Η Meta έχει, ήδη από τον προηγούμενο μήνα, ανακοινώσει ότι προτίθεται να χρησιμοποιήσει τις δημόσιες πληροφορίες των χρηστών του Facebook και του Instagram. Ολο αυτό συμβαίνει στο πλαίσιο της επέκτασης των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης. Οι πληροφορίες των χρηστών –που περιλαμβάνουν ό,τι μπορεί να αναρτά, να κάνει like και να κλικάρει ο καθένας– θα συλλέγονται προκειμένου να εκπαιδευτεί το νέο της εργαλείο ΑΙ, ώστε να παρέχει, όπως λέγεται, βελτιωμένη εμπειρία… σκρολαρίσματος, αναζήτησης και εύρεσης πληροφοριών.
Το ενημερωτικό e-mail σε Ευρωπαίους χρήστες
Το Meta AI προτίθεται να ξεκινήσει τη λειτουργία του στις 26 Ιουνίου 2024, αρχικά από την Ευρώπη, τη Βρετανία, την Ελβετία και τις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (οι «27» συν Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία). Ο τεχνολογικός κολοσσός του Μαρκ Ζούκερμπεργκ έχει αρχίσει ήδη να αποστέλλει ενημερωτικά e-mails σε Ευρωπαίους χρήστες, ενημερώνοντάς τους για τις προθέσεις του. Ενα παράδειγμα είναι το παρακάτω μήνυμα που έλαβε χρήστρια του Instagram στην Αθήνα.
Σύμφωνα με όσα γράφονται στο μήνυμα, υπάρχει η δυνατότητα κάθε χρήστης να επιλέξει εάν θέλει να χρησιμοποιούνται τα δημόσια δεδομένα του για την περαιτέρω ανάπτυξη «του Meta AI και των δημιουργικών εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης και των μοντέλων που τα υποστηρίζουν». Tα μοντέλα αυτά είναι, για παράδειγμα, το chatbot της Meta, ο ανταγωνιστής του ChatGPT της OpenAI.
Πώς θα το κάνει αυτό; Σύμφωνα με όσα γράφονται, το Meta AI τροφοδοτείται από το LLaMA 3, το νέο και ισχυρό γλωσσικό μοντέλο της εταιρείας. Είναι μία τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης, η οποία μπορεί να διεξάγει συνομιλίες και να δημιουργεί εικόνες.
Θα το κάνει με τον τρόπο που το έκανε έως τώρα, απλώς με πιο εξελιγμένα γλωσσικά μοντέλα. Οπως πάντα, αυτού του τύπου οι πλατφόρμες κατέγραφαν τη συμπεριφορά μας ώστε να δημιουργούν το προφίλ του χρήστη, αποσκοπώντας σε μια πιο εξατομικευμένη εμπειρία.
Οπως, εξάλλου, λέει στην «Κ» ο Κωνσταντίνος Μουρλάς, καθηγητής του Τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ και διευθυντής Εργαστηρίου Νέων Τεχνολογιών στην Επικοινωνία, την Εκπαίδευση & τα ΜΜΕ στο ΕΚΠΑ και συντονιστής του έργου «IQ Media»*, «θα το κάνει με τον τρόπο που το έκανε έως τώρα, απλώς με πιο εξελιγμένα γλωσσικά μοντέλα. Οπως πάντα, αυτού του τύπου οι πλατφόρμες κατέγραφαν τη συμπεριφορά μας ώστε να δημιουργούν το προφίλ του χρήστη, αποσκοπώντας σε μια πιο εξατομικευμένη εμπειρία. Συλλέγουν στοιχεία, ώστε αργότερα να τα παράσχουν στον διαφημιστή – σε οποιονδήποτε, δηλαδή, ζητήσει αυτά τα δεδομένα. Ετσι, ο χρήστης μετατρέπεται σε πελάτη. Το αντάλλαγμα που μας επιστρέφεται όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι μας επιτρέπει να χρησιμοποιούμε τις πλατφόρμες δωρεάν».
Ωστόσο, αν κάποιος αποφασίσει ότι δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο, δεύτερο e-mail τον ενημερώνει ότι θα εγκρίνει το αίτημα. Με μία σημείωση: «Το αίτημά σας θα εφαρμοστεί από εδώ και στο εξής» – όπου «εδώ» νοείται η ημερομηνία της υποβολής του αιτήματος και εντεύθεν. Αυτό φαίνεται και από τον παρακάτω πίνακα, όπου αναλύουμε βήμα βήμα πώς μπορεί κανείς να υποβάλει αίτημα εξαίρεσης από την εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης της Meta.
Πώς εξαιρούμαι από την παροχή δημόσιων δεδομένων;
Σε κάθε περίπτωση, το μόνο βέβαιο είναι ότι αυτό πρέπει να γίνει μέσα από τις ρυθμίσεις του λογαριασμού κάθε χρήστη. Oποιος χρήστης επιθυμεί να εξαιρεθεί, μπορεί να ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα. Ο πρώτος πίνακας είναι για το Facebook (όπου φτάνετε εκεί μέσω του «γραναζιού» στο προφίλ σας πάνω δεξιά) και ο δεύτερος για το Instagram.
Οπως και να ’χει, αυτό δεν θα γίνει με το copy-paste ποστάρισμα των γνωστών καταγγελτικών κειμένων που ξεκινούν έτσι, π.χ.: «Δηλώνω ότι απαγορεύω…». Οπως αυτά, δηλαδή, που φαίνονται παρακάτω και κατά καιρούς κατακλύζουν τα timelines των χρηστών, αλλά αποτελούν κενό γράμμα και δεν επιφέρουν καμία αλλαγή.
Ανησυχίες, καθησυχασμός και διλήμματα
Οπως είναι βεβαίως φυσικό, τα νέα αυτά έχουν δημιουργήσει ήδη αναστάτωση για το απόρρητο των δεδομένων. Ηδη πολλοί χρήστες των πλατφορμών της Meta αλλά και άλλων εταιρειών (X, Reddit, TikTok κ.λπ.) αντιδρούν ή προτείνουν τρόπους αποφυγής του μοιράσματος των προσωπικών τους δεδομένων, παρότι η Meta δηλώνει ρητά ότι πρόκειται για δημόσια δεδομένα.
Αλλοι χρήστες, όπως διαβάζουμε στον διεθνή Τύπο, αναρωτιούνται ποια περιοχή του πλανήτη θα ακολουθήσει την Ευρώπη. Πάντως, για τις ΗΠΑ το Meta AI έχει ήδη χρησιμοποιήσει δεδομένα για τον ίδιο σκοπό, δίχως όμως να γνωρίζουμε από ποιο χρονικό σημείο και μετά. Ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, μάλιστα, δεν υπάρχει τρόπος να εξαιρεθεί κάποιος από την εκπαίδευση του Meta AI, αποκλείοντας την παραχώρηση δημόσιων αναρτήσεων, καθώς δεν υπάρχουν νόμοι περί απορρήτου που να προβλέπουν κάτι τέτοιο.
Χωρίς αυτό το προφίλ που δημιουργείται για κάθε χρήστη με τα δεδομένα που μοιράζεται, του αρέσουν κ.λπ., ο καθένας μας θα ήταν αντιμέτωπος με έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών, στον οποίον δεν θα μπορούσε να πλοηγηθεί.
Η Meta, πάντως, παρότι είναι σαφής στις ανακοινώσεις της ότι συμμορφώνεται με τους ισχύοντες νόμους, δεν παρέχει συγκεκριμένα στοιχεία για το πώς θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα δεδομένα. Οπότε, ελλείψει τέτοιων πληροφοριών, οι ειδικοί και όσοι ασχολούνται με τα προσωπικά δεδομένα ανησυχούν, παρότι, όπως λέγεται, σε κάθε χρήστη αρέσει να έρχεται σε επαφή με αυτό που εν γένει του αρέσει.
Οπως λέει στην «Κ» ο Κωνσταντίνος Μουρλάς, «χωρίς αυτό το προφίλ που δημιουργείται για κάθε χρήστη με τα δεδομένα που μοιράζεται, του αρέσουν κ.λπ., ο καθένας μας θα ήταν αντιμέτωπος με έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών, στον οποίον δεν θα μπορούσε να πλοηγηθεί, θα “χανόταν”. Οπότε, η συλλογή δεδομένων είναι ένα φίλτρο που ίσως χρειαζόμαστε, καθώς θα ήταν αδύνατον να καταναλώσουμε ό,τι περνάει από μπροστά μας. Πρόκειται για εύστοχη εξατομίκευση. Εξάλλου, πάντα την πληροφορία αναζητούσαμε».
Να υπενθυμίσουμε ότι, σύμφωνα με τους όρους του Facebook, «αν κοινοποιήσετε μια φωτογραφία στο Facebook, μας δίνετε την άδεια να την αποθηκεύσουμε, να την αντιγράψουμε και να τη μοιραστούμε με άλλους». Ανάλογα με τις ρυθμίσεις, αυτή η φωτογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άλλα προϊόντα της Meta, σύμφωνα με την εταιρεία.
Στην Ευρώπη, ακόμα και με τη δυνατότητα εξαίρεσης που εισήχθη προς συμμόρφωση με τους νόμους περί απορρήτου, οι ομάδες παρακολούθησης έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με τη σαρωτική φύση της χρήσης δεδομένων. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ψηφιακών Δικαιωμάτων, γνωστό ως NOYB (None Of Your Business – Δεν Σε Αφορά), υπέβαλε καταγγελίες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες σχετικά με την αλλαγή πολιτικής της Meta.
Η «φούσκα» μας
Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Μουρλά, οι ανησυχίες για την επέκταση της προσωπικής μας «φούσκας» δεν είναι αδικαιολόγητες. Παρά τις προσπάθειες να προτείνονται πληροφορίες και προϊόντα ευρύτερα όσων μας «αρέσουν», ο στόχος αυτών των πλατφορμών, όπως λέει ο ίδιος, είναι να ενισχύουν τη «φούσκα» αυτήν, ώστε να παραμένουμε περισσότερο χρόνο στην ίδια πλατφόρμα.
«Προσωπικά, με ανησυχεί και με τρομάζει η ταχύτατη εξέλιξη των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων και η πολυπλοκότητα της χρήσης και του “πακεταρίσματος” των δεδομένων που λαμβάνονται από τους χρήστες. Παρότι με συναρπάζει η τεχνολογία, τον τελευταίο χρόνο τα άλματά της μοιάζουν ανεξέλεγκτα, τουλάχιστον από εμάς. Και, ταυτόχρονα, δεν γνωρίζουμε πού φτάνουν όλα αυτά τα προσωπικά δεδομένα μέσα από αυτά τα μοντέλα», μας λέει ο ίδιος.
Παρότι με συναρπάζει η τεχνολογία, τον τελευταίο χρόνο τα άλματά της μοιάζουν ανεξέλεγκτα, τουλάχιστον από εμάς. Και, ταυτόχρονα, δεν γνωρίζουμε πού φτάνουν όλα αυτά τα προσωπικά δεδομένα μέσα από αυτά τα μοντέλα.
Στην ερώτηση που θέσαμε στον καθηγητή του ΕΚΠΑ για το αν ο ίδιος θα ζητήσει την εξαίρεσή του ή όχι από την παροχή των δημόσιων δεδομένων του, μας είπε ότι «θα βρεθούμε όλοι μας μπροστά σε ένα δίλημμα. Αν αποφασίσουμε να συνεχίσουμε να παραχωρούμε αυτές τις πληροφορίες, η εξατομικευμένη εμπειρία θα είναι ακόμα πιο… εξατομικευμένη. Αν δηλώσουμε εξαίρεση, ίσως αλλάξει η εμπειρία μας. Προσωπικά, θα ζητήσω την εξαίρεσή μου, αλλά θα δω τι θα χάσω και τι θα κερδίσω και ίσως αργότερα αλλάξω γνώμη και προχωρήσω στην παραχώρησή τους».
Τι είναι το Meta AI και το chatbot
Το chatbot της Meta είναι, κατά κύριο λόγο, η «απάντηση» του Μαρκ Ζούκερμπεργκ στον Σαμ Αλτμαν της OpenAI και στο περίφημο ChatGPT του – ίσως, όμως, και στη Siri της Apple ή την Alexa της Amazon. Πρόκειται καταρχήν για έξυπνο βοηθό του χρήστη και διατίθεται, πλην του Facebook και του Instagram, και στο WhatsApp, την πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων. Ολα αυτά τα στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα feeds, στις συνομιλίες και στην αναζήτηση.
Στην Ελλάδα δεν είναι διαθέσιμο προσώρας το εργαλείο αυτό και δεν καταφέραμε να το δοκιμάσουμε, ωστόσο το έκανε ο Χεσούς Χιμένεθ των New York Times. Ο ίδιος ρώτησε το Meta AI για το ποιος είναι ο καλύτερος τενίστας όλων των εποχών. Η απάντηση της πλατφόρμας ήταν: «Το αιώνιο ντιμπέιτ! Αν και οι απόψεις ποικίλλουν, πολλοί ειδικοί και θαυμαστές του αθλήματος θεωρούν τους Ρότζερ Φέντερερ, Ραφαέλ Ναδάλ και Νόβακ Τζόκοβιτς μεταξύ των κορυφαίων τενιστών όλων των εποχών».
Οταν ρωτήθηκε ο έξυπνος βοηθός από πού βρήκε αυτές τις πληροφορίες, απάντησε ότι έμαθε από «ένα τεράστιο σύνολο δεδομένων κειμένου» στο διαδίκτυο. Ωστόσο, ορισμένα δεδομένα προήλθαν από αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οταν ρωτήθηκε, δε, ο έξυπνος βοηθός από πού βρήκε αυτές τις πληροφορίες, απάντησε ότι έμαθε από «ένα τεράστιο σύνολο δεδομένων κειμένου» στο διαδίκτυο. Οι πληροφορίες προήλθαν από ιστοσελίδες, βιβλία, άρθρα και ερευνητικές εργασίες. Ωστόσο, ορισμένα δεδομένα προήλθαν από αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – μεταξύ άλλων, στο Facebook και το Instagram. Πρόσθεσε ακόμα ότι το Meta AI εκπαιδεύεται από «ανώνυμα και συγκεντρωτικά» δεδομένα, εξαιρώντας τις ιδιωτικές αναρτήσεις και τα προσωπικά μηνύματα.
Εκπρόσωπος της Meta –και του chatbot της– δεν διευκρίνισε, όπως γράφουν οι New York Times, πώς ακριβώς χρησιμοποιούνται οι δημόσιες πληροφορίες πέρα από το να «χτίσει και να βελτιώσει την εμπειρία».
Κεντρική φωτογραφία: ©REUTERS/Dado Ruvic/Illustration/File Photo
*Το έργο «IQ Media» υλοποιείται με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι απόψεις και οι γνώμες που διατυπώνονται εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών και δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (EACEA). Η Ευρωπαϊκή Ενωση και ο EACEA δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για τις εκφραζόμενες απόψεις. Η παραπάνω δημοσίευση συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. στο πλαίσιο του προγράμματος “IQ Media: a collaborative framework towards business transformation, Innovation, Quality journalism, and advanced digital skills in the Media environment covering Greece, Cyprus, France, and Portugal.” -“IQMedia” με ΑΡΙΘΜΟ ΣΥΜΒΑΣΗΣ 101112285
