Σε «καζάνι» ρύπων έχουν μετατραπεί οι ευρωπαϊκές πόλεις. Παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί μέσω των ευρωπαϊκών πολιτικών, το 96% των κατοίκων τους παραμένει εκτεθειμένο σε υψηλές τιμές μικροσωματιδίων. Στην Ελλάδα πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια βρίσκονται ο Πειραιάς, η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, η Λάρισα και ο Βόλος. Ανάλογη εικόνα παρουσιάζουν και αρκετές πόλεις γειτονικών χωρών, που βρίσκονται κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα. Ζήτημα πάντως παραμένει για τη χώρα μας το μικρό δίκτυο καταγραφής.
Χθες, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (European Environmental Agency) δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του για την ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη. Η έκθεση αφορά στοιχεία που έχουν συλλεγεί το 2022 και 2023 από το δίκτυο των σταθμών καταγραφής – στη χώρα μας το δίκτυο αυτό περιορίζεται κυρίως στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη (λ.χ. δεν υπάρχουν καταγραφές στην Κρήτη, σε πόλεις της Βόρειας Ελλάδας, της Πελοποννήσου κ.λπ.) και για κάποιους ρύπους καλύπτει ορισμένες πόλεις της περιφέρειας.
Οσον αφορά τη χώρα μας, σημαντικό θέμα εξακολουθούν να είναι οι υψηλές τιμές των αιωρούμενων μικροσωματιδίων (PM 10). Με ανώτατο όριο στην Ε.Ε. τα 50 μg/m3, το 2023 καταγράφηκαν υπερβάσεις στον Πειραιά (60 μg/m3), στην Αριστοτέλους στην Αθήνα (56 μg/m3), στο Περιστέρι (55 μg/m3), ενώ στη Θεσσαλονίκη στην Αγία Σοφία (61 μg/m3) και στο Κορδελιό (54 μg/m3). Να σημειωθεί ότι οι τιμές αυτές αφορούν τον μέσο όρο όλης της χρονιάς, το οποίο σημαίνει ότι κατά διαστήματα οι τιμές ήταν πολύ χειρότερες.
Κοντά στο ευρωπαϊκό ανώτατο όριο βρέθηκαν στην Αττική το Μαρούσι, η Νέα Σμύρνη, η Ελευσίνα, η Λυκόβρυση και το Κορωπί (περισσότερα από 40 μg/m3), στη Βοιωτία η Αλίαρτος και στη Θεσσαλονίκη η Σίνδος.
Η εικόνα ήταν ανάλογη και το 2022. Η μεγαλύτερη τιμή είχε καταγραφεί ξανά στη Θεσσαλονίκη (Αγία Σοφία, 63 μg/m3), ενώ στην Αττική υπερβάσεις είχαν καταγραφεί στον Πειραιά, στην Αριστοτέλους, στα Λιόσια, στο Μαρούσι και στο Περιστέρι. Στις τιμές του 2022 περιλαμβάνονται επίσης τα Ιωάννινα, η Λάρισα και ο Βόλος, και οι τρεις με υπέρβαση του ανώτατου ορίου (55, 54 και 55 μg/m3 αντίστοιχα).
Πάντως στα αιωρούμενα μικροσωματίδια με μικρότερη διάμετρο (PM 2,5) καμία ελληνική πόλη δεν ξεπέρασε την τελευταία διετία την ανώτατη τιμή στην Ε.Ε., που είναι 25 μg/m3. Πολύ κοντά στο όριο όμως βρέθηκαν τα Ιωάννινα (22 μg/m3), η Αγία Σοφία, η Αριστοτέλους (19 μg/m3) και η Λυκόβρυση (18 μg/m3).
Σημαντικές υπερβάσεις καταγράφηκαν στη χώρα μας την τελευταία διετία σε ακόμα δύο ρύπους, το όζον και το διοξείδιο του αζώτου. Με ανώτατη τιμή τα 40 μg/m3, οι τιμές του όζοντος πέρυσι έφτασαν κατά μέσον όρο τα 69 μg/m3 στον σταθμό μέτρησης της Πατησίων, τα 58 μg/m3 στον Πειραιά και τα 40 μg/m3 στην οδό Αθηνάς, ενώ κάτω από το όριο αλλά υψηλές ήταν οι τιμές και στη Νέα Σμύρνη, στο Περιστέρι και στην Ελευσίνα. Οσον αφορά το όζον, η οριακή τιμή της Ε.Ε. είναι 120 μg/m3 (σε μέσο όρο τριών ετών), με τις τιμές του να φτάνουν στην Αγία Παρασκευή τα 131 μg/m3, στο Μαρούσι τα 129 μg/m3, στους Θρακομακεδόνες τα 128 μg/m3, στο Περιστέρι τα 126 μg/m3, στον Βοτανικό τα 124 μg/m3 και στη Λυκόβρυση τα 120 μg/m3.
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι πολύ υψηλές τιμές ρύπων καταγράφονται σε πολλές πόλεις της Τουρκίας (στα παράλια και στην Ανατολική Θράκη), στη νότια Βουλγαρία και στη Βόρεια Μακεδονία, κατάσταση που σαφώς επηρεάζει και τις κοντινότερες περιοχές της Ελλάδας.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως επισημαίνει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, το 96% του αστικού πληθυσμού εκτίθεται σε υψηλές τιμές PM 2,5 (πάνω από το όριο που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και είναι σαφώς χαμηλότερο από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό). Οι χαμηλότερες τιμές ατμοσφαιρικής ρύπανσης καταγράφηκαν στη Φινλανδία, στην Εσθονία, στην Ιρλανδία και στη Γερμανία, ενώ οι υψηλότερες στη Ρουμανία, στην Ιταλία και στην Πολωνία.
