Σε 20.418 ανήλθαν συνολικά το 2023 οι θάνατοι που καταγράφηκαν από τροχαία ατυχήματα στους δρόμους των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε. σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφάλειας των Μεταφορών (ETSC). Πρόκειται για αριθμό που είναι μειωμένος κατά 1% συγκριτικά με τους θανάτους που σημειώθηκαν το 2022. Αυτή η μείωση όμως, απέχει παρασάγγας από τον ευρωπαϊκό στόχο να μειωθούν κατά 50% οι θάνατοι και οι σοβαροί τραυματισμοί από τροχαία έως το 2030, συγκριτικά με το 2021. Πρόκειται για έναν στόχο, που έχει δεσμευθεί να υλοποιήσει και η Ελλάδα. Και μπορεί η χώρα μας να παρουσιάζει μια σημαντική μείωση στους σχετικούς δείκτες την τελευταία δεκαετία, εντούτοις, όπως εξηγούν ειδικοί στην «Κ», η βελτίωση στη χώρα μας συντελείται με αρκετά αργούς ρυθμούς.
Σημειώνεται πως πριν από λίγες ημέρες ο Κυριάκος Μητσοτάκης μέσω ανάρτησης που πραγματοποίησε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook, αναφέρθηκε σε πρόσφατα στατιστικά στοιχεία της Τροχαίας, βάσει των οποίων όπως σημείωσε, «από την αρχή του χρόνου τα θανατηφόρα δυστυχήματα έχουν μειωθεί κατά 160%: από 16 τους πρώτους έξι μήνες του 2023, φέτος σημειώθηκαν 6 και καταγράφηκαν ήδη 65.000 παραβάσεις, όταν πέρσι όλο τον χρόνο είχαν καταγραφεί 54.500. Συνεχίζουμε πιο εντατικά και θυμίζω ότι το Εθνικό Σχέδιο Οδικής Ασφάλειας 2021-2030, που βασίζεται στο τετράπτυχο “Ασφαλείς δρόμοι, Υπεύθυνοι οδηγοί, Κυκλοφοριακή παιδεία, Δίκαιοι κανόνες για όλους”, έχει στόχο τη μείωση των θανάτων και των σοβαρά τραυματιών κατά 50% στα επόμενα χρόνια».
Μείωση σε θανάτους και τραυματίες
Οπως προκύπτει από την έρευνα του ETSC, το 2023 καταγράφηκαν στην Ελλάδα 621 θάνατοι από τροχαία, αριθμός που είναι μειωμένος κατά 5% συγκριτικά με το 2022, όταν καταγράφηκαν 654 θάνατοι. Αυτή η μείωση όμως δεν κρίνεται ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς το 2021 οι νεκροί ανήλθαν σε 624, το 2020 σε 584 και το 2019 σε 688. Η μείωση του αριθμού των νεκρών που καταγράφηκε στην Ελλάδα το 2023, συγκριτικά με το 2019, κυμαίνεται στο 9,7%, ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 10,3%. Αντίστοιχα, η μείωση του αριθμού των νεκρών που καταγράφηκε στην Ελλάδα το 2013 συγκριτικά με το 2023 κυμαίνεται στο 29,4%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ανήλθε στο 16%.
Το 2023 καταγράφηκαν στην Ελλάδα 621 θάνατοι από τροχαία, αριθμός που είναι μειωμένος κατά 5% συγκριτικά με το 2022, όταν καταγράφηκαν 654 θάνατοι. Αυτή η μείωση όμως δεν κρίνεται ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς το 2021 οι νεκροί ανήλθαν σε 624, το 2020 σε 584 και το 2019 σε 688.
Οι σοβαρά τραυματισμένοι από τροχαία στην Ελλάδα ανήλθαν το 2022 σε 657, το 2021 σε 664, το 2020 σε 610, το 2019 σε 518 και το 2018 σε 652. Το θετικό είναι ότι η Ελλάδα ανέρχεται στη δεύτερη θέση αναφορικά με τη μείωση που πέτυχε στον αριθμό των σοβαρά τραυματισμένων την περίοδο 2013-2023, η οποία κυμαίνεται στο 45,8%, όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος ανήλθε στο 9%. Αυτοί οι αριθμοί όμως δεν λένε όλη την αλήθεια.
«Σταθερά στις τελευταίες θέσεις η Ελλάδα»
Σύμφωνα με όσα σχολίασε στην «Κ» ο Γιώργος Γιαννής, εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ETSC, διευθυντής του τμήματος Χωροταξίας Μεταφορών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) και επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Οδικής Ασφάλειας του ΕΜΠ, «στην Ελλάδα η μείωση στον αριθμό των νεκρών και των τραυματιών είναι μικρή. Υπάρχει το στρατηγικό σχέδιο που προβλέπει μείωση κατά 50% των θανάτων και των σοβαρών τραυματισμών από τροχαία στην Ελλάδα έως το 2030, όμως πάει πολύ αργά ως προς την εφαρμογή του».
Πράγματι, όπως σημείωσε από την πλευρά του στην «Κ» ο Στέλιος Ευσταθιάδης, παρατηρητής του Δείκτη οδικής Ασφάλειας (PIN), συγκοινωνιολόγος, ελεγκτής οδικής ασφάλειας και συνεργάτης του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Παύλος Μυλωνάς» που είναι μέλος του ETSC, «για να φτάσουμε τον στόχο της μείωσης του 50%, θα έπρεπε κατά μέσο όρο η μείωση να ανέρχεται ετησίως στο 6,1%, όμως δεν βλέπουμε να συμβαίνει αυτό. Στην Ελλάδα το 2013 οι θάνατοι ανέρχονταν σε 80 ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους, όταν ο σχετικός ευρωπαϊκός μέσος όρος κυμαινόταν στους 55 θανάτους. Αντίστοιχα, το 2023 οι θάνατοι ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους στην Ελλάδα ανήλθαν στους 60, όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν 46 θάνατοι ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους».
Μόλις τέσσερις χώρες της Ε.Ε. κατέγραψαν υψηλότερο αριθμό νεκρών ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους συγκριτικά με την Ελλάδα το 2023.
Αξίζει να σημειωθεί πως μόλις τέσσερις χώρες της Ε.Ε. κατέγραψαν υψηλότερο αριθμό νεκρών ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους συγκριτικά με την Ελλάδα το 2023.
Σχετικά με το ότι έχει υπάρξει μείωση σχεδόν 46% στον αριθμό των καταγεγραμμένων σοβαρών ατυχημάτων στην Ελλάδα την περίοδο 2013-2023, ο κ. Γιαννής σχολίασε ότι «έχουν αλλάξει τόσοι δρόμοι στην Ελλάδα, βελτιώνεται η τεχνολογία των οχημάτων και η κουλτούρα των οδηγών, οπότε θα περιμέναμε μεγαλύτερη αλλαγή. Ολη η Ευρώπη δεν βελτιώνεται γρήγορα, όμως η Ελλάδα παραμένει σταθερά στις τελευταίες θέσεις».
«Ενας στους τρεις νεκρούς είναι μοτοσικλετιστής»
Σύμφωνα με τον κ. Γιαννή, «στα ατυχήματα υπάρχουν οι πέντε δολοφόνοι. Η ταχύτητα, το αλκοόλ, η απόσπαση προσοχής, η μη χρήση ζώνης και η μη χρήση κράνους. Σε όλους αυτούς τους δείκτες βρισκόμαστε στις τελευταίες θέσεις».
Το πρώτο που θα πρέπει να βελτιωθεί στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον κ. Γιαννή, είναι «να δοθεί έμφαση από την Τροχαία στη χρήση κράνους. Στην Ευρώπη, οι μοτοσικλετιστές φοράνε κράνος από 95% έως 100%. Στην Ελλάδα, φοράει κράνος ο οδηγός κατά 80% και ο συνεπιβάτης κατά 65%. Αν ανεβάσουμε κι εμείς αυτά τα ποσοστά στο 95%, τότε από τους 211 νεκρούς μοτοσικλετιστές που είχαμε το 2023, θα γλιτώσουμε τουλάχιστον τους μισούς. Στην Ελλάδα, το 32% των νεκρών από τροχαία είναι μοτοσικλετιστές. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη κυμαίνεται κατά μέσο όρο στο 18%. Οταν όμως βλέπεις έναν τροχονόμο να μη γράφει έναν μοτοσικλετιστή χωρίς κράνος, τότε το μήνυμα που λαμβάνεις είναι ότι δεν πρόκειται για σοβαρό παράπτωμα. Υπάρχει έλλειψη κουλτούρας τόσο στους πολίτες, όσο και στην Πολιτεία».
Στην Ευρώπη, οι μοτοσικλετιστές φοράνε κράνος από 95% έως 100%. Στην Ελλάδα, φοράει κράνος ο οδηγός κατά 80% και ο συνεπιβάτης κατά 65%.
Ακόμη, σύμφωνα με τον ίδιο, «θα πρέπει να μπουν πολλές κάμερες προκειμένου να καταγράφονται οι παραβάτες και να αρχίσει να εφαρμόζεται η αυτοματοποίηση και η ψηφιοποίηση των παραβάσεων».
Σχετικά με το αν υπάρχει ζήτημα με τη νομοθεσία, ο κ. Ευσταθιάδης σχολίασε ότι «σε όλα τα θέματα που αφορούν την οδική ασφάλεια και τα αυτοκίνητα η νομοθεσία είναι καλή και ενσωματωμένη με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Το πρόβλημα έγκειται στην εφαρμογή της».
Αύξηση των παραβάσεων
Ενδεικτικά της πολλής μικρής βελτίωσης που καταγράφεται στην Ελλάδα, είναι στοιχεία του Ινστιτούτου Οδηγικής Ασφάλειας του ΕΜΠ, βάσει των οποίων, το 2013 σημειώθηκαν συνολικά στην Ελλάδα 12.109 τροχαία, ενώ το 2023 μειώθηκαν σε μόλις 11.201. Αντίστοιχα, το 2013 οι ελαφρείς τραυματισμοί ανήλθαν σε 13.963, ενώ το 2023 μειώθηκαν στους μόλις 12.644.
Ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα σε ό,τι αφορά τις παραβάσεις των ορίων ταχύτητας, που ανήλθαν από 178.816 το 2013, σε 263.942 το 2023. Οι παραβάσεις αναφορικά με τη μη χρήση ζώνης ανήλθαν το 2013 σε 35.478 και το 2023 σε 44.838, ενώ οι παραβάσεις για τη μη χρήση κράνους ανήλθαν το 2013 σε 58.122 και το 2023 σε 52.936.
«Το 41% των νεκρών από ένα εμπλεκόμενο όχημα»
Κάποιοι δήμοι, σύμφωνα με τον κ. Ευσταθιάδη, «έχουν ήδη αρχίσει να ενσωματώνουν το όριο των 30 χλμ./ώρα μέσα στις πόλεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα τηρηθεί από τους οδηγούς. Στην Αθήνα όπου το όριο είναι 70 χλμ./ώρα ή 90 χλμ./ώρα, βλέπουμε αυτοκίνητα να κινούνται με 120 χλμ./ώρα».
«Το 41% των νεκρών από τροχαία στην Ελλάδα προήλθε από ένα εμπλεκόμενο όχημα. Στην Ευρώπη ο αντίστοιχος μέσος όρος κυμαίνεται στο 31%».
Στο ίδιο μήκος κύματος ο κ. Γιαννής επισήμανε ότι «στην Ελλάδα έχουμε μεγάλο αριθμό ατυχημάτων ενός οχήματος, όπου υπάρχει εκτροπή χωρίς συμμετοχή άλλου οχήματος. Αυτό οφείλεται στην ταχύτητα. Το 41% των νεκρών από τροχαία στην Ελλάδα προήλθε από ένα εμπλεκόμενο όχημα. Στην Ευρώπη ο αντίστοιχος μέσος όρος κυμαίνεται στο 31%. Αν η Ελλάδα βελτιωθεί σε ό,τι αφορά τη χρήση κράνους και την ταχύτητα, θα ανέβει από την 22η θέση που βρίσκεται σήμερα μεταξύ των 27 κρατών-μελών σε ότι αφορά τον αριθμό των νεκρών, τουλάχιστον στη 14η».
«Το επαρχιακό και το τοπικό δίκτυο έχουν παραμεληθεί εντελώς»
Το θέμα της οδηγικής ασφάλειας, σύμφωνα με τον κ. Ευσταθιάδη, «είναι πολυπαραγοντικό. Για παράδειγμα, υπάρχουν καλές ευρωπαϊκές πολιτικές για τα αυτοκίνητα, όπως το αυτόματο σταμάτημα των αυτοκινήτων σε κατάσταση κινδύνου ή όταν ξεφεύγουν από μια λωρίδα κυκλοφορίας. Αυτό όμως ισχύει για τα καινούρια αυτοκίνητα. Λόγω του πληθωρισμού και της ακρίβειας, αντικαθιστούμε και συντηρούμε τα οχήματά μας με ολοένα και πιο αργό ρυθμό».
Αναφορικά με το δίκτυο υποδομών, ο κ. Ευσταθιάδης επισήμανε ότι «έχουμε ένα πολύ καλό σύστημα αυτοκινητοδρόμων τελευταίας τεχνολογίας. Ομως, το επαρχιακό και το τοπικό οδικό δίκτυο έχουν παραμεληθεί εντελώς. Το υπουργείο δεν έχει τα κατάλληλα κονδύλια, ή δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες προκηρύξεις ώστε οι ελεγκτές οδικής κυκλοφορίας να ελέγξουν το δίκτυο».
Οταν οι Ελληνες οδηγούν στο εξωτερικό, μετακινούνται σύμφωνα με τους εκεί κανόνες. Αντίστοιχα, οι τουρίστες, όταν έρχονται στην Ελλάδα, μιμούνται τους ελληνικούς κανόνες συμπεριφοράς των υπόλοιπων οδηγών.
Από την πλευρά του ο κ. Γιαννής σημείωσε ότι «το θέμα δεν είναι μόνο η ασφαλτόστρωση, που μπορεί να δώσει στον οδηγό την εικόνα ότι ο δρόμος είναι καλός, με αποτέλεσμα να τρέξει πιο γρήγορα και να υπάρξει ατύχημα. Πρέπει επίσης να υπάρχουν μεταξύ άλλων κατάλληλη σήμανση και μπαριέρες ασφαλείας».
Τόσο στις μεγάλες όσο και στις μικρές πόλεις, σύμφωνα με τον κ. Ευσταθιάδη, «βλέπουμε μια οδηγική ασυδοσία. Υπάρχουν πολλά παρανόμως παρκαρισμένα αμάξια και μια επιθετική συμπεριφορά όλων των χρηστών του δικτύου και των πεζών συμπεριλαμβανομένων. Οταν όμως οι Ελληνες οδηγούν στο εξωτερικό, μετακινούνται σύμφωνα με τους εκεί κανόνες. Αντίστοιχα, οι τουρίστες, όταν έρχονται στην Ελλάδα, μιμούνται τους ελληνικούς κανόνες συμπεριφοράς των υπόλοιπων οδηγών».
