Σε Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Βρετανία έχει ταξιδέψει έως τώρα ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης. Ακολουθεί τον Σεπτέμβριο το ταξίδι του στις ΗΠΑ. Βασικός στόχος των επισκέψεών του στο εξωτερικό είναι να πραγματοποιήσει επαφές με στελέχη ξένων πανεπιστημίων, ώστε να τα πείσει τα ιδρύματά τους να λάβουν μέρος στο εγχείρημα της εξωστρέφειας της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτό περιλαμβάνει δημιουργία παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ στην Ελλάδα αλλά και συνεργασία με δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια. Υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Παιδείας μιλώντας στην «Κ» ανέφεραν ότι υπάρχει ενδιαφέρον από περίπου δέκα ξένα πανεπιστήμια. Προς το παρόν βέβαια μόνο δύο κυπριακά ΑΕΙ έχουν «εκδηλωθεί».
Ο τρόπος με τον οποίο οι ηγεσίες γνωστών ξένων πανεπιστημίων αποφασίσουν να «έλθουν» στην Ελλάδα, θα εξαρτηθεί και από την υπουργική απόφαση που θα εξειδικεύει το πλαίσιο λειτουργίας των ξένων ΑΕΙ στην Ελλάδα. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», η υπουργική απόφαση βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας και θα εκδοθεί μέσα στο καλοκαίρι. Η απόφαση θα αποτελέσει το νέο πεδίο στο οποίο θα ξιφουλκήσουν οι αντιδρώντες κατά του υπουργείου Παιδείας. Μάλιστα, η ιδιαιτερότητα είναι το υπουργείο να δεχθεί πυρά και εκ δεξιών και εξ αριστερών. Καθώς εκ του νόμου το πρώτο παράρτημα ξένου ΑΕΙ στην Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει από τον Οκτώβριο του 2025, δηλαδή το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026, αναμένεται να τα καταφέρουν μόνο τα δύο κυπριακά ΑΕΙ και το εκπαιδευτικό ίδρυμα που θα βασιστεί στη χρηματοδότηση πολύ γνωστού, διεθνούς επενδυτικού fund. Από την άλλη, δεν αποκλείεται κάποια ελληνικά ιδιωτικά κολέγια που λειτουργούν σήμερα, να παραμείνουν ως έχουν, χωρίς να αναβαθμιστούν σε ΑΕΙ.
Ειδικότερα, ο Κυριάκος Πιερρακάκης θεωρεί σίγουρο ότι θα διαψεύσει όσους πιστεύουν πως το άνοιγμα της Ελλάδας στα ξένα ΑΕΙ θα έχει ετικέτα «made in Cyprus». Βέβαια, το πρώτο παράρτημα ξένου ΑΕΙ στην Ελλάδα θα είναι κυπριακό, καθώς έχουν γίνει οι απαραίτητες εταιρικές προεργασίες για την ίδρυσή του, ενώ αντίστοιχες κινήσεις γίνονται και από ένα δεύτερο ιδιωτικό ΑΕΙ της Κύπρου.
Ωστόσο ο κ. Πιερρακάκης αξιοποιεί κάθε ταξίδι στο εξωτερικό –ακόμα και για άλλους επισήμως λόγους, όπως η πρόσφατη επίσκεψή του στο Βατικανό– για να συζητήσει με στελέχη ΑΕΙ της χώρας την προοπτική έλευσης του ιδρύματος στην Ελλάδα. Ενδεικτικά, δηλώνεται ότι η Σορβόννη θα είναι ένα από τα πρώτα γνωστά ιδρύματα που θα έλθουν στην Ελλάδα, αλλά ο υπουργός έχει ταξιδέψει για τον ίδιο σκοπό σε Ισπανία και Βρετανία.
Συνολικά, όπως ανέφεραν συνεργάτες του στην «Κ», μεταξύ των εκπροσώπων ΑΕΙ που έχει συναντήσει η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, το ζωηρότερο ενδιαφέρον έχουν δείξει στελέχη από δύο αμερικανικά πανεπιστήμια και άλλα οκτώ ευρωπαϊκά. Στο ταξίδι του στις ΗΠΑ τον επόμενο Σεπτέμβριο, ο κ. Πιερρακάκης ελπίζει το ενδιαφέρον να εξειδικευτεί.
Η υπουργική απόφαση για τη λειτουργία των ξένων ΑΕΙ βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας και θα εκδοθεί μέσα στο καλοκαίρι.
Από την άλλη, ένα ξένο ΑΕΙ μπορεί να αποκτήσει παρουσία στην Ελλάδα, χωρίς απαραίτητα να ιδρύσει, τουλάχιστον ως πρώτο βήμα, ένα παράρτημα. Το ιταλικό μοντέλο δείχνει τον δρόμο. Καλά πληροφορημένη πηγή τόνισε στην «Κ» ότι ο κ. Πιερρακάκης στο πρόσφατο ταξίδι του στην Ιταλία, και δη στη Φλωρεντία, εντυπωσιάστηκε από τη λειτουργία 41 παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ στην περιοχή. Τα παραρτήματα αυτά λειτουργούν ως κόμβοι ξένων ΑΕΙ, φιλοξενούν ξένους φοιτητές οι οποίοι μπορούν να κάνουν μέρος των σπουδών τους σε ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών ιταλικών ΑΕΙ μέγιστης διάρκειας έως δύο εξάμηνα. Υιοθετώντας αυτή τη φιλοσοφία, τα ελληνικά ΑΕΙ μπορούν να δεχθούν ξένους-μη Ευρωπαίους φοιτητές σε μεμονωμένα ξενόγλωσσα μαθήματα. Επίσης, υπάρχουν ιδιωτικοί φορείς στη χώρα μας που λειτουργούν όπως τα παραρτήματα στη Φλωρεντία.
Ταυτόχρονα, πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι με τις «ευλογίες» του Κυρ. Πιερρακάκη γίνονται συζητήσεις ώστε δύο γνωστά ιδιωτικά κολέγια στην Ελλάδα να συνεργαστούν με αμερικανικά πανεπιστήμια, ξεκινώντας κατά τη διάρκεια της επόμενης ακαδημαϊκής χρονιάς. Αυτά τα κολέγια θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αρχικά ως κέντρο φιλοξενίας εκπαιδευτικών δράσεων των αμερικανικών ΑΕΙ και να μετεξελιχθούν σε παραρτήματά τους.
Οι προσφυγές
Κομβικής σημασίας για το εγχείρημα είναι η έκδοση της υπουργικής απόφασης για την εφαρμογή του νόμου 5094/2024 για τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι η υπουργική απόφαση με τις εξουσιοδοτικές διατάξεις θα είναι μία, χωρίς να αποκλείεται βέβαια, εάν κριθεί απαραίτητο, να εκδοθούν περισσότερες. Η πρώτη, πάντως, υπουργική απόφαση αρκεί για να προσφέρει το νομικό έρεισμα, ώστε ο νόμος 5094/2024 να τεθεί στην κρίση της Δικαιοσύνης.
Συγκεκριμένα, είναι δεδομένο ότι την υπουργική απόφαση θα προσβάλουν πανεπιστημιακοί που θεωρούν ότι ο νόμος αντίκειται στο άρθρο 16 του Συντάγματος, που απαγορεύει τη θεσμοθέτηση μη κρατικών ΑΕΙ. Ηδη, το έχουν δηλώσει έγκριτοι συνταγματολόγοι αλλά και παρατάξεις αριστερών πανεπιστημιακών. Ταυτόχρονα, την υπουργική απόφαση θα προσβάλουν και ιδιοκτήτες ελληνικών κολεγίων. Και αυτό διότι, όπως ανέφερε στην «Κ» ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Κολεγίων Βασίλης Δασκαλάκης, «θεωρούμε ότι αντίκειται στο ενωσιακό δίκαιο, καθώς δεν θεσμοθετεί ιδιωτικά, κερδοσκοπικά ΑΕΙ. Ο νόμος στηρίζεται στο ενωσιακό δίκαιο, που ορίζει ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί η λειτουργία κερδοσκοπικών ΑΕΙ». Μάλιστα, το ίδιο παραδέχονται στελέχη του υπουργείου Παιδείας, τα οποία μιλώντας στην «Κ» υπενθύμισαν ότι πρόσφατα η Ευρωπαία επίτροπος για την Καινοτομία, την Ερευνα, τον Πολιτισμό, την Εκπαίδευση και τη Νεολαία Ιλιάνα Ιβάνοβα, απαντώντας σε ερώτηση ευρωβουλευτών του ΚΚΕ, ανέφερε πως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο «συνδέει την ακαδημαϊκή ελευθερία, την ελευθερία για την ίδρυση ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και την ελευθερία επιχειρηματικής δραστηριότητας», κάνοντας ρητή αναφορά στην απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2020 για την περίπτωση της Ουγγαρίας. Απόφαση που επικαλέσθηκε και το ελληνικό υπουργείο Παιδείας για τον νόμο 5094/2024.
Στην Ελλάδα λειτουργούν 33 κολέγια, με το πρώτο να διαθέτει 10.523 φοιτητές και το τελευταίο 45 φοιτητές. Με βάση τους όρους βιωσιμότητας, εκτιμάται ότι 5 ή 6 κολέγια θα λάβουν πανεπιστημιακή «ταυτότητα». Από την άλλη, οι ιδιοκτήτες των κολεγίων επισημαίνουν ότι εάν ένα κολέγιο θέλει να συνεργαστεί με κάποιο ξένο ΑΕΙ ως παράρτημά του στην Ελλάδα, με βάση τον νέο νόμο περί μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ, θα πρέπει να του εκχωρήσει την πλειοψηφία στη διοίκηση και στο… ταμείο. Το τελευταίο δεν γίνεται εύκολα αποδεκτό. Οπότε, όπως ανέφερε έμπειρο στέλεχος του κλάδου στην «Κ», «καλύτερα να διατηρήσουμε τη σημερινή μας μορφή. Τα πτυχία μας είναι αναγνωρισμένα και χορηγούν επαγγελματικά δικαιώματα. Δεν χρειάζεται να γίνουμε… πανεπιστήμια».
