«Αν θες να σπάσεις τον πάγο σε μια παρέα ξεκινάς μια συζήτηση είτε για τον καιρό είτε για τα ενοίκια. Ειδικά στο δεύτερο, όλοι θα ανταποκριθούν». Το σχόλιο ανήκει στον Βασίλη Δελή που ως ιδρυτικό μέλος της ομάδας του facebook Ξεσπιτόγατος έχει παρακολουθήσει τα τελευταία χρόνια, είτε διαδικτυακά είτε διά ζώσης, πολλές συζητήσεις γύρω από τη δυσκολία εύρεσης μιας οικονομικά προσιτής και αξιοπρεπούς στέγης.
Το πρώτο βήμα έγινε μέσα από ένα ανοιχτό διαδικτυακό κάλεσμα όπου οι συμμετέχοντες ιεράρχησαν τα ζητήματα που εντοπίζουν γύρω από το ζήτημα των ενοικίων και του πάγιου κόστους στέγασης.
Ο ίδιος είναι απόφοιτος Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και πλέον ασχολείται ερευνητικά με το θέμα της στεγαστικής πολιτικής. Oπως αναφέρει στην «Κ», όταν το 2021 δημιουργήθηκε το group του Ξεσπιτόγατου στο facebook, το 70% των αναρτήσεων αφορούσε ερωτήματα σχετικά με τα δικαιώματα των ενοικιαστών και των ιδιοκτητών καθώς οι προβληματισμοί του κόσμου είχαν να κάνουν κυρίως με νομοθετικά ζητήματα. Πλέον, η ομάδα του Ξεσπιτόγατου αριθμεί σχεδόν 55.000 μέλη και αποκτά χαρακτηριστικά κινήματος πολιτών. Σύμφωνα με τον κ. Δελή, «μέσα από αυτή τη διαδικασία ευελπιστούμε να συγκροτηθούν υποκείμενα τα οποία θα αναλάβουν τη θεσμική εκπροσώπηση με τη συγκρότηση οργανωμένων Σωματείων Ενοικιαστών». Το πρώτο βήμα έγινε μέσα από ένα ανοιχτό διαδικτυακό κάλεσμα όπου οι συμμετέχοντες ιεράρχησαν τα ζητήματα που εντοπίζουν γύρω από το ζήτημα των ενοικίων και του πάγιου κόστους στέγασης. Στη συνέχεια, δημιούργησαν ένα ψήφισμα με συγκεκριμένα αιτήματα, όπως η άμεση ρύθμιση της αγοράς ενοικίων με προστασία των ενοικιαστών για πρόσβαση σε ποιοτική και προσιτή κατοικία, τα συμβόλαια με ελάχιστο διάστημα κάλυψης 5ετίας, αλλά και ο περιορισμός των βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπου Airbnb, καθώς και η απαγόρευση της χορήγησης Golden Visa με αγορά στέγης.
Μια διαδεδομένη πρακτική στην Ευρώπη
«Στο εξωτερικό είναι πολύ διαδεδομένες οι ενώσεις ενοικιαστών με πολύ τεκμηριωμένες θέσεις. Σκεφτείτε πως υπάρχει και διεθνής ένωση ενοικιαστών. Αντίστοιχα βέβαια υπάρχουν και οι ενώσεις των ιδιοκτητών. Στην Ελλάδα δεν υπήρχε αυτή η ανάγκη, γιατί –εντός πολλών εισαγωγικών– φαινόταν με κάποιον τρόπο να λειτουργεί η αγορά, ή έστω η κρίση στις τιμές ενοικίων δεν ήταν το νούμερο ένα ζήτημα. Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει. Πλέον, ο τομέας της κατοικίας οφείλει να ρυθμιστεί άμεσα και δραστικά με γνώμονα τις στεγαστικές ανάγκες των πολιτών, όχι της αγοράς».
Υψηλά ενοίκια συναντάμε και στο εξωτερικό, ούτε η νομοθεσία όμως, ούτε οι συνθήκες επιτρέπουν στους ιδιοκτήτες να ζητάνε εξωφρενικά ποσά για σπίτια που στην πραγματικότητα δεν είναι κατοικήσιμα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2023, ο μέσος πολίτης της χώρας μας δαπανά πάνω από το ένα τρίτο του μηνιαίου εισοδήματος (34,2%) για να καλύψει το κόστος στέγασης. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε., όπου ο μέσος όρος είναι το 19,9%. Ανάμεσα στα αιτήματα της ομάδας βρίσκει κανείς και τη σύνδεση της τιμής ενοικίου με τα ποιοτικά κριτήρια του σπιτιού. Μπορεί σε πρώτη ανάγνωση να φαίνεται ένα αρκετά θεωρητικό αίτημα, στην πραγματικότητα όμως, όπως εξηγεί στην «Κ» ο κ. Δελής, ήδη εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. «Υψηλά ενοίκια συναντάμε και στο εξωτερικό, ούτε η νομοθεσία όμως, ούτε οι συνθήκες επιτρέπουν στους ιδιοκτήτες να ζητάνε εξωφρενικά ποσά για σπίτια που στην πραγματικότητα δεν είναι κατοικήσιμα. Στη Σουηδία συγκεκριμένα το ύψος των ενοικίων καθορίζεται από διαπραγμάτευση μεταξύ ενώσεων ενοικιαστών και ιδιοκτητών».
Αντίστοιχα, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει όριο για το ποσοστό των αυξήσεων ενός ενοικίου μέσα στα χρόνια. Αντίστοιχο αίτημα συναντάμε και στα αιτήματα της καμπάνιας του Ξεσπιτόγατου, καθώς, όπως σχολιάζει ο κ. Δελής, είναι συχνά τα περιστατικά όπου μεσήλικες μεσαίων οικονομικών στρωμάτων που έχουν ζήσει 20 και 30 χρόνια στο ίδιο σπίτι, να έρχονται αντιμέτωποι με τεράστιες αυξήσεις ενοικίων στις οποίες δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Επίσης, βασικό αίτημα είναι η δημιουργία αποθέματος δημόσιας ή συνεταιριστικής, μη κερδοσκοπικής Κοινωνικής Κατοικίας, ώστε να φτάσει τουλάχιστον στο 6% του συνολικού στεγαστικού αποθέματος, όπως άλλωστε είναι ο μέσος όρος των χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.
Κάλεσμα για Σωματείο Ενοικιαστών στη Θεσσαλονίκη
Προβληματική είναι τα τελευταία χρόνια η κατάσταση των ενοικίων και στη Θεσσαλονίκη, όπου πλέον δημιουργείται Σωματείο Ενοικιαστών. Εχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο συναντήσεις διά ζώσης, ενώ τα ανοιχτά καλέσματα έγιναν μέσω του facebook.
Οπως αναφέρει στις δημοσιεύσεις της η οργανωτική ομάδα, στην πρώτη συνάντηση οι συμμετέχοντες μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους από τη ζωή τους στο ενοίκιο, καθώς και από τις αυθαιρεσίες μεσιτών και ιδιοκτητών. Στη δεύτερη συνάντηση, που έγινε στα μέσα Ιανουαρίου, ξεκίνησαν να σχεδιάζουν και να συζητάνε τα οργανωτικά ζητήματα για τη σύσταση του Σωματείου. Συνομίλησαν επίσης και για τον τρόπο που θα διεκδικήσουν τα αιτήματά τους «αφενός προσφέροντας άμεση βοήθεια στα καθημερινά προβλήματα που συνδέονται με την έλλειψη προστασίας ενοικιαστών, αφετέρου παρεμβαίνοντας οργανωμένα και θεσμικά για να διεκδικήσουμε δομικές πολιτικές παρεμβάσεις προς όφελος των ενοικιαστών».
