδόν 25 χρόνια ισχύος του νόμου-πλαισίου του ΠΑΣΟΚ, από το 1982). Τώρα η ηγεσία του υπουργείου προσβλέπει σε λήξη των κινητοποιήσεων καθώς, όπως είπε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχός της, «το νομοσχέδιο θα ψηφιστεί εύκολα, με έναν πόνο».
