28 Μαΐου 2024, Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος. Η κίνηση στο αεροδρόμιο είναι έντονη, οι ουρές στα γκισέ των αεροπορικών εταιρειών μεγάλες, ενώ ο ήχος που κυριαρχεί είναι τα ροδάκια των βαλιτσών που «τρέχουν».
Ο Βασίλης Κορδογιάννης, αναπληρωτής τμηματάρχης της Ομάδας Αστυνομικών Σκύλων, επιτηρεί τις περιπολίες που κάνουν οι σκύλοι μαζί με τους συνοδούς αστυνομικούς.
Ο κ. Κορδογιάννης, 58 ετών, δουλεύει με την Αϊσα, ένα βέλγικο ποιμενικό, μαλινουά 8 1/2 χρονών, την οποία αγόρασε ο ίδιος και δώρισε στο Σώμα. Παρότι ο έμπειρος αστυνομικός θα μπορούσε να είχε βγει στη σύνταξη πριν από δύο χρόνια, επέλεξε να συνεχίσει.
Οταν η Ομάδα Αστυνομικών Σκύλων ιδρύθηκε το 1986 διέθετε έξι σκύλους για την ανίχνευση ναρκωτικών (για αρχή και έδρα) την Αθήνα. Το 1995, όταν μπήκε στην ομάδα και ο κ. Κορδογιάννης, προστέθηκαν και οι σκύλοι περιπολίας.
Σήμερα, η υπηρεσία αριθμεί περίπου 200 σκύλους, από γερμανικούς ποιμενικούς και golden retriever ή λαμπραντόρ μέχρι βελγικά ποιμενικά (μαλινουά). Οι σκύλοι δρουν σε τρία πεδία: ανίχνευση και ανεύρεση ναρκωτικών ουσιών, περιπολίες και αναζήτηση προσώπων και εντοπισμό εκρηκτικών μηχανισμών –σε αυτή την περίπτωση συνοδεύονται από τους αστυνομικούς των Τμημάτων Εξουδετέρωσης Εκρηκτικών Μηχανισμών (ΤΕΕΜ).
Μόνος με τον σκύλο περιπολίας ανάμεσα σε μαινόμενους οπαδούς
«Οι περιπολίες τις οποίες παρακολουθούμε από κοντά στο αεροδρόμιo, είναι από τις πιο σημαντικές που κάνουν οι σκύλοι της αστυνομίας» εξηγεί ο κ. Κορδογιάννης, καθώς «εκτός από το ότι δημιουργούν ένα αίσθημα ασφάλειας στο κοινό, (οι σκύλοι περιπολίας) είναι από τα καλύτερα αποτρεπτικά μέσα βίας, που χρησιμοποιούνται απ’ όλες τις αστυνομίες του κόσμου».
Ο κ. Κορδογιάννης ανασύρει από τη μνήμη του ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: «Θυμάμαι μια φορά που έπαιζε μπάσκετ ο Ολυμπιακός στο εξωτερικό, με μια ημέρα διαφορά από τον Παναθηναϊκό. Στην ίδια πόλη μάλιστα. Ηταν 07.00 το πρωί και ήμουν μόνος μου με τον σκύλο στο αεροδρόμιο. Οι φίλαθλοι των δύο ομάδων συναντήθηκαν στις αφίξεις. Οι μεν έφευγαν, οι δε επέστρεφαν. Ηταν τουλάχιστον 200 άτομα και τα αίματα είχαν ανάψει. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο σκύλος επιδρά ψυχολογικά. Τα βίαια επεισόδια σταματούν αμέσως».
Ο σκύλος περιπολίας έχει ανεπτυγμένη κοινωνικότητα και θα επιχειρήσει μόνο κατ’ εντολή του συνοδού του και μόνο σε εγκληματικές κακουργηματικές ενέργειες. Στο πεδίο, οι σκύλοι περιπολίας έχουν πολλά ειδικά καθήκοντα: αναζήτηση – ανεύρεση χαμένων ατόμων σε δασώδεις περιοχές, αναζήτηση – ανεύρεση αντικειμένων που δεν ανήκουν στον χώρο (εμπρηστικοί μηχανισμοί στα δάση καθώς και πειστήρια εγκλημάτων), συνοδεία επικίνδυνων κρατουμένων, ακινητοποίηση κρατούμενου που αποπειράται να αποδράσει, φύλαξη συλληφθέντων σε ανοικτό χώρο, συνδρομή στη σύλληψη κακοποιού που βρίσκεται οχυρωμένος μέσα σε κτίριο, προστασία από άμεσες επιθέσεις σε διαιτητές, αθλητές ή παράγοντες κατά την είσοδο – έξοδο στον αγωνιστικό χώρο και πολλά άλλα.
Στα καθήκοντά τους έχει προστεθεί τους τελευταίους μήνες η συστηματική παρουσία στις πλατείες της Κηφισιάς, με στόχο να αντιμετωπιστεί η νεανική εγκληματικότητα των συμμοριών. «Κάθε απόγευμα στις 18.00 μια περιπολία με σκύλους πραγματοποιείται στις πλατείες, έχοντας καταφέρει να εξορθολογίσει πολύ την κατάσταση», σύμφωνα με τους αστυνομικούς.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια, στις παραμεθόριες περιοχές, κάποιοι σκύλοι περιπολίας εκπαιδεύονται και για ανίχνευση ναρκωτικών ουσιών. Σκύλος με διπλή ειδικότητα–ανίχνευσης ναρκωτικών και περιπολίας– είναι και η Αϊσα που συνοδεύει τον κ. Κορδογιάννη.
Ειδικά στις περιπολίες έξω από τα γήπεδα οι σκύλοι κινδυνεύουν από εκτοξεύσεις αντικειμένων, μαρμάρων και πετρών, και κατά καιρούς έχουν σπάσει τα πόδια τους. Και οι μολότοφ συνιστούν μεγάλη απειλή. Oι σκύλοι δεν φοράνε επιγονατίδες όπως εμείς.
Ο Γιώργος, νεότερος συνάδελφος του κ. Κορδογιάννη, κάνει περιπολία με τον οκτάχρονο Κραφτ, το δικό του μαλινουά. Την ώρα της 40λεπτης ξεκούρασης του σκύλου, ύστερα από κάθε 40λεπτη περιπολία στον χώρο των αφίξεων, ο κ. Γιώργος ξεκλέβει λίγο χρόνο για να θυμηθεί τις δικές τους δύσκολες αποστολές, ενώ ο Κραφτ ξεκουράζεται μέσα στο ειδικά κατασκευασμένο “crate” του στο υπηρεσιακό όχημα μεταφοράς του, με το air condition να λειτουργεί στο φουλ.
«Θυμάμαι τις πρώτες μου αποστολές το 2012 στον ποταμό Εβρο, κρυμμένοι ανάμεσα στις φυλλωσιές για να εντοπίζουμε διακινητές λαθρομεταναστών. Οι σκύλοι περιπολίας είναι πολύ αποδοτικοί σε αυτήν την εργασία. Επίσης πριν από τρία χρόνια σε έναν τελικό κυπέλλου στο ποδόσφαιρο, 30 οπαδοί έκαναν επίθεση σε ομάδα περιπολίας για να μπουκάρουν στο γήπεδο. Τους αποτρέψαμε. Εχω βρεθεί και σε ληστεία. Ξεκίνησε πρώτη η Αμεση Δράση να καταδιώκει τους δράστες οι οποίοι είχαν κάνει επιδρομή σε ένα κοσμηματοπωλείο. Βγήκαν έξω από την πόλη κι έφτασαν νύχτα σε αγροτική περιοχή. Εγκατέλειψαν το όχημα και τράπηκαν σε φυγή. Κάλεσαν τότε τους σκύλους. Ημασταν στη Θεσσαλονίκη. Ξεκινάει να ιχνηλατεί ο σκύλος μου μέσα στη νύχτα και ύστερα από λίγο βρήκε μια βαλίτσα με όπλα και 40.000 ευρώ, κάτω από μια ελιά».
Τα σκυλιά δεν βγαίνουν πάντα αλώβητα από αυτές τις δύσκολες αποστολές. Οπως περιγράφει ο κ. Γιώργος: «Ειδικά στις περιπολίες έξω από τα γήπεδα κινδυνεύουν από τις εκτοξεύσεις αντικειμένων, μαρμάρων και πετρών, κατά καιρούς έχουν σπάσει τα πόδια τους. Και οι μολότοφ συνιστούν μεγάλη απειλή. Οι σκύλοι δεν φοράνε επιγονατίδες όπως εμείς».
Η απαιτητική εκπαίδευση και το πολύτιμο μπαλάκι
Η Κέλλυ Μαστοράκη, η μοναδική γυναίκα στους εκπαιδευτές των σκύλων της αστυνομίας, και συνοδός παράλληλα, κρατάει από το χέρι τον χρεωμένο σε εκείνη γερμανικό ποιμενικό, Δάντη, ένα σκύλο ανίχνευσης ναρκωτικών ουσιών. Μαζί, ξεκινούν για έλεγχο στον χώρο όπου συγκεντρώνονται οι βαλίτσες, όταν τις κατεβάζουν από τα αεροπλάνα.
Ο κ. Κορδογιάννης έχει κρύψει ένα εκπαιδευτικό αντικείμενο με οσμή ακατέργαστης κάνναβης σε ένα από τα τρόλεϊ με τις αποσκευές. Παρακολουθούμε τον Δάντη να αναστατώνεται πριν καν πλησιάσει στο τρόλεϊ. Οταν τελικά μυρίσει τα ναρκωτικά, ρίχνει ένα σάλτο, ανεβαίνει πάνω στο «βουνό» από βαλίτσες, στέκεται ακίνητος στο σημείο όπου έχει κρυφτεί η οσμή, και περιμένει την επιβράβευσή του, το μπαλάκι του. Γυρίζει και κοιτάζει σιωπηλός την Κέλλυ.
Η κ. Μαστοράκη εξηγεί πως οι σκύλοι περνούν από αυστηρή αξιολόγηση και δοκιμασίες, καθώς και τρίμηνη εκπαίδευση πριν βγουν στο πεδίο. Οι σκύλοι προέρχονται από προμήθειες της Ελληνικής Αστυνομίας και από δωρεές ιδιωτών ή συνοδών χειριστών.
Εκτός από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτουν και τα οποία κατά βάση αφορούν τη δυνατότητα εκπαίδευσής τους, οι αστυνομικοί εκπαιδευτές τους εστιάζουν στην ικανότητα ανταπόκρισης τους στην ελληνική πραγματικότητα, δηλαδή σε επιχειρησιακές απαιτήσεις, κλιματολογικές συνθήκες κ.λ.π. Μετά την αξιολόγησή τους, ξεκινάει το πρόγραμμα γνωριμίας τους με τον συνοδό τους και η εκπαίδευσή τους. Ο σκύλος μαθαίνει να βαδίζει πάντα από τα αριστερά του συνοδού, σχεδόν κολλημένος πάνω στο σώμα του.
Λίγο πριν ο Δάντης καθίσει να ξεκουραστεί για λίγη ώρα μετά την επιτυχία του, η κ. Μαστοράκη θα του δώσει να δαγκώσει το μπαλάκι του, που με τόση λαχτάρα αποζητά.
«Το μπαλάκι είναι η ανταμοιβή» εξηγεί ο κ. Κορδογιάννης και προσθέτει: «Το πρώτο κριτήριο που εξετάζουμε για να εντάξουμε έναν σκύλο στην υπηρεσία είναι να ελέγξουμε την ανταπόκρισή του και το αν «παίζει» με το μπαλάκι. Ο σκύλος χρειάζεται κίνητρο».
Χρειάζεται επίσης φροντίδα. «Οταν έχει πολλή ζέστη, 40 βαθμούς Κελσίου για παράδειγμα, δεν ενδείκνυται να δουλεύει. Ζεσταίνεται και η απόδοσή του μειώνεται. Μπορεί να τον χάσεις» εξηγεί ο κ. Κορδογιάννης και συνεχίζει: «Αλλά εκτός από την κατάσταση της υγείας του, η πολλή ζέστη όπως και η πολλή υγρασία δεν διαμορφώνουν κατάλληλο πεδίο για να δράσουν καθώς ο “κώνος της μυρωδιάς” όπως τον αποκαλούμε οι αστυνομικοί, εξουδετερώνεται. Ο ισχυρός άνεμος μπορεί επίσης να δράσει αποτρεπτικά, αν φυσάει αντίθετα από το σημείο όπου βρίσκεται κρυμμένο κάτι. Γι’ αυτό και εμείς πηγαίνουμε κόντρα στον αέρα για να φτάσουμε στην πηγή και να “πιάσουμε” τον κώνο. Αν πηγαίνεις με τη φορά του αέρα, καταλήγεις στο τέλος να τρέχει πίσω από τη μυρωδιά».
Σε κάθε περίπτωση, σκύλος και συνοδός ως άρρηκτο ζευγάρι εργασίας πρέπει να εκπαιδεύονται διαρκώς. Οπως εξηγεί ο κ. Κορδογιάννης «εγώ πέρασα από τρεις εκπαιδεύσεις, όσες και οι σκύλοι που είχα πριν από την Αϊσα. Πέρα από αυτές όμως, χρειάζονται και “συντηρητικές” εκπαιδεύσεις τουλάχιστον 24 ώρες τον μήνα για να μένει ο σκύλος σε διαρκή εγρήγορση. Σε αυτό το πλαίσιο, συχνά συνάδελφοι βάζουν δύσκολους γρίφους σε άλλους συναδέλφους, για να τους λύσουν».
Καρφιά πάνω στις γέφυρες που διασχίζουν νύχτα οι ναρκέμποροι
«Πολλές φορές, στη θέα του σκύλου αυτοί που εμπορεύονται ναρκωτικά τα παραδίδουν μόνοι τους, σου λένε αγχωμένοι “τα έχω κρύψει εκεί”» λέει ο κ. Κορδογιάννης.
Οπως τονίζει: «Τα ναρκωτικά έχουν πολλή δουλειά. Εχουμε τουλάχιστον δύο περιστατικά την ημέρα στην Αττική, ενίοτε και τρία».
Η πολλή ζέστη όπως και η πολλή υγρασία δεν διαμορφώνουν κατάλληλο πεδίο για να δράσουν οι σκύλοι, γιατί ο “κώνος της μυρωδιάς”, όπως τον αποκαλούμε οι αστυνομικοί, εξουδετερώνεται.
Η κ. Μαστοράκη τονίζει πως η όσφρηση των σκύλων ανίχνευσης εντοπίζει αποτελεσματικά ακόμα και τις καλά κρυμμένες ναρκωτικές ουσίες, εκεί όπου η ανεύρεσή τους με τις ανθρώπινες αισθήσεις είναι δύσκολη ή πολλές φορές αδύνατη.
Αν υπάρχουν ναρκωτικά, ακόμα και επιμελώς κρυμμένα, ή θαμμένα ή μέσα σε υγρά με διάφορες άλλες παραπλανητικές οσμές, ακόμη και σε ψηλά σημεία, ο σκύλος θα τα εντοπίσει. Όταν συμβεί αυτό, άλλοτε αντιδρά ενεργητικά σκαλίζοντας, και άλλοτε σύμφωνα με τις πιο νέες τακτικές εκπαίδευσης στέκεται ακίνητος μπροστά από το σημείο που εντόπισε την οσμή που αναζητά, αποφεύγοντας έτσι να προκληθούν φθορές ή βλάβες.
Ο κ. Κορδογιάννης σημειώνει πως η συνεργασία με τη Δίωξη Ναρκωτικών είναι πολύ στενή, καθώς η Δίωξη ύστερα από πολλές φορές πολύμηνες παρακολουθήσεις, ειδοποιεί την ομάδα των Κ9, κυρίως την προηγούμενη μέρα, στις στοχευμένες επιχειρήσεις της. Αλλες φορές, η Δίωξη ζητά τη συνδρομή της ομάδας στις προπαρασκευαστικές έρευνες ή για να τσεκάρουν οι σκύλοι αν ισχύει μια πληροφορία που έχει έρθει από την υποδιεύθυνση ναρκωτικών.
Στην Αττική έχουμε 11 σκύλους περιπολίας, 4 ναρκωτικών και 3 διπλής ειδικότητας. Αλλοι 30 υπηρετούν στα ΤΕΕΜ. Κανονικά θα χρειαζόμασταν 30 στα ναρκωτικά και άλλους τόσους στις περιπολίες.
Ο κ. Κορδογιάννης θυμάται ένα περιστατικό από το μακρινό 1997. «Είχαμε την πληροφορία πως στη γέφυρα Μπουραζάνι, στα σύνορα με Αλβανία, στην Πυρσόγιαννη, Αλβανοί ναρκέμποροι θα άφηναν ναρκωτικά για να τα παραλάβουν διακινητές από την ελληνική πλευρά. Είχαμε στήσει ενέδρα με τους σκύλους. Στις 4 το πρωί βλέπουμε να καταφτάνουν αυτοκίνητα με αθηναϊκές πινακίδες. Ενας συνάδελφος που ήταν πιο κοντά στη γέφυρα μας ειδοποίησε ότι ξεκίνησαν να τα φορτώνουν. Ρίξαμε στη γέφυρα τα ειδικά καρφιά που ακινητοποιούν τα οχήματα ενώ οι σκύλοι έσπευσαν στα ναρκωτικά. Υπήρξε και ανταλλαγή πυροβολισμών».
Εκείνες τις πιο άγριες και δύσκολες εποχές στα σύνορα με την Αλβανία η κινητικότητα ήταν έντονη. Ο κ. Κορδογιάννης δούλευε δύο εβδομάδες στην Αθήνα και δύο στα Γιάννενα, στη Φλώρινα ή στην Καστοριά. Τη συγκεκριμένη περίοδο οι σκύλοι απέδειξαν τη μεγάλη τους αξία στην ανίχνευση των ναρκωτικών ουσιών. Οπως όμως λέει, ενώ σήμερα η δουλειά έχει αυξηθεί, η υπηρεσία είναι υποστελεχωμένη. «Στην Αττική έχουμε 11 σκύλους περιπολίας, 4 ναρκωτικών και 3 διπλής ειδικότητας. Αλλοι 30 υπηρετούν στα ΤΕΕΜ. Κανονικά θα χρειαζόμασταν 30 στα ναρκωτικά και άλλους τόσους στις περιπολίες».
Αναμνήσεις μιας ζωής
Τόσο η κ. Μαστοράκη όσο και ο κ. Κορδογιάννης τονίζουν πως το δέσιμο αστυνομικού και συνοδού είναι μεγάλο. Οι συνοδοί αστυνομικοί περνούν 24 ώρες το 24ωρο με τον σκύλο τους, ο οποίος μένει στο σπίτι τους. Συνήθως στα 10 χρόνια της ζωής του, όταν η απόδοση του σκύλου μειωθεί και εκτιμηθεί ότι δεν είναι πλέον ικανός να συνδράμει επιχειρησιακά «συνταξιοδοτείται». Ο συνοδός δεμένος όλα αυτά τα χρόνια με τον «συνάδελφό» του, δεν τον εγκαταλείπει αλλά φροντίζει εκείνος με δικά του μέσα να καλύπτει της ανάγκες του και θα μένει στο σπίτι του μέχρι να φύγει ο σκύλος από τη ζωή. Ο αστυνομικός έχει πολλές φορές παράλληλα και τον νέο εν ενεργεία σκύλο.
«Εχω κλάψει τρεις φορές για τα τρία σκυλιά που έχασα πριν από την Αϊσα. Τα δύο πρώτα έφυγαν από γήρας, το τρίτο αιφνίδια από συστροφή στομάχου. Τώρα περιμένω να συνταξιοδοτηθεί η Αϊσα για να φύγω κι εγώ μαζί της από το σώμα. Αυτή η στιγμή δεν αργεί».
Η κ. Μαστοράκη αποχαιρετά σήμερα την υπηρεσία. «Θα εργαστώ στη Frontex και είμαι πολύ χαρούμενη και υπερήφανη με αυτή την εξέλιξη. Κουράστηκα πολύ για να φτάσω ως εδώ. Κάποτε ήμουν η μόνη γυναίκα σε αυτή την υπηρεσία κι αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο. Υπήρξαν συνάδελφοι που δεν με αποδέχτηκαν ποτέ. Ομως η υπηρεσία προοδεύει. Αυτό που επιθυμούμε εμείς οι εκπαιδευτές, όπως και οι συνοδοί, είναι να πολλαπλασιαστούν οι αστυνομικοί σκύλοι στις υπηρεσίες και να αντιμετωπίζονται με περισσότερη στοργή και αγάπη. Να μη θεωρούνται μόνο “εργαλεία”, αλλά πλάσματα που χρειάζονται διαρκή φροντίδα».
