Η Φ. αυτή την εβδομάδα δίνει εξετάσεις για το απολυτήριο Λυκείου και ετοιμάζεται για την ανηφόρα των Πανελλαδικών στις 31 του μηνός. Ηρθε η ώρα για αυτό για το οποίο προετοιμαζόταν από την αρχή της Β΄ Λυκείου – αν όχι νωρίτερα. Παρ’ όλα αυτά είναι ψύχραιμη. Η μαμά της το ίδιο, ή τουλάχιστον έτσι δείχνει. «Κάνω σαν να μη συμβαίνει τίποτα, σαν να μην είναι κάτι σημαντικό, επίτηδες για να μην την αγχώνω. Πάω στο δωμάτιό της και κάθομαι μήπως θέλει κάτι να μου πει. Αλλά διακριτικά». Η Φ. είναι το δεύτερο παιδί της οικογένειας. «Ο μεγάλος δεν διάβαζε και ήμασταν πιο ανήσυχοι. Στην κόρη μου έχουμε εμπιστοσύνη ότι θα περάσει».
Το ίδιο λένε οι γονείς του και για τον Σ. «Δεν τον φοβόμαστε, είναι άριστος μαθητής». Οτι θα γράψει καλά το έχει σίγουρο όλη η οικογένεια, το διακύβευμα στη δική του περίπτωση είναι το πού θα περάσει. Για οικονομικούς λόγους, είναι κρίσιμο να μην περάσει εκτός Αθήνας. «Θα δώσει τη μάχη του και ό,τι γίνει», λένε, αλλά δεν κρύβεται η αγωνία.
Φράσεις όπως «δεν σε φοβάμαι, το ’χεις» καταλήγουν να αυξάνουν το άγχος των μαθητών, εξηγεί ο Νίκος Γιώτας, κοινωνικός λειτουργός – ψυχοθεραπευτής της Γραμμής 115 25.
Κανείς δεν μιλάει για το άγχος των «καλών μαθητών» πριν από τις εξετάσεις. Οταν όλοι περιμένουν από σένα να πετύχεις, το βάρος στους ώμους σου μπορεί να γίνει ασήκωτο. Δεν είναι τυχαίο, όπως λέει στην «Κ» ο Νίκος Γιώτας, κοινωνικός λειτουργός – ψυχοθεραπευτής της Γραμμής 115 25 και του συμβουλευτικού κέντρου του «Μαζί για το Παιδί», ότι πολλοί από τους εφήβους που καλούν αυτές τις ημέρες στη συμβουλευτική γραμμή εκφράζουν αυτή την αγωνία: «Νιώθω ότι έχω πολύ άγχος», «Φοβάμαι ότι θα απογοητεύσω την οικογένειά μου», «Νιώθω ότι τα φώτα είναι πάνω μου και δεν αντέχω». «Η αλήθεια είναι ότι οι Πανελλαδικές είναι οικογενειακό γεγονός στην Ελλάδα. Τις βιώνει όλη η οικογένεια μαζί και μάλιστα όχι μόνο στη διάρκεια της Γ΄ Λυκείου, αλλά από πολύ καιρό πριν». Κατά συνέπεια, το παιδί από την πρώτη στιγμή αισθάνεται ότι δίνει μια μάχη για όλους. «Το άγχος των παιδιών δεν προκύπτει στις εξετάσεις, προϋπάρχει. Καλλιεργείται από τους γονείς που και οι ίδιοι μπορεί να περνούν μια δύσκολη καθημερινότητα, αλλά χωρίς να το θέλουν περνούν τα δικά τους άγχη στο παιδί τους». Οπως λέει ο κ. Γιώτας, φράσεις όπως «δεν σε φοβάμαι, το ‘χεις» μπορεί να λέγονται με τις καλύτερες προθέσεις αλλά καταλήγουν να αυξάνουν το άγχος των παιδιών. «Το άγχος εξετάσεων συνήθως πηγάζει από το συναίσθημα του φόβου, και πρωτίστως του φόβου της αποτυχίας». Τα παιδιά έχουν αγωνία για το ποιες θα είναι οι συνέπειες αν δεν τα καταφέρουν. Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις άλλωστε έχουν ταυτιστεί στην Ελλάδα με τη μελλοντική ευτυχία. Λες και από έναν βαθμό κρίνεται ολόκληρη η ζωή μας.
Τι μπορούν να κάνουν όμως οι γονείς για να ανακουφίσουν τα παιδιά τους; «Είναι κρίσιμο να πούμε ότι ανεξαρτήτως αποτελέσματος, θα είμαστε δίπλα σου. Σε αποδεχόμαστε. Είναι σημαντικό επίσης να μεταδώσουμε στο παιδί ότι υπάρχει επιλογή, ότι δεν πειράζει για παράδειγμα αν δεν περάσει Αθήνα, ότι υπάρχει plan b ή και c. Αυτό αυτομάτως μειώνει τον φόβο αποτυχίας», εξηγεί ο ίδιος. «Επίσης, να έχουμε ενσυναίσθηση. Αν το παιδί δείξει ότι δεν αντέχει άλλο να μελετάει και ρίξει ταχύτητες, να το ρωτήσουμε “έχεις κουραστεί;”, “θυμάμαι ότι κι εγώ είχα δυσκολευτεί, σε θαυμάζω για τον τρόπο που το χειρίζεσαι”». Σημαντικό είναι, όπως λέει ο κ. Γιώτας, να φροντίσουμε να εξασφαλίσουμε ένα ήρεμο περιβάλλον στο σπίτι, αφήνοντας έξω τυχόν νεύρα, διαμάχες, άλλα προβλήματα. «Θα υπάρξουν εντάσεις, είναι αναμενόμενο (σ.σ. τη συγκεκριμένη περίοδο τα παιδιά μπορεί να εκνευρίζονται πιο εύκολα), αλλά όσο γίνεται να αποφεύγουμε τις διενέξεις. Ρωτάμε τι θέλει από εμάς. Καμιά φορά φτιάχνουμε χυμό για παράδειγμα, το παιδί δεν θέλει χυμό, λέμε μα πιες τον χυμό κ.ο.κ. Αυτό έχει νοιάξιμο μεν, αλλά είναι και λίγο παραβιαστικό για τον έφηβο».
Ας αποφεύγουμε τις συγκρίσεις. Με τον ξάδερφο που πέρασε με την πρώτη, με τον αδερφό που έγραψε άριστα, τον γονιό που είναι επιστήμονας. «Αυτή η σύγκριση μπορεί είτε να πυροδοτήσει τον θυμό είτε να μπλοκάρει τον υποψήφιο. Συχνά γονείς ρωτούν το παιδί τους γιατί πήρε 17 και όχι 19. Μα και το 17 είναι ένας καλός βαθμός! Πρέπει να ξέρουμε ότι η αποτυχία είναι κομμάτι της ζωής. Ούτε εμείς πρέπει να τα κάνουμε όλα σωστά. Ακόμα και αυτό μπορεί να αγχώνει ένα παιδί, αφού δεν αφήνει περιθώρια λάθους». Σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι χρήσιμο να αντιληφθούμε ότι τα παιδιά μπορεί να έχουν και άλλες ανησυχίες αυτή την περίοδο. «Οι εξετάσεις εκτός των άλλων σημαίνουν το τέλος της εφηβείας, την αρχή της ενήλικης ζωής». Σημαίνει ότι φίλοι θα σκορπίσουν, σχέσεις θα διαλυθούν.
Η πανελλαδική Γραμμή 115 25 του «Μαζί για το Παιδί» παρέχει δωρεάν συμβουλευτικές υπηρεσίες σε γονείς, εφήβους και εκπαιδευτικούς από όλη την Ελλάδα. Είναι στελεχωμένη από έμπειρη επιστημονική ομάδα και εκπαιδευμένους εθελοντές με συνεχή κλινική εποπτεία. Τηρείται το απόρρητο και όλες οι κλήσεις είναι επώνυμες, εμπιστευτικές και δεν ηχογραφούνται. Λειτουργεί από Δευτέρα έως Παρασκευή, 09.00-19.00.
