«Ηρθα για πρώτη φορά στην Αθήνα τον Ιανουάριο του 2022. Ημουν 43 χρονών και μόλις είχα βγει από μια μακροχρόνια σχέση με τον σύντροφο με τον οποίο ήμουν μαζί επί 16 χρόνια. Μου γεννήθηκε η επιθυμία να κάνω ένα παιδί και ξεκίνησα να το προσπαθώ μόνη μου». Η 45χρονη σήμερα Σίλβια περιγράφει στην «Κ» πώς ξεκίνησε το ταξίδι της από την Τοσκάνη στην Αθήνα, στην προσπάθεια της να αποκτήσει ένα παιδί, μιας και στην Ιταλία ως άγαμη δεν έχει αυτή την επιλογή.
Οση ώρα συνομιλούμε μέσω skype, η κόρη της, δύο ετών, βάζει διαρκώς τα μικρά της χέρια στην οθόνη, καλώντας επίμονα την Σίλβια να επιστρέψει στον δυαδικό τους μικρόκοσμο – «μάμα!μάμα!» της φωνάζει χαρούμενη από το καρεκλάκι όπου κάθεται. Η Σίλβια είναι μία από τις πολλές Ιταλίδες που έχουν επιλέξει τη χώρα μας για να μπορέσουν να εκπληρώσουν το όνειρο τους να γίνουν μητέρες.
Μία από αυτές είναι και η Κατερίνα από την Τσέτσινα, η οποία πρωταγωνίστησε στο ντοκιμαντέρ «Αδέσποτα Κορμιά» της Ελίνας Ψύκου (παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αποσπώντας δύο διακρίσεις). Θέμα του, οι περιορισμοί στην αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος σε θέματα όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση, η άμβλωση ή η ευθανασία, ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης.
«Ο λόγος που συμμετείχαμε στο ντοκιμαντέρ ήταν γιατί θέλαμε να τονιστεί πως στο θέμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης και της πρόσβασης σε μεθόδους υπογονιμότητας, η Ελλάδα δίνει τα δικαιώματα που οφείλει στους πολίτες της».
Ο Δρ. Ευάγγελος Σακκάς, ο οποίος παρακολούθησε και τις δύο γυναίκες, είναι Μαιευτήρας – Γυναικολόγος με εξειδίκευση στην εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) κι ένας από τους Ελληνες γιατρούς που δέχονται στο ιατρείο τους πολλές γυναίκες από τη γείτονα χώρα, οι οποίες δεν έχουν το δικαίωμα στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. «Η Σίλβια και η Κατερίνα, ως μονογονείς που είναι, στράφηκαν στην Ελλάδα λόγω των θεσμικών περιορισμών στην Ιταλία» εξηγεί στην «Κ» ο κ. Σακκάς και συμπληρώνει: «Ο λόγος που συμμετείχαμε στο ντοκιμαντέρ ήταν γιατί θέλαμε να τονιστεί πως στο θέμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης και της πρόσβασης σε μεθόδους υπογονιμότητας, η Ελλάδα δίνει τα δικαιώματα που οφείλει στους πολίτες της».
Η Κατερίνα έμεινε έγκυος με τον πρώτο κύκλο εξωσωματικής και η Σίλβια με τον δεύτερο. Οπως τονίζει ο κ. Σακκάς: «Τα ποσοστά επιτυχίας στην Ελλάδα είναι μεγάλα. Βλέπουμε τουλάχιστον 20 Ιταλίδες τον μήνα και φυσικά δεν είμαστε η μοναδική κλινική στην οποία απευθύνονται».
Οι Ιταλίδες που αναζητούν έναν γιατρό στην Ελλάδα μεταδίδουν την πληροφορία σε γνωστούς και φίλους. Ετσι έμαθε για τον κ. Σακκά και η Σίλβια, από μια γνωστή της που είχε καταφέρει να τεκνοποιήσει με τη βοήθεια του γυναικολόγου.
Σε αρκετές χώρες δεν υπάρχει η επιλογή της εξωσωματικής γονιμοποίησης για τεκνοποίηση, όπως στην Τσεχία, την Πολωνία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία, την Ελβετία και την Τουρκία ενώ η Γαλλία βρίσκεται σε διαδικασία χαλάρωσης των αυστηρού πλαισίου.
Στο αεροπλάνο με την ελπίδα και την ορμονοθεραπεία στις αποσκευές
«Ποια είναι η πρώτη λέξη που σου έρχεται στο μυαλό όταν ακούς τη λέξη εξωσωματική γονιμοποίηση;» ρωτάει η σκηνοθέτις του ντοκιμαντέρ την Κατερίνα.
«Ελπίδα» απαντά εκείνη.
Λίγα καρέ αργότερα, η Κατερίνα λέει μέσω skype στον κ. Σακκά: «Πάντα ήθελα να κάνω ένα παιδί. Η δύο. Θέλω να κάνω εξωσωματική γονιμοποίηση στην Ελλάδα γιατί δεν έχω επίσημη σχέση εδώ στην Ιταλία».
Εκείνος της δίνει όλες τις λεπτομέρειες της διαδικασίας.
«Θα κάνεις τα πάντα στο σπίτι σου στην Τσέτσινα και θα έρθεις στην Ελλάδα μόνο για τη λήψη των ωαρίων και τη μεταφορά του εμβρύου. Θα ακολουθήσει μια ορμονική θεραπεία που θα ωριμάσει τα ωάρια σου κι όταν είναι πολλά κι έτοιμα θα τα πάρουμε και θα τα γονιμοποιήσουμε με το σπέρμα του δότη. Οταν μερικές μέρες μετά σχηματιστούν τα έμβρυα, θα τα μεταφέρουμε στη μήτρα σου. Μπορείς να αποφασίσεις για το τι θα απογίνουν τα υπόλοιπα έμβρυα. Για παράδειγμα, εάν κάνεις δύο ή τρία παιδιά και θες να σταματήσεις, αλλά έχεις ακόμα ένα έμβρυο στην κρυοσυντήρηση, η ελληνική νομοθεσία επιτρέπει να το καταστρέψεις, να το παραχωρήσεις σε άλλο ζευγάρι ή για έρευνα».
Ο γυναικολόγος της εξηγεί ακόμα πως όσον αφορά τη λήψη σπέρματος, υπάρχουν δύο επιλογές: «η ελληνική τράπεζα σπέρματος με δότες που έχουν χαρακτηριστικά παρόμοια με τα δικά μας, πιο μεσογειακά, και η δανέζικη όπου οι δότες έχουν περισσότερο βόρεια χαρακτηριστικά».
Η μητέρα της Κατερίνας συνοδεύει την κόρη της στο ταξίδι στην Αθήνα. Η μέλλουσα μητέρα, έχει τοποθετήσει τα φάρμακα της ορμονοθεραπείας σε ένα μικρό φορητό ψυγείο. «Μην ξεχάσουμε να βάλουμε τα φάρμακα στο ψυγείο του ξενοδοχείου μόλις φτάσουμε στην Αθήνα» λέει στη μητέρα της ελαφρώς αγχωμένη, η Κατερίνα.
Τελικά, η διαδικασία της εξωσωματικής δούλεψε άριστα για εκείνη, ανάμεσα σε άλλα και λόγω της νεαρής ηλικίας της. Ελήφθησαν 19 ωάρια και τα 13 ήταν ώριμα. Γονιμοποιήθηκαν τα 8 και καταψύχθηκαν όλα- τα έμβρυα καταψύχονται ανά δύο, άρα κάθε γυναίκα έχει τέσσερις προσπάθειες/απόπειρες.
Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για μια ανώδυνη απόφαση: «Μιλάμε για γυναίκες που πρέπει να φύγουν από τη χώρα τους για να κάνουν οικογένεια. Οι Ιταλοί μάλιστα δεν μιλάνε σχεδόν καθόλου αγγλικά, οπότε αυτό τους προκαλεί ένα επιπλέον πρόβλημα. Ευτυχώς, στη χώρα μας υπάρχει καλή οργάνωση στο θέμα της γραφειοκρατίας» λεει ο κ. Σακκάς.
Η Σίλβια εξηγεί στην «Κ» πως προσπάθησε να «θωρακιστεί» πολύ καλά πριν μπει στη διαδικασία. Αλλωστε το δικό της εγχείρημα ήταν πιο δύσκολο από της Κατερίνας- μιας και τόσο τα ωάρια όσο και το σπέρμα, προήλθαν από δότες.
«Το συζήτησα εκτενώς με την ψυχολόγο μου πριν προχωρήσω. Είχα αποφασίσει πως δεν θα επιμείνω αν δεν τα κατάφερνα σε εύλογο διάστημα. Και δεν θα πω ψέματα- στεναχωρήθηκα τη πρώτη φορά που δεν τα κατάφερα. Ομως, καθόλη τη διάρκεια των προσπαθειών μου, η ομάδα του κ. Σακκά με στήριξε. Ηξερα ότι είχαμε καταψύξει καλό αριθμό εμβρύων».
Η Σίλβια είχε εξομολογηθεί την απόφασή της μόνο στην αδερφή της. Μετά το πρώτο τρίμηνο, το ανακοίνωσε αρχικά στους γονείς της και στη συνέχεια στους φίλους της.
Οι λόγοι που οδηγούν γυναίκες σαν την Σίλβια και την Κατερίνα σε μια άλλη χώρα, στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν ένα παιδί, δεν τις αφήνει αδιάφορες. Οι συντηρητικοί θύλακες παραμένουν ισχυροί στην Ιταλία, όπως αναδεικνύει και το ντοκιμαντέρ της κ. Ψύκου. Στο φιλμ, ο ηγέτης της ομάδας «Ανθρωποι της οικογένειας» καταθέτει τις αντιρρήσεις του. «Η παρένθετη μητρότητα και η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι τρομακτικές. Είναι μέθοδοι ευγονικής αφού “απαγορεύουν” να γεννηθούν παιδιά με σύνδρομο Down ή κινητική αναπηρία» λέει.
Δικλείδες ασφαλείας
«Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια μπαίνουν διαρκώς νέες δικλείδες ασφαλείας για να οριοθετηθεί η διαδικασία. Η αλήθεια είναι πως σε ορισμένα σημεία η πολιτική μας ήταν χαλαρή στο παρελθόν» υπογραμμίζει ο κ. Σακκάς και εξηγεί: «Για παράδειγμα, η διαδικασία της Προεμφυτευτικής Γενετικής Διάγνωσης, με την οποία ελέγχουμε αν το έμβρυο έχει κάποια χρωμοσωμική ανωμαλία, έγινε κάποια στιγμή αντικείμενο εκμετάλλευσης. Κάποιοι γιατροί έδιναν στους υποψηφίους γονείς τη δυνατότητα να επιλέξουν το φύλο του παιδιού. Αυτό εκτός από παράνομο είναι και ανήθικο. Πριν από δύο χρόνια, η Αρχή Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής αποφάσισε πως θα δίνει η ίδια την άδεια για να προχωρήσει μια κλινική σε αυτή την ιατρική πράξη. Αυτή ήταν μια απόφαση προς τη σωστή κατεύθυνση».
Οσο για τις γυναίκες που φτάνουν στη χώρα μας για να γίνουν μητέρες, οι ίδιες θέλουν να ατενίζουν το μέλλον με μαχητική διάθεση και με αισιοδοξία. Οπως μας λέει η Σίλβια: «Είμαι γυναίκα δυνατή, ανεξάρτητη και είπα δημοσίως, σε όλους, τον τρόπο με τον οποίο απέκτησα παιδί και τι χρειάστηκε να κάνω. Πήγα στην Ελλάδα. Μόνη μου. Δεν με φόβιζε αυτό το “μόνη μου” και δεν φοβίζει πια πολλές άλλες γυναίκες».
