Ενα ενδιαφέρον πείραμα, που ενδεχομένως να οδηγήσει σε μια επαναπροσέγγιση του τρόπου που διαχειριζόμαστε τις (σήμερα) ακατοίκητες νησίδες αποτελεί η υπογραφή, το απόγευμα της Δευτέρας, της πρώτης συμφωνίας για απομάκρυνση κατσικιών από δύο από αυτές. Επιστήμονες αλλά και ο Δήμος Αστυπάλαιας θεωρούν ότι το όφελος θα είναι διπλό, καθώς δεν αφορά μόνο την περιβαλλοντική προστασία των νησίδων, αλλά ενισχύει μια προοπτική ανάπτυξής τους μέσω της οργανωμένης επιστημονικής μελέτης τους και του οικοτουρισμού. Ολες οι πλευρές απορρίπτουν ως μικροπολιτική (και προφανώς έωλη νομικά και επιστημονικά) τη σύνδεση της παρουσίας των κατσικιών με την άσκηση εθνικής κυριαρχίας στα νησιά αυτά.
To μνημόνιο συνεργασίας υπέγραψαν ο κτηνοτρόφος Γιώργος Βογιατζής, ο οποίος μισθώνει τις νησίδες Δύο Αδέλφια και Πλακίδες από τον Δήμο Αστυπάλαιας και δέχθηκε να απομακρύνει περίπου 25 αιγοπρόβατα από αυτές, ο Δήμος Αστυπάλαιας, το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν (καθηγητής Γιοχάνες Φουφόπουλος, που ήταν επιστημονικά υπεύθυνος για το εγχείρημα) και οι οργανώσεις Cyclades Preservation Fund (CPF) και Petites Iles Mediterranee (PIM) που στηρίζουν οικονομικά το εγχείρημα. Στόχος του πειράματος είναι, όπως αποκάλυψε η «Κ» (βλ. 2.6.2024), να προστατευθούν οι νησίδες από την υπερβόσκηση και να μελετηθεί τα επόμενα χρόνια πώς θα ανακάμψει το φυσικό περιβάλλον μετά την απομάκρυνση των κατσικιών.
«Ολο αυτό εντάσσεται σε μια προσπάθεια να διασωθεί το οικοσύστημα των μικρών νησιών, που είναι πλούσια σε ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας, τα οποία κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από την υπερβόσκηση», λέει στην «Κ» ο δήμαρχος Αστυπάλαιας, Νίκος Κομηνέας. «Αυτός ο πλούτος είναι ανεκτίμητος και αφημένος στη βόσκηση από αιγοπρόβατα, χωρίς επίβλεψη, κάτι που αποδεδειγμένα έχει οδηγήσει σε κάποιες περιπτώσεις σε ερημοποίηση».
Οπως εξηγεί, ο δήμος υποστηρίζει εδώ και χρόνια ότι πρέπει να ακολουθηθεί ανάλογη πολιτική. «Οι νησίδες αυτές ανήκουν ιδιοκτησιακά στην Αστυπάλαια, όπως και η Σύρνα. Ηδη σε συνεργασία με το υπουργείο Εθνικής Αμυνας επεκτείναμε τον προβλήτα της Σύρνας, προκειμένου να διευκολύνουμε τους επιστήμονες που προσεγγίζουν το νησί. Σκοπός μας είναι στη Σύρνα και στις γύρω νησίδες να ενθαρρυνθεί η επιστημονική μελέτη και να αναπτυχθεί ένας πολύ ήπιος οικοτουρισμός, με προώθηση των μοναδικών τους χαρακτηριστικών, υπό τους όρους που θα θέσει ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος (ΟΦΥΠΕΚΑ)».
Απομακρύνονται τα κατσίκια, προκειμένου να μελετηθεί τα επόμενα χρόνια πώς θα ανακάμψει και θα προστατευθεί το φυσικό περιβάλλον.
«Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι από τη συμφωνία. Ελπίζουμε ότι θα ανοίξει τον δρόμο για την προστασία και άλλων μικρών νησίδων και θα ανοίξει ευρύτερα το θέμα της υπερβόσκησης στα νησιά, κατοικημένα και μη», σημειώνει στην «Κ» ο κ. Φουφόπουλος. «Είναι ένα πρώτο βήμα για να διασώσουμε την οικολογική και περιβαλλοντική κληρονομιά της περιοχής, που δεν έχει αναγνωριστεί επαρκώς και έχει υποβαθμιστεί». «Η αντιμετώπιση της υπερβόσκησης είναι ένα θέμα που συζητείται εδώ και χρόνια στην επιστημονική κοινότητα», λέει η Αννι Μητροπούλου, εκτελεστική διευθύντρια του Cyclades Preservation Fund. «Τον πρώτο λόγο για την περιβαλλοντική διαχείριση των νησίδων έχει προφανώς το υπουργείο Περιβάλλοντος, και συγκεκριμένα ο ΟΦΥΠΕΚΑ, που εκπονούν την περίοδο αυτή την ειδική περιβαλλοντική μελέτη για τις περιοχές Natura των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων».
Οι πολιτικές αντιδράσεις
Η είδηση των πολιτικών αντιδράσεων προκαλεί μάλλον αμηχανία στους εμπλεκομένους στο εγχείρημα. «Προφανώς δεν πρόκειται για κυβερνητική πρωτοβουλία, ούτε γίνεται άκριτα», υπογραμμίζει η κυρία Μητροπούλου. «Η πρωτοβουλία αυτή είναι ανεξάρτητη από την κήρυξη του εθνικού πάρκου στις νησίδες του Αιγαίου, πρόκειται για μια καθαρά επιστημονική κίνηση, στην οποία συμφώνησαν οι εμπλεκόμενοι. Από εκεί και έπειτα, το θέμα της υπερβόσκησης υφίσταται και η πολιτεία θα πρέπει να πάρει τις αποφάσεις της, σταθμίζοντας φυσικά και γεωπολιτικά ζητήματα. Εξάλλου, δεν είναι η μοναδική λύση η απομάκρυνση των κατσικιών από όλες τις νησίδες – θα μπορούσε να μειωθεί ο αριθμός τους ή να περιφραχθούν σε συγκεκριμένα κομμάτια για να προστατευτούν άλλα». «Δηλαδή, επειδή απομακρύνθηκαν 25 πρόβατα από μια νησίδα, αυτή παύει να ανήκει στην Ελλάδα; Θεωρώ ότι είναι ανόητη η σύνδεση κατσικιών και εθνικής κυριαρχίας», τονίζει ο κ. Φουφόπουλος. «Αντιλαμβάνομαι ότι προεκλογικά οι πολιτικοί θέλουν να τραβήξουν την προσοχή. Ευτυχώς, η τοπική κοινωνία δεν συμμερίζεται αυτή την άποψη».
«Οχι μόνο δεν εγκαταλείπονται οι νησίδες, αλλά με τη δημιουργία του εθνικού πάρκου θα μπορούν να αποκτήσουν και διαρκή επισκεψιμότητα κατά τη διάρκεια του έτους», εκτιμά ο κ. Κομηνέας. «Δεν είναι ανάγκη να μείνουμε για πάντα στα κατσίκια ως μέσο διαχείρισης, επειδή αυτό κάναμε πριν από 20-30 χρόνια, μέχρι να μη μείνει ούτε μισό πράσινο φύλλο επάνω στα νησάκια αυτά και μετατραπούν σε σκέτους βράχους».
Στο ίδιο πνεύμα ήταν και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Π. Μαρινάκης, που διέψευσε χθες δημοσίευμα εφημερίδας, σύμφωνα με το οποίο η κυβέρνηση διώχνει τους βοσκούς από τις συγκεκριμένες νησίδες. Οπως ανέφερε, «ισχύει το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή ενισχύεται η οικονομική δραστηριότητα στις περιοχές αυτές».
