Πριν από λίγες ημέρες έγινε στην Κωνσταντινούπολη μια ασυνήθιστη εκδήλωση. Το Σισμανόγλειο Πολιτιστικό και Ερευνητικό Κέντρο απένειμε στους Τούρκους μαθητές του πτυχία ελληνομάθειας. Είναι πλέον δεκάδες οι Τούρκοι που θέλουν να διδαχθούν την ελληνική γλώσσα και το Σισμανόγλειο, που λειτουργεί υπό την αιγίδα του γενικού προξενείου, τους δίνει αυτή τη δυνατότητα και μάλιστα δωρεάν. Οι αιτήσεις είναι έως και δεκαπλάσιες από τις 20 προσφερόμενες θέσεις.
«Κάθε Σεπτέμβριο έχουμε 150 έως 200 αιτήσεις. Είναι δύσκολο να επιλέξεις. Υπάρχουν κριτήρια. Κάθε χρόνο δεχόμαστε μόνο 20 σπουδαστές», λέει στην «Κ» η κ. Εύα Αχλάδη, συντονίστρια του προγράμματος και υπεύθυνη της Βιβλιοθήκης Σακκουλίδη. «Δίνουμε προτεραιότητα στο ακαδημαϊκό προφίλ. Οπως αυτοί που κάνουν διδακτορικά και μεταπτυχιακά σε σχέση με την Ελλάδα. Από τον χώρο των βυζαντινών σπουδών, των νεοελληνικών σπουδών. Σε όσους έχουν σχέση με τον εκδοτικό χώρο, όπως μεταφραστές σε εκδοτικούς οίκους. Μετά έχουμε και ειδικά κριτήρια, αν κάποιος είναι παντρεμένος με Ελληνα υπήκοο ή είναι μέλος της ομογένειας αλλά δεν έχει πάει σε ελληνικό σχολείο. Είχαμε και πρωινά προγράμματα για μητέρες ορθόδοξες αραβόφωνες, για να μπορούν να υποστηρίξουν τα παιδιά τους. Δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες κ.τ.λ.».
«Κάθε Σεπτέμβριο έχουμε 150-200 αιτήσεις. Είναι δύσκολο να επιλέξεις. Υπάρχουν κριτήρια. Κάθε χρόνο δεχόμαστε μόνο 20 σπουδαστές».
«Εδώ είναι μια εστία πολιτισμού. Ολοι οι μαθητές έρχονται και στις πολιτιστικές μας εκδηλώσεις στο Σισμανόγλειο. Προάγουμε και την ελληνοτουρκική φιλία σπάζοντας και απαξιώνοντας τα στερεότυπα. Σε μια εκδήλωση είναι όλοι μαζί Ελληνες και Τούρκοι», λέει ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη Κωνσταντίνος Κούτρας.
Αυστηροί κανόνες
«Εμείς τους μαθητές μας τους θεωρούμε υποτρόφους, καθώς τα μαθήματα είναι δωρεάν, αλλά έχουν κάποιες υποχρεώσεις για να κρατήσουμε πειθαρχία», επισημαίνει η κ. Αχλάδη. «Πράγματι χρειάζεται μια ιδιαίτερη πειθαρχία, διότι οι μαθητές δεν πρέπει να ξεπεράσουν έναν αριθμό απουσιών, καθώς το πρόγραμμα είναι απαιτητικό, δύο φορές την εβδομάδα, συνολικά έξι ώρες. Κάθε χρόνο είναι υποχρεωμένοι να δίνουν εξετάσεις ελληνομάθειας που γίνονται κάθε Μάιο. Από το 2013 το Σισμανόγλειο είναι εξεταστικό κέντρο για όλη την Τουρκία σε συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας».
«Κατά μέσον όρο έχουμε κάθε χρόνο 60-70 σπουδαστές που συμμετέχουν στις εξετάσεις. Mε το πτυχίο μπορείς να σπουδάσεις, να βρεις εργασία στην Ευρώπη. Αυτό το πτυχίο έχει βοηθήσει τους μαθητές μας να γίνουν δεκτοί σε διδακτορικά προγράμματα», λέει η κ. Αχλάδη, τονίζοντας ότι «το πρόγραμμα έχει καθιερωθεί, καθώς ξέρουν ότι έχει γίνει σοβαρή δουλειά».
Στο Σισμανόγλειο, εκτός από τα μαθήματα γίνονται σεμινάρια για διδάσκοντες. Υπάρχει και η βιβλιοθήκη. Πολλοί πρώην μαθητές διδάσκουν τώρα μαθήματα ελληνικής γλώσσας.
Ο Βασίλης Δανέλλης είναι ο δεύτερος καθηγητής του προγράμματος εκμάθησης ελληνικής γλώσσας και διευκρινίζει ότι «δεν είμαστε φροντιστήριο ελληνικής γλώσσας. Εδώ εμείς τους επιλέγουμε. Το κάνουμε αυτό για να είναι μια εστία πολιτισμού. Να παράγονται διάφορες δραστηριότητες. Το Σισμανόγλειο παίζει ρόλο συντονιστικό για όλες τις εστίες ελληνομάθειας. Οσοι δεν χωράνε στο πρόγραμμά μας πηγαίνουν σε άλλους χώρους με τους οποίους συνεργαζόμαστε. Κάνουμε κάθε μήνα ψηφιακά σεμινάρια».
«Ενθαρρύνουμε τους μαθητές μας να παρουσιάζουν και τον δικό τους πολιτισμό. Σεβόμενοι τα πάντα. H βιβλιοθήκη λειτουργεί ως εξ αποστάσεως ερευνητική βιβλιοθήκη. Είμαστε δημοφιλείς γιατί η τουρκική κοινωνία αγαπάει τον ελληνικό πολιτισμό. Παλαιότερα κάναμε κύκλους ακαδημαϊκών διαλέξεων. Αλλού συγκέντρωσαν 10 άτομα, εμείς 100. Υπάρχουν περιπτώσεις μαθητών μας που σε παλαιά βιβλιοπωλεία βρίσκουν παλιά ελληνικά βιβλία και τα αγοράζουν με το χαρτζιλίκι τους για να μας τα φέρουν. Αυτός που έχει έρθει να μάθει εδώ ξέρει πως συνδέεται με τον πολιτισμό της πόλης του. Θέλει να συνεχίσει να υπάρχει αυτή η γλώσσα στην Πόλη», μας αναφέρει η κ. Αχλάδη.
Εξι μαθητές του προγράμματος μίλησαν στην «Καθημερινή» για τους λόγους που επέλεξαν να μάθουν την ελληνική γλώσσα, την εμπειρία τους αλλά και τα μελλοντικά τους σχέδια.
1. Ζεϊνέπ Ντουρού Ερντέμ
Σπουδάζω ως μεταφράστρια στο πανεπιστήμιο Yeditepe και σκέφτηκα να μάθω ελληνικά. Είχα ενδιαφέρον για την ελληνική γλώσσα, μου αρέσει αυτή η γλώσσα, αλλά σκέφτηκα πως αν τη μάθω, αυτό για εμένα θα είναι ένα πλεονέκτημα σε σχέση με τους άλλους σπουδαστές, οι οποίοι θα προχωρήσουν στο επάγγελμά τους με τα αγγλικά ή τα γαλλικά. Οι φίλοι μου απόρησαν με την απόφασή μου, αλλά η οικογένειά μου με στήριξε και με στηρίζει στην προσπάθειά μου.
2. Mεχμέτ Αλί Γετίμ
Eίμαι συνταξιούχος τραπεζικός. Ηθελα να μάθω ελληνικά. Η οικογένειά μου, και από την πλευρά του πατέρα και από την πλευρά της μητέρας μου, είναι από την Ελλάδα – από το Διδυμότειχο. Μεγάλωσα ακούγοντας τις αναμνήσεις τους. Οταν ήμουν μικρός αναρωτιόμουν πώς είναι οι Ελληνες και η Ελλάδα. Και όταν βρήκα την ευκαιρία να μάθω ελληνικά, το έκανα. Μάθαινα ελληνικά πριν, με ιδιαίτερα μαθήματα, διάβαζα εφημερίδες. Ο πολιτισμός της Ελλάδας μού αρέσει.
3. Τουλάι Αϊβάτογλου
Είμαι νοσοκόμα, παντρεύτηκα Ρωμιό, ο οποίος είναι γιατρός, και αισθάνθηκα την ανάγκη να μάθω ελληνικά και για τον άνδρα μου και για τα δυο μας παιδιά που αυτή τη στιγμή πηγαίνουν στο ελληνικό σχολείο, στο Ζάππειο Λύκειο. Προσπαθώ να μάθω να γράφω και να διαβάζω για να τους βοηθήσω. Είναι δύσκολη γλώσσα αλλά μου αρέσει και θα συνεχίσω τα μαθήματα εδώ· ήδη βλέπω τα θετικά αποτελέσματα.
4. Μπουκέτ Μπαϊρί
Eίμαι ιστορικός – βυζαντινολόγος, γι’ αυτό θέλω να μάθω ελληνικά· για να διαβάζω στα ελληνικά, για να μπορώ να μιλάω στη γλώσσα αυτή με τους συναδέλφους μου. Γνωρίζω να διαβάζω την αρχαία ελληνική γλώσσα. Δύο χρόνια κάνω μαθήματα εδώ. Εχω άλλα δύο χρόνια. Είμαι μέλος εταιρείας βυζαντινών σπουδών. Μου αρέσει αυτή η γλώσσα. Είμαι από τη Σμύρνη και όταν ήμουν μικρή παρακολουθούσαμε την τηλεόραση στα ελληνικά. Και η οικογένειά μου ήταν από την Ελλάδα, από την Κρήτη και από τη Νεάπολη στην Πελοπόννησο. Φίλοι μου και συνάδελφοί μου μού λένε πως είναι ενδιαφέρον αυτό που κάνω. Αισθάνομαι σαν να είμαι στο σπίτι μας. Σαν να βρίσκουμε εδώ κάτι που χάσαμε.
5. Μπασιάκ Γκιουμούσελ
Σπούδασα Ιστορία και τώρα κάνω το μεταπτυχιακό μου. Σκεφτόμουν να πάω στην Κρήτη για να μάθω ελληνικά, καθώς κάποιοι φίλοι μου ήδη ήξεραν αρχαία ελληνικά. Και οι καθηγητές μου με παρότρυναν προς αυτή την κατεύθυνση. Μετά έμαθα για το πρόγραμμα στο προξενείο, έκανα αίτηση, έγινα δεκτή, γι’ αυτό ήρθα εδώ και μαθαίνω. Μου αρέσει να διαβάζω και να καταλαβαίνω την ελληνική γλώσσα, σου ανοίγει νέους ορίζοντες.
6. Εβρίμ Τσαγλάρ
Σπουδάζω Πολιτικές Επιστήμες και τώρα ετοιμάζω το διδακτορικό μου σχετικά με τα πρώτα χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας και τις σχέσεις κράτους – Εκκλησίας, και θέλω να αξιοποιήσω και ελληνικά αρχεία. Εχω τρία παιδιά. Είχα ακούσματα της ελληνικής γλώσσας, καθώς στην Τραπεζούντα απ’ όπου κατάγομαι ακούγαμε τη γλώσσα αυτή, αλλά εκεί είναι άλλη διάλεκτος. Σκεφτόμουν να πάω στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο για να μάθω ελληνικά, αλλά βρήκα αυτό το πρόγραμμα στο Σισμανόγλειο στο οποίο με δέχθηκαν και συνεχίζω τα μαθήματα.
Η Βιβλιοθήκη
Η Συλλογή Βιβλίων που φέρει το όνομα του μακαριστού πατρός Μελετίου Σακκουλίδη διασώζει σπάνια τεκμήρια για τον ελληνισμό της Πόλης. Μετά τον θάνατό του, η κόρη του Ηβη Σακκουλίδου δώρισε τη συλλογή στο ελληνικό κράτος με τον όρο να παραμείνει στην Κωνσταντινούπολη και να είναι προσβάσιμη στους ερευνητές. Η Συλλογή Σακκουλίδη από το 2009 λειτουργεί ως ερευνητική βιβλιοθήκη εξυπηρετώντας ερευνητές από όλο τον κόσμο.
Η συλλογή αποτελεί μια πολύτιμη πηγή από την οποία ο ερευνητής μπορεί να αντλήσει στοιχεία για κάθε όψη της ζωής και της οργάνωσης της ρωμαίικης κοινότητας της Πόλης αλλά και του μικρασιατικού ελληνισμού γενικότερα. Περιλαμβάνει περίπου 12.000 τίτλους και καλύπτει τη χρονική περίοδο από τις αρχές του 17ου έως τις αρχές του 21ου αιώνα, με μεγαλύτερη πυκνότητα τίτλων στο δεύτερο μισό του 19ου και στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Πολλές από τις εκδόσεις είναι σπάνιες και αποτελούν πολύτιμη πηγή για όσους μελετούν την ιστορία των Ελλήνων της Πόλης.
Το δεύτερο τμήμα της βιβλιοθήκης του Σισμανόγλειου Μεγάρου αποτελεί τη δανειστική βιβλιοθήκη, η οποία αριθμεί πάνω από 6.000 τόμους, με έμφαση στους τίτλους σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, στο παιδικό – εφηβικό βιβλίο, αλλά και στις ιστορικές μελέτες, στα λευκώματα κ.ά. Εξυπηρετεί τις ανάγκες της ομογένειας, των φοιτητών τμημάτων Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στην Τουρκία, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενο, καθώς είναι ανοιχτή και προσβάσιμη σε όλους.
