Ο διαγωνισμός PISA αλλάζει το ελληνικό σχολείο. Το υπουργείο Παιδείας προωθεί αλλαγές στην υποχρεωτική εκπαίδευση εναρμονισμένες με τη φιλοσοφία και τους στόχους του Programme for International Student Assessment (PISA) του ΟΟΣΑ, το οποίο αξιολογεί τις δεξιότητες των μαθητών στην κριτική και δημιουργική σκέψη. Οι αλλαγές θα ξεκινήσουν να εφαρμόζονται από την επόμενη σχολική χρονιά 2024-25 και σε αυτές περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ανάπτυξη τράπεζας θεμάτων στη λογική της PISA, ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, εξέταση της δημιουργικής σκέψης των μαθητών.
Στις τελευταίες εξετάσεις της PISA το 2022, εκτός από τις δεξιότητές τους σε μαθηματικά, κατανόηση κειμένου και φυσικές επιστήμες, οι μαθητές αξιολογήθηκαν και σε ένα επιπλέον καινοτόμο πεδίο, τη Δημιουργική Σκέψη. Ως δημιουργική σκέψη ορίζεται «η ικανότητα ενός ατόμου να επινοεί, να αξιολογεί και να βελτιώνει ιδέες, οι οποίες μπορεί να καταλήγουν σε πρωτότυπες και αποτελεσματικές λύσεις, στην παραγωγή νέας γνώσης και σε γόνιμη έκφραση της φαντασίας». Στην έρευνα PISA 2022 έλαβαν μέρος περίπου 690.000 μαθητές από 81 χώρες (6.578 από την Ελλάδα) γεννημένοι το 2006. Στις πρώτες θέσεις βρέθηκαν (με άριστα το 60) Σιγκαπούρη (41), Κορέα (38), Καναδάς (38), Αυστραλία (37), Νέα Ζηλανδία (36), Εσθονία (36), Φινλανδία (36), Δανία (35), Λετονία (35), Βέλγιο (35), Πολωνία (34) και Πορτογαλία (34). Η Ελλάδα κατατάχθηκε στην ομάδα με τις χαμηλότερες επιδόσεις από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Η χώρα μας ήταν 38η με 27 μονάδες, έναντι μέσου όρου 33 μονάδων.
Το υπουργείο Παιδείας και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) σε χθεσινή ανακοίνωσή τους ανέφεραν ότι οι βασικότερες προκλήσεις που λειτουργούν ως τα σημαντικότερα εμπόδια στην ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης των μαθητών είναι:
• Τα υπερφορτωμένα προγράμματα σπουδών.
• Τα προγράμματα σπουδών δεν περιγράφουν, μέσω συγκεκριμένων προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων, την εξέλιξη που πρέπει να έχει αυτή η δεξιότητα ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα των μαθητών.
• Δεν υπάρχουν παιδαγωγική κατάρτιση και πόροι για την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης των μαθητών. Αυτό πρέπει να συνδυαστεί με την έλλειψη κατάλληλων υλικών και εξοπλισμού.
• Ολα τα παραπάνω οδηγούν στη μη αξιολόγηση της δημιουργικής σκέψης των μαθητών.
Ετσι, το υπουργείο Παιδείας θα δρομολογήσει από το σχολικό έτος 2024-25 δέσμη πολιτικών που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:
• Ανάπτυξη τράπεζας θεμάτων στη λογική των ερωτήσεων PISA.
• Καθιέρωση δράσεων στο επίπεδο των προγραμμάτων σπουδών που ενισχύουν τη δημιουργική σκέψη. Ενδεικτικές είναι το πρόγραμμα Φιλαναγνωσίας, δηλαδή η ανάγνωση και η ανάλυση που θα συνοδεύουν τα λογοτεχνικά βιβλία τα οποία θα διανεμηθούν δωρεάν σε κάθε μαθητή πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και το πρόγραμμα Δράσεις Ενεργού Πολίτη με επίκεντρο την ενασχόληση των μαθητών με σύγχρονα κοινω-νικά προβλήματα.
• Προώθηση της θεματικής ενότητας Δημιουργώ και Καινοτομώ στις τάξεις που εφαρμόζονται τα εργαστήρια δεξιοτήτων.
Επιπλέον ενέργειες
Υποστηρικτικά σχεδιάζονται προγράμματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, αποθετήριο ενδεικτικών σεναρίων μαθήματος από το οποίο μπορούν να αντλήσουν ιδέες για ανάλογες δραστηριότητες οι εκπαιδευτικοί, ολοκλήρωση της εγκατάστασης 36.000 διαδραστικών πινάκων σε κάθε αίθουσα από την Ε΄ Δημοτικού έως και τη Γ΄ Λυκείου, έμφαση στην ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αλλά και την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας.
Τέλος, θα ενσωματωθεί σε όλες τις εξετάσεις (ενδοσχολικές, προαγωγικές, απολυτήριες) τουλάχιστον ένα θέμα που να εξετάζει τη δημιουργική σκέψη.
