Στη χθεσινή τελετή αποφοίτησης στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών ήταν έντονη στο βλέμμα των καθηγητών, όταν άκουγαν τον όρκο της Σεσίλια από το Ελ Σαλβαδόρ, μια «υπερήφανη συγκίνηση», όπως είπε στην «Κ» η Ελένη Καραμαλέγκου, καθηγήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής του ιδρύματος. Το 2019 οι άνθρωποι της σχολής ξεκίνησαν την περιπέτεια να λειτουργήσουν το πρώτο αγγλόφωνο προπτυχιακό –με αντικείμενο Αρχαιολογία, Ιστορία και Αρχαία Ελληνική Λογοτεχνία και διευθύντρια την κ. Καραμαλέγκου– σε ελληνικό ΑΕΙ, προσελκύοντας ξένους φοιτητές στη χώρα μας. Χθες ορκίστηκαν οι οκτώ πρώτοι απόφοιτοι του προγράμματος και θα ακολουθήσουν τον Σεπτέμβριο άλλοι τέσσερις. «Να είστε πρεσβευτές της σχολής, του Πανεπιστημίου Αθηνών, της Ελλάδας», είπε στους πτυχιούχους η κ. Καραμαλέγκου. «Πρόκειται για μια στιγμή-ορόσημο για το ΕΚΠΑ, για τα ελληνικά πανεπιστήμια, για τη χώρα», ανέφερε μετά τον χαιρετισμό του πρύτανη Γεράσιμου Σιάσου η αντιπρύτανις του ιδρύματος Σοφία Παπαϊωάννου, τονίζοντας την πολιτική σημασία της προσπάθειας εξωστρέφειας της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
«Οι μύθοι στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη δεν είναι απλώς ευχάριστες ιστορίες. Είναι οχήματα για να εκφράσουν βαθιές αλήθειες σχετικά με την ανθρώπινη φύση και κοινωνία. Μας διδάσκουν τον ηρωισμό, την τραγωδία, την αγάπη, το πεπρωμένο. Ως πτυχιούχοι κλασικών σπουδών έχετε τη δυνατότητα να κατανοείτε και να λέτε ιστορίες που μπορούν να εμπνεύσουν, να μορφώσουν, να μεταμορφώσουν τους ανθρώπους», παρατήρησε προς τους πτυχιούχους ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΕΚΠΑ και νυν διευθυντής του προγράμματος Δημήτρης Πλάντζος, πριν πάρουν τον λόγο οι ίδιοι οι φοιτητές.
«Υπήρξαν δυσκολίες διότι όσα κάναμε δεν είχαν ξανασυμβεί στην Ελλάδα», λέει η διευθύντρια του προγράμματος Ελένη Καραμαλέγκου.
Με καμάρι επεδείκνυε το πτυχίο της η Σεσίλια-Μπεατρίς Εσκομπάρ-Μενέντεζ: συγκέντρωσε το απόλυτο 10. «Μου αρέσει πολύ η χώρα και ο πολιτισμός σας. Αρχικά ήλθα στην Ελλάδα για να σπουδάσω οικονομικά. Μετά το πρώτο πτυχίο σκέφτηκα να εστιάσω στις κλασικές σπουδές, παρακολουθώντας το αγγλόφωνο πρόγραμμα του ΕΚΠΑ. Ηταν σπουδαία εμπειρία. Εκτός από το θεωρητικό μέρος των σπουδών πήγαμε σε αρχαιολογικούς χώρους για ανασκαφή. Είναι παράξενο συναίσθημα να δουλεύεις σε τόπους που έχεις ακούσει γι’ αυτούς, μνημεία της παγκόσμιας πνευματικής κληρονομιάς», λέει στην «Κ». «Οι σπουδές στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την Ιστορία σού διευρύνουν τους ορίζοντες. Σου μαθαίνουν τι βρίσκεται πίσω από τα αρχαία μάρμαρα, πώς λειτουργεί η Ιστορία. Σου ακονίζουν το μυαλό, βοηθούν να κατανοήσεις τη λειτουργία του κόσμου», τονίζει η Σεσίλια. Τώρα «φλερτάρω με πολλές ιδέες για σπουδές σε μεταπτυχιακό επίπεδο», συμπληρώνει, και μεταξύ αυτών είναι στο Πανεπιστήμιο του Τίμπινγκεν στη Γερμανία και Συγκριτική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Ελληνας από τις ΗΠΑ
«Οταν η ελληνική κυβέρνηση διαφήμισε το αγγλόφωνο πρόγραμμα του ΕΚΠΑ ως βήμα εξωστρέφειας των ελληνικών πανεπιστημίων, χάρηκα γιατί ήθελα να σπουδάσω στην Ελλάδα. Εχω έλθει πολλές φορές, αλλά ζώντας στις ΗΠΑ ήθελα να κάνω σπουδές σχετικές με την καταγωγή μου», ανέφερε στην «Κ» ο 28χρονος Μανώλης Γαλανός. «Ηλθε από τη Φλόριντα, αλλά είμαστε Σαμιώτες», τον συμπλήρωσε η μητέρα του, πρώτης γενιάς μετανάστης στις ΗΠΑ. «Σκέφτομαι να συνεχίσω μεταπτυχιακά στις ΗΠΑ και να εργαστώ ως δάσκαλος», λέει ο Μανώλης.
Από τις ΗΠΑ, το Μέιν συγκεκριμένα, ήλθε στην Αθήνα και ο 26χρονος Κέι Λεμπ. Ο Κέι ήλθε να σπουδάσει στην Ελλάδα για να ανακαλύψει τους Ελληνες ήρωες. «Εχω υπηρετήσει στον αμερικανικό στρατό και με γοήτευε ο λιτός τρόπος ζωής και η φιλοσοφία των Σπαρτιατών. Είδα το αγγλόφωνο πρόγραμμα σαν ευκαιρία για να διευρύνω τους ορίζοντές μου. Πέρασα υπέροχα στη χώρα σας, έχετε σπουδαίο καιρό, οι άνθρωποι είναι φιλόξενοι, τα νησιά μαγικά. Βέβαια, όταν γυρίσω στις ΗΠΑ θα ασχοληθώ με αλιευτικές επιχειρήσεις, αλλά ελπίζω να πλουτίσω και να κάνω μία ανασκαφή στην Ελλάδα», δηλώνει.
Από την πλευρά της η 21χρονη Τένι Μα, από την Γκουανγκτζόου της Κίνας, θα αξιοποιήσει το πτυχίο της για να γίνει ξεναγός. «Το ενδιαφέρον στην Κίνα για την Ελλάδα είναι πολύ μεγάλο», παρατηρεί, και στα πλεονεκτήματα της Αθήνας αναφέρει τη λίγη κίνηση και τη ζωή χωρίς άγχος. Λογικό, αν αναλογισθούμε ότι η Γκουανγκτζόου έχει πληθυσμό μεγαλύτερο της Ελλάδας (15,3 εκατ. στις αρχές της δεκαετίας).
Ο 21χρονος Γούι Τζι ήλθε μέσα στην πανδημία στην Ελλάδα, το 2020, από τη Γουχάν της Κίνας (ποιος ξεχνάει την πόλη όπου εντοπίστηκε πρώτη φορά η COVID-19 στα τέλη του 2019 και είχε το πρώτο lockdown λόγω της πανδημίας;). «Καθώς έχουμε μεγάλη Iστορία και αρχαιολογία στην Κίνα, έχει πολύ ενδιαφέρον να σπουδάζει κάποιος αρχαιολογία, Iστορία και αρχαία ελληνική λογοτεχνία στην Ελλάδα. Η Ελλάδα και η Κίνα είναι κοιτίδες σημαντικών πολιτισμών σε Δύση και Ανατολή», λέει, ενώ ετοιμάζεται για μεταπτυχιακές σπουδές στην Ολλανδία.
«Είναι τα παιδιά της πανδημίας. Το πρόγραμμα δέχθηκε τους πρώτους φοιτητές το ακαδημαϊκό έτος 2020-2021», θυμάται η κ. Καραμαλέγκου. «Υπήρξαν δυσκολίες διότι όλα όσα κάναμε δεν είχαν ξανασυμβεί στην Ελλάδα. Ανοίγαμε δρόμους. Επρεπε να αναζητήσουμε τρόπους προβολής του προγράμματος στο εξωτερικό, έπρεπε να λύνουμε πρακτικά ζητήματα των φοιτητών, οι διαδικασίες χορήγησης βίζας ήταν αργές, οι υπηρεσίες δεν είχαν προετοιμαστεί να υποδεχθούν ξένους φοιτητές και έτσι τους αντιμετώπιζαν σαν μετανάστες. Αλλά προχωρήσαμε», τονίζει η ίδια. Οπως προσθέτει ο κ. Πλάντζος, «εκτός από τους χθεσινούς πτυχιούχους, στο πρόγραμμα σπουδάζουν 10 φοιτητές στο τρίτο έτος, 20 στο δεύτερο και 20 στο πρώτο, από συνολικά 25 χώρες, όπως Ηνωμένες Πολιτείες, Κίνα, Ιαπωνία, Ινδία, Αλβανία, Αίγυπτο, Γαλλία, Γερμανία, και Ιταλία. Ξεκινήσαμε το 2020 με 11 φοιτητές και τη στιγμή αυτή έχουμε στο πρόγραμμα πάνω από 60 πλήρους φοίτησης. Κάθε χρόνο και περισσότερους».
Εκθετική αύξηση των αγγλόφωνων προγραμμάτων στην Ελλάδα
Μεγάλη δυναμική εμφανίζουν τα αγγλόφωνα προπτυχιακά προγράμματα στα δημόσια ΑΕΙ. Από το 2020, όταν λειτούργησε το πρόγραμμα της Φιλοσοφικής Αθηνών, σήμερα λειτουργούν άλλα τρία αγγλόφωνα προπτυχιακά και από τον προσεχή Οκτώβριο ο συνολικός αριθμός θα τριπλασιαστεί. Oπως έχει παρουσιάσει η «Κ» (3.6.2024), από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) έχουν λάβει έγκριση για λειτουργία από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος 2024-2025 οκτώ αγγλόφωνα προγράμματα σε έξι ελληνικά πανεπιστήμια.
Ειδικότερα, μετά το αγγλόφωνο προπτυχιακό της Φιλοσοφικής Αθηνών, ακολούθησαν εκείνα των Ιατρικών Σχολών του ΑΠΘ, του Παν. Κρήτης και του ΕΚΠΑ. Από τον Οκτώβριο του 2024 αναμένεται να λειτουργήσουν οκτώ προγράμματα με αντικείμενα Φαρμακευτική στο Παν. Αθηνών, Τεχνητή Νοημοσύνη και Επιστήμη Δεδομένων στο Παν. Δυτικής Αττικής, Εφαρμοσμένη Φιλοσοφία στη Λήψη Διοικητικών Αποφάσεων επίσης στο Παν. Δυτικής Αττικής, Ελληνικές Σπουδές στο Δημοκρίτειο Παν. Θράκης, Λογιστική και Χρηματοοικονομική στο Παν. Μακεδονίας, Ιατρική στο Παν. Θεσσαλίας, Οικονομικές Σπουδές και Βιώσιμη Ανάπτυξη επίσης στο Παν. Δυτικής Μακεδονίας και τέλος Δημιουργική Γραφή, Τέχνες και Ανθρωπιστικές Επιστήμες στο Παν. Δυτικής Μακεδονίας – μάλιστα στο τελευταίο η φοίτηση θα είναι εξ αποστάσεως. Και, όπως ανέφεραν στην «Κ» στελέχη της ΕΘΑΑΕ, στην Αρχή έχουν ήδη φθάσει νέες αιτήσεις για ίδρυση αγγλόφωνων προπτυχιακών.
Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία των ιδρυμάτων, η ζήτηση για τις θέσεις των αγγλόφωνων έχει αυξηθεί. Οι ομογενείς είναι μια σημαντική δεξαμενή νέων στους οποίους απευθύνονται τα αγγλόφωνα προπτυχιακά. Ομως, στα τέσσερα λειτουργούντα προγράμματα υπάρχουν φοιτητές από συνολικά περίπου 80 χώρες: Ηνωμένες Πολιτείες, Κίνα, Ιαπωνία, Ινδία, Αλβανία, Αίγυπτο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Βρετανία, Ελβετία, Τουρκία, Ουζμπεκιστάν, Σερβία, Βόρεια Μακεδονία, Ναμίμπια, Μαλάουι, Ολλανδία, Αιθιοπία, Κύπρος, Μπανγκλαντές, Γκάνα κ.ά.
Ακολούθησαν τρία ακόμη αγγλόφωνα προγράμματα σε ιατρικές σχολές και αναμένεται να λειτουργήσουν άλλα οκτώ από τον Οκτώβριο.
Τα δίδακτρα
Τα έσοδα από τα δίδακτρα (φτάνουν έως και τα 15.000 ευρώ ετησίως στο πρόγραμμα της Ιατρικής Κρήτης) αξιοποιούνται από το ίδρυμα. Ενδεικτικά, στα ταμεία του ΑΠΘ από το αγγλόφωνο πρόγραμμα της Ιατρικής έχουν εισρεύσει περί τα 4,5 εκατ. ευρώ, τα οποία έχουν διατεθεί ως εξής: το 50% στην πρόσληψη νέων επιστημόνων, το 30% στη βελτίωση των υποδομών και το 20% σε υποτροφίες για όλη τη σχολή, δηλαδή και για το ελληνόφωνο πρόγραμμα.
Για την προσέλκυση φοιτητών, τα ΑΕΙ οργανώνουν καμπάνιες στο εξωτερικό και συναντήσεις σε πρεσβείες ξένων χωρών στην Ελλάδα, μετέχουν σε διεθνείς εκπαιδευτικές εκθέσεις, έχουν προσλάβει συμβούλους στρατηγικής επικοινωνίας για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το Ιντερνετ, συνεργάζονται με διεθνείς πράκτορες και γραφεία που προσελκύουν αποφοίτους λυκείου και τους κατευθύνουν σε ξένα ΑΕΙ.
