Τη διετία 2020-2021 οι διωκτικές αρχές σε Βέλγιο, Ολλανδία και Γαλλία κατάφεραν να παραβιάσουν δύο βασικές εφαρμογές κρυπτογραφημένης επικοινωνίας που χρησιμοποιούσαν μέλη του οργανωμένου εγκλήματος στην Ευρώπη και παγκοσμίως.
Η ονομασία των εφαρμογών ήταν SkyECC και EncroChat. Στο διάστημα που μεσολάβησε μέχρι σήμερα, οι ευρωπαϊκές αρχές αξιοποίησαν το περιεχόμενο των επικοινωνιών ανάμεσα στα μέλη της μαφίας διεθνώς, με ομολογουμένως εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Πέρυσι το καλοκαίρι, η ευρωπαϊκή αστυνομική υπηρεσία Europol, που έχει την ευθύνη διαμοιρασμού των αρχείων στις εθνικές αρχές, ανακοίνωσε ότι χάρη στην αξιοποίηση των δεδομένων από τους servers μόνο της EncroChat συνελήφθησαν πάνω από 6.500 ύποπτοι, βρέθηκαν πάνω από 700 εκατ. σε μετρητά και κατασχέθηκε κοκαΐνη άνω των 100 τόνων.
Στην Ελλάδα, οι διωκτικές αρχές κατά τη διάρκεια των τελευταίων περίπου δύο ετών αξιοποίησαν μόνο αποσπασματικά τα δεδομένα από τους servers των SkyECC και EncroChat. Ηταν κυρίως η Δίωξη Ναρκωτικών Αττικής και δευτερευόντως το τμήμα Δίωξης Ανθρωποκτονιών, που ερευνώντας υποθέσεις διακίνησης μεγάλων ποσοτήτων κοκαΐνης και δολοφονιών ζήτησαν κατά περίπτωση από τις Αρχές σε Γαλλία, Βέλγιο και τη Europol να ελέγξουν εάν στους ψηφιακούς φακέλους υπάρχουν στοιχεία σχετικά με τις έρευνές τους.
Σήμερα η «Κ» αποκαλύπτει ότι μόλις προ εικοσαημέρου η ΕΛ.ΑΣ. απέκτησε για πρώτη φορά πρόσβαση στον πλήρη φάκελο με τα ψηφιακά δεδομένα των SkyECC και EncroChat που αφορούν την Ελλάδα. Πρόκειται για 4.500 αρχεία ήχου, 28 εκατ. γραπτά μηνύματα και 250.000 φωτογραφίες ελληνικού ενδιαφέροντος που βρίσκονται πλέον στη διάθεση της Διεύθυνσης Διαχείρισης Ανάλυσης Πληροφοριών (ΔΙΔΑΠ). Προηγήθηκαν ταξίδια Ελλήνων αξιωματικών στο εξωτερικό γι’ αυτόν τον σκοπό και η διαμεσολάβηση της Διεύθυνσης Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας (ΔΔΑΣ), υπό την ομπρέλα της οποίας εξάλλου λειτουργεί το ελληνικό γραφείο της Europol.
Υψηλόβαθμος αξιωματούχος του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη που ρωτήθηκε σχετικά διευκρίνισε στην «Κ» ότι τα ψηφιακά δεδομένα ήδη αναλύονται και έχουν τροφοδοτήσει ή πρόκειται να τροφοδοτήσουν με νέα στοιχεία συνολικά 12 φακέλους ερευνών (παλαιούς και νέους) που αφορούν υποθέσεις διαφθοράς, διακίνησης ναρκωτικών καθώς και ανθρωποκτονιών. Για να ξεπεραστούν νομικά προσκόμματα και τα χιλιάδες ψηφιακά αρχεία ακροάσεων να μπορέσουν να αξιοποιηθούν ως αποδεικτικά μέσα στην ποινική διαδικασία (σ.σ. και όχι μόνο για τις ανάγκες αστυνομικής έρευνας), η εποπτεία ανετέθη σε αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Ενέργειες προκειμένου τα δεδομένα των ακροάσεων να αποκτήσουν αποδεικτική αξία στο δικαστήριο γίνονται και από τον εισαγγελικό λειτουργό που εποπτεύει τη λειτουργία της Ασφάλειας Αττικής και την Αντιτρομοκρατική.
Πώς έσπασαν οι εφαρμογές
Οι αστυνομικές επιχειρήσεις για το «σπάσιμο» των εφαρμογών τόσο της EncroChat όσο και της SkyECC θυμίζουν κινηματογραφικές ταινίες δράσης. Τον Μάρτιο του 2021 η βελγική αστυνομία πραγματοποίησε ταυτόχρονες εφόδους σε συνολικά 200 σπίτια και γραφεία συλλαμβάνοντας 48 άτομα και κατάσχοντας 1,2 εκατ. ευρώ σε μετρητά και 17 τόνους κοκαΐνης. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν δικηγόροι, μέλη της φημισμένης συμμορίας μοτοσικλετιστών «Hell Angels», αστυνομικοί, ένας υπάλληλος σε γραφείο εισαγγελέα, υπάλληλοι εφορίας κ.ά. Σκοπός της έρευνας ήταν να βρεθούν και να συλληφθούν οι υπεύθυνοι λειτουργίας της πλατφόρμας, όπως επίσης και όλοι όσοι λειτουργούσαν ως πλασιέ αυτής, σε μέλη του οργανωμένου εγκλήματος.
Μεταξύ άλλων υπάρχουν αρχεία επικοινωνιών που αντάλλασσαν μεταξύ τους Μαυροβούνιοι και Σέρβοι κακοποιοί, πρωταγωνιστές του αιματοβαμμένου πολέμου μεταξύ των συμμοριών Σκάλιαρι και Καβάτσκι, με τέσσερις νεκρούς σε Βάρη και Κέρκυρα.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα εκείνης της περιόδου, οι βελγικές και οι ολλανδικές αρχές που συνέδραμαν την έρευνα απέκτησαν πρόσβαση σε ένα δισ. μηνύματα, ανάμεσα στα οποία εικόνες βασανιστηρίων και εντολές για εν ψυχρώ εκτελέσεις. Εξίσου ή και περισσότερο κινηματογραφική ήταν η επιχείρηση για την παραβίαση της εφαρμογής EncroChat, οι servers της οποίας βρίσκονταν στο Ρουμπέ της Γαλλίας. Σύμφωνα και με δικαστικά έγγραφα που τέθηκαν υπόψη της «Κ», την άνοιξη του 2020 οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασφαλείας κατάφεραν με ένα λογισμικό παρακολούθησης να παραβιάσουν τους servers της EncroChat και να υφαρπάξουν το σύνολο των αρχείων που υπήρχαν αποθηκευμένα σε αυτούς. Το spyware ήταν καμουφλαρισμένο ως πρόγραμμα αναβάθμισης της εφαρμογής κρυπτογραφημένης επικοινωνίας.
«Αξιοποιήθηκε λογισμικό trojan, το οποίο μεταφορτώθηκε στον διακομιστή στο Ρουμπέ (Γαλλία) την άνοιξη του 2020 και από εκεί εγκαταστάθηκε σε τερματικές συσκευές μέσω προσομοιωμένης ενημέρωσης λογισμικού. Η εν λόγω επιχείρηση παρακολούθησης αφορούσε χρήστες της EncroChat σε 122 χώρες», αναφέρεται σε έγγραφα σχετικά με την υπόθεση που τέθηκαν υπόψη της εφημερίδας. Από πληροφορίες αναρτημένες στην επίσημη ιστοσελίδα της Europol προκύπτει ότι κάθε «κρυπτο-τηλέφωνο EncroChat πωλείτο προς 1.000 ευρώ. Η ταυτότητα του χρήστη παρέμενε κρυφή, ενώ με τη χρήση ενός κωδικού ο κάτοχος της συσκευής μπορούσε ακόμη και απομακρυσμένα να διαγράψει πλήρως το περιεχόμενό της».
Οι επαφές με Χάγη
Τα τελευταία ένα – δύο χρόνια, Ελληνες αξιωματικοί συμμετείχαν σε συναντήσεις με Eυρωπαίους συναδέλφους τους στην έδρα της Europol στη Χάγη και κατόπιν συνεννοήσεων μπόρεσαν να αποκτήσουν αποσπασματικά πρόσβαση σε μέρος των μηνυμάτων που αφορούσαν σε υπό έρευνα υποθέσεις. Πληροφορίες αναφέρουν ότι χρήση του αρχείου έκανε η υποδιεύθυνση Δίωξης Ναρκωτικών Αττικής, πετυχαίνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις τη σύλληψη ναρκεμπόρων και την κατάσχεση ποσοτήτων ναρκωτικών. Αλλες πηγές ενημέρωσης σημειώνουν στην «Κ» ότι κλιμάκιο του Ανθρωποκτονιών ταξίδεψε στην Ολλανδία και κατόπιν σχετικών συνεννοήσεων απέκτησε πρόσβαση σε παλαιότερες επικοινωνίες υπόπτων μέσω των εφαρμογών SkyECC και EncroChat που αφορούν μια σειρά από ανοικτές υποθέσεις, όπως για παράδειγμα τις εκτελέσεις συμβολαίων θανάτου της λεγόμενης Greek Mafia καθώς και τη δολοφονία του 47χρονου Βέλγου το καλοκαίρι του 2020 στη Βάρη. Το θύμα δήλωνε έμπορος τροφίμων και κάρβουνου, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι εμπλεκόταν σε υποθέσεις διακίνησης μεγάλων φορτίων κοκαΐνης από τη Λατινική Αμερική προς το Βέλγιο.
Ως προς το τυπικό της διαδικασίας, τα δεδομένα διαβιβάστηκαν στις ελληνικές αρχές μέσω ενός νομικού εργαλείου που φέρει τον τίτλο Ευρωπαϊκή Εντολή Ερευνας. Με αντίστοιχη διαδικασία εξάλλου δόθηκαν –έπειτα από χρονοβόρες διαδικασίες– στην Ασφάλεια αρχεία επικοινωνιών που αντάλλασσαν μεταξύ τους σκληροί Μαυροβούνιοι και Σέρβοι κακοποιοί, πρωταγωνιστές του αιματοβαμμένου πολέμου μεταξύ των συμμοριών Σκάλιαρι και Καβάτσκι, με τέσσερις νεκρούς σε Βάρη και Κέρκυρα. Πρόκειται για υπόθεση που εξιχνιάστηκε στις αρχές Μαρτίου 2024 από το τμήμα Ανθρωποκτονιών χάρη κυρίως στην επεξεργασία μηνυμάτων που οι εκτελεστές αντάλλασσαν μέσω της εφαρμογής SkyECC. Από τις σελίδες εκείνης της δικογραφίας προέκυπτε με σαφήνεια ότι οι δράστες ήταν τόσο βέβαιοι για το απαραβίαστο των συνομιλιών τους που έστελναν ο ένας στον άλλον φωτογραφίες από την παρακολούθηση των θυμάτων τους και μηνύματα που αφορούσαν τον ακριβή χρόνο και τρόπο εκτέλεσής τους.
Στη διάρκεια των τελευταίων μηνών, Ελληνες αξιωματικοί αποσπάστηκαν προσωρινά στη Europol και εκπαιδεύτηκαν στην επεξεργασία των δεδομένων που ανακτήθηκαν από τις δύο πλατφόρμες με κινηματογραφικό τρόπο.
Στη διάρκεια των τελευταίων μηνών, πάντως, Ελληνες αξιωματικοί αποσπάστηκαν προσωρινά στη Europol και εκπαιδεύτηκαν στην επεξεργασία των δεδομένων από τις δύο παραβιασθείσες πλατφόρμες κρυπτογραφημένης επικοινωνίας. Ανάμεσα σε αυτούς και στέλεχος της Υποδιεύθυνσης Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος Θεσσαλονίκης. Πιο πρόσφατα στη διαδικασία ενεπλάκη, υπό τον συντονισμό του υπουργού Προστασίας του Πολίτη Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, το αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και συγκεκριμένα η Διεύθυνση Διεθνούς Αστυνομικής Συνεργασίας. Μόλις προ 20 ημερών το σύνολο των δεδομένων που αφορούν την Ελλάδα διαβιβάστηκαν στην υπηρεσία πληροφοριών της ΕΛ.ΑΣ., τη Διεύθυνση Διαχείρισης και Ανάλυσης Πληροφοριών. Το υλικό βρίσκεται υπό επεξεργασία, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι πρόκειται να τροφοδοτήσει μεταξύ άλλων 12 φακέλους ερευνών. Πρόκειται για υποθέσεις διακίνησης μεγάλων ποσοτήτων ναρκωτικών, ανθρωποκτονιών, αλλά και μια ιδιαίτερα σημαντική υπόθεση που ερευνάται υπό άκρα μυστικότητα από την υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων και αφορά διαφθορά στο εσωτερικό της Ελληνικής Αστυνομίας.
