Μπορούν ή όχι οι επιβάτες ενός σκάφους να κάνουν χρήση πυροτεχνημάτων, όπως στην περίπτωση της θαλαμηγού «Περσεφόνη 1» στην Υδρα, με τη γνωστή κατάληξη; Σε τι απόσταση από την ακτή επιτρέπεται να αγκυροβολήσει ένα ιδιωτικό σκάφος αναψυχής; Πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί ένα σκάφος, ιδιωτικό ή επαγγελματικό, να μεταφέρει επιβάτες στη στεριά κάνοντας χρήση βοηθητικής βάρκας; Τα παραπάνω ερωτήματα προέκυψαν με αφορμή το πρόσφατο συμβάν στον όρμο Μπίστι, με το πλήρωμα και τους μισθωτές της θαλαμηγού να αντιμετωπίζουν κακουργηματικές διώξεις για εμπρησμό και ηθική αυτουργία σε εμπρησμό αντίστοιχα.
Η «Κ» αναζήτησε απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, όπως και σε ορισμένα ακόμη ζητήματα που αφορούν τους κανόνες που πρέπει να ακολουθούν οι επιβαίνοντες σε ιδιωτικά και επαγγελματικά σκάφη ώστε να υπάρχει ευταξία και ασφάλεια στη θάλασσα. Λόγω κατακερματισμού αρμοδιοτήτων, δεν υπάρχει ένας φορέας ή μια υπηρεσία που μπορεί να δώσει απαντήσεις στο σύνολο των ερωτήσεων που αφορούν θέματα λιμενικής αστυνόμευσης. Aλλοι κανόνες ισχύουν για τα μικρά σκάφη αναψυχής και άλλοι για τα μεγαλύτερα. Aλλη διεύθυνση του Λιμενικού είναι αρμόδια για τον έλεγχο των επαγγελματικών και άλλη για των ιδιωτικών σκαφών, ενώ κάποια ζητήματα ρυθμίζονται επί τη βάσει κανόνων που καθορίζονται από τα κατά τόπους λιμεναρχεία. Σήμερα, πάντως, η «Κ» επιχειρεί να περιγράψει ορισμένους γενικούς κανόνες με τη συνδρομή στελεχών Διεύθυνσης Λιμενικής Αστυνομίας, του αρχηγείου του Λιμενικού Σώματος.
1. Σε τι απόσταση από την ακτή μπορεί να αγκυροβολήσει ένα σκάφος;
Σύμφωνα με αξιωματικούς της Διεύθυνσης Λιμενικής Αστυνομίας, δεν υπάρχει ένας γενικός, οριζόντιος κανονισμός που να ρυθμίζει το συγκεκριμένο ζήτημα. Oπως μάλιστα εξηγούν, είναι οι κατά τόπους λιμενικές αρχές αυτές που καθορίζουν τα σημεία στα οποία επιτρέπεται η αγκυροβολία, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. «Είναι καλό ο χειριστής ενός σκάφους να επικοινωνεί με τα κατά τόπους λιμεναρχεία ζητώντας οδηγίες», λένε χαρακτηριστικά. Eμμέσως πάντως, η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα προκύπτει από τον γενικό κανονισμό λιμένος. Τι προβλέπει αυτός; Στις οργανωμένες παραλίες, ένα σκάφος δεν μπορεί να πλησιάσει σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από το σημείο όπου έχουν τοποθετηθεί σημαδούρες (σημαντήρες) για την ασφάλεια των λουομένων. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, το μίνιμουμ της επιτρεπόμενης απόστασης για την κίνηση των σκαφών αναψυχής και επομένως την αγκυροβολία τους είναι τα 200 μέτρα από το σύνηθες σημείο όπου φτάνουν οι κολυμβητές. Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση τις καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων που έχουν συμπεριληφθεί στον δικαστικό φάκελο για την υπόθεση της Yδρας, το «Περσεφόνη 1» βρισκόταν αγκυροβολημένο σε απόσταση 350 μέτρων από την ακτή. Στοιχείο, ωστόσο, που διαψεύδεται από τα στίγματα της θαλαμηγού, όπως αυτά αποτυπώθηκαν στην εφαρμογή Marine Traffic.
2. Μπορούν τα μικρά βοηθητικά σκάφη (tender) θαλαμηγών να αποβιβάζουν άτομα στην ακτή;
Αξιωματικοί της Διεύθυνσης Λιμενικής Αστυνομίας εξηγούν ότι η μεταφορά προσώπων και αντικειμένων από και προς το λιμάνι ή την ακτή θεωρείται «λεμβουχική εργασία». Σύμφωνα με τον γενικό κανονισμό, οι λεμβουχικές εργασίες εκτελούνται από ειδικά σκάφη, γνωστά ως λάντζες. Σε περίπτωση, ωστόσο, που δεν υπάρχουν διαθέσιμες λάντζες, τότε η μεταφορά μπορεί να γίνει με άλλα «εξαρτήματα» του σκάφους, άλλα ιδιωτικά σκάφη, ρυμουλκά κ.ά. Ο ίδιος δηλαδή κανονισμός που θέτει ένα ιδιαίτερα αυστηρό πλαίσιο για τις λεγόμενες λεμβουχικές εργασίες περιέχει το παράθυρο για την παράκαμψή του. Μάλιστα, τα στελέχη της Διεύθυνσης Λιμενικής Αστυνομίας επισημαίνουν ότι πατώντας πάνω στη συγκεκριμένη αναφορά ακόμη και τα κρουαζιερόπλοια χρησιμοποιούν tenders για τη μεταφορά των τουριστών από το πλοίο στην ακτή. Σημειώνεται ότι εάν το βοηθητικό σκάφος είναι δηλωμένο ως «σωστικό μέσο», η χρήση του για τη μεταφορά επιβατών απαγορεύεται. Σε διαφορετική περίπτωση, μπορεί να βγει στην ακτή μόνον εφόσον δεξιά και αριστερά δεν υπάρχουν λουόμενοι σε απόσταση 30 μέτρων και υπό την προϋπόθεση ότι κινείται με ταχύτητα μεταξύ ενός και τριών κόμβων. Στην περίπτωση του «Περσεφόνη 1» και της φωτιάς στην Yδρα, ναυτικός από παρακείμενο σκάφος που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων περιέγραψε σε κατάθεσή του ότι «εκείνη τη χρονική στιγμή ένα φουσκωτό σκάφος βρισκόταν στο σημείο και κατευθυνόταν με μεγάλη ταχύτητα από την ακτή προς τη θαλαμηγό». Από την πλευρά του, ο κυβερνήτης της θαλαμηγού στο απολογητικό υπόμνημά του απάντησε ότι «τα δύο μικρά βοηθητικά σκάφη της θαλαμηγού ουδόλως δύνανται να προσεγγίσουν μεγάλες ταχύτητες».
3. Μπορεί ένα σκάφος να δέσει πρυμάτσα, όπου θέλει; Υπάρχουν περιορισμοί, όπως για παράδειγμα η απόσταση του σκάφους από την ακτή;
Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, η πρυμνοδέτηση, η χρήση δηλαδή σχοινιού για την πρόσδεση της πρύμνης ενός σκάφους στην ξηρά, επιτρέπεται μόνο στα σημεία όπου υπάρχουν τοποθετημένες δέστρες. Σε κάθε άλλη περίπτωση, όπως η ιδιαίτερα προσφιλής πρόσδεση σχοινιού στα βράχια απαγορεύεται, όπως ξεκαθαρίζουν τα στελέχη της Διεύθυνσης Λιμενικής Αστυνομίας. Υπό προϋποθέσεις, άλλωστε, μπορεί να συνιστά ακόμη και παρακώλυση συγκοινωνιών και, φυσικά, να θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια λουομένων ή και χειριστών θαλάσσιων μέσων αναψυχής (jet ski κ.ο.κ.).
4. Επιτρέπεται η χρήση πυροτεχνημάτων; Και εάν ναι, υπό ποιες προϋποθέσεις;
Η καύση πυροτεχνημάτων για ιδιωτικές εκδηλώσεις πάνω σε σκάφη ή ακόμη και στο λιμάνι (σ.σ. ζώνη λιμένα, όπως περιγράφεται στα επίσημα έγγραφα) απαγορεύεται ρητά. Η απαγόρευση μάλιστα είναι γενική, ισχύει δηλαδή χωρίς εξαιρέσεις, και ο ενδιαφερόμενος δεν μπορεί να ζητήσει και να λάβει ειδική άδεια για κάτι τέτοιο. Υπόψη της «Κ» τέθηκε έγγραφο της Διεύθυνσης Λιμενικής Αστυνομίας με ημερομηνία 25 Απριλίου 2024 και τίτλο «Καύση ειδών πυροτεχνίας». Σ’ αυτό αναφέρεται ότι χρήση πυροτεχνημάτων μπορεί να γίνει μόνο κατά τη διάρκεια «επίσημων τελετών» και προσδιορίζει ότι επίσημες τελετές νοούνται οι «εκδηλώσεις για τη διάκριση εθνικών αθλητικών ομάδων σε ολυμπιακούς, παγκόσμιους, ευρωπαϊκούς αγώνες ή πρωταθλήματα, στα εγκαίνια ή την αποπεράτωση έργων υποδομής μεγάλης εθνικής σημασίας και όχι για τελετές γάμων, βαπτίσεων και ιδιωτικών εκδηλώσεων». Στην περίπτωση του «Περσεφόνη 1», δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί εάν τα πυροτεχνήματα πυροδοτήθηκαν από τη θαλαμηγό ή όχι. Υπάρχουν, όμως, ισχυρές ενδείξεις πως αυτό συνέβη στην ακτή, όπου εξάλλου την Τετάρτη κατά τη διάρκεια αυτοψίας βρέθηκαν υπολείμματα κροτίδων.
5. Πού και υπό ποιες προϋποθέσεις επιτρέπεται η χρήση και η ενοικίαση jet ski;
Οι κανόνες που διέπουν τη χρήση των jet ski ή ατομικών σκαφών όπως αναφέρονται στον γενικό κανονισμό λιμένων επιτρέπεται μόνον από άτομα που είναι εφοδιασμένα με άδεια χειριστή ταχυπλόου, ανεξάρτητα από τον τύπο κατασκευής ή την ταχύτητα που αναπτύσσουν. Η κυκλοφορία τους απαγορεύεται σε μιαν απόσταση που κυμαίνεται από 200 έως 500 μέτρα από την ακτή ανάλογα με την ύπαρξη ή μη λουομένων. Ανάμεσα στις προϋποθέσεις για τη μίσθωση των jet ski είναι να υπάρχει δυνατότητα οπτικού ελέγχου μισθωτή – εκμισθωτή, ο χειριστής να φοράει σωσίβιο, ενώ απαγορεύεται η χρήση τους για την έλξη ατόμων (θαλάσσιο σκι) καθώς και κατά τις ώρες κοινής ησυχίας μεταξύ 2 και 5 μ.μ. σε κατοικημένες περιοχές.
6. Ποιος ελέγχει την τήρηση των μέτρων ασφαλείας και τον αριθμό των επιβατών στα ημερόπλοια;
Ως ημερόπλοια χαρακτηρίζονται τα μικρά σκάφη ή τουριστικά πλοία αναψυχής που πραγματοποιούν ημερήσια ταξίδια σε νησιά και παραθεριστικές περιοχές. Ο αριθμός των επιβατών και οι προϋποθέσεις ασφαλείας καθορίζονται από την άδεια λειτουργίας κάθε ημερόπλοιου. Η ευθύνη για την τήρησή τους –επισημαίνουν στην «Κ» στελέχη του Λιμενικού– βαραίνει αρχικά τον κυβερνήτη ενός τέτοιου πλοίου και εν συνεχεία την τοπική λιμενική αρχή. Το τοπικό λιμεναρχείο, δηλαδή, έχει ευθύνη να διενεργεί ελέγχους, προκειμένου να διαπιστώνει εάν σε ένα ημερόπλοιο δεν υπάρχουν υπεράριθμοι, εάν υπάρχουν τα αναγκαία σωστικά μέσα κ.ο.κ.
7. Επιτρέπεται σε ιδιώτες να οριοθετούν χώρους με σημαδούρες;
Η οριοθέτηση μιας παραλίας με τη χρήση σημαδουρών αποτελεί προνόμιο του κράτους. Εάν ένας ιδιώτης αποκλείσει αυθαίρετα με σημαδούρες την πρόσβαση λουομένων σε ένα σημείο της ακτής, διαπράττει παρανομία. Μόνον κατόπιν αιτήματος στο Λιμενικό και με τη σύμφωνη γνώμη του επικεφαλής της τοπικής λιμενικής αρχής, μπορεί να τοποθετήσει σημαδούρες πλησίον της ακτής, όπως διευκρινίζουν στην «Κ» αξιωματούχοι της Διεύθυνσης Λιμενικής Αστυνομίας του Λιμενικού. Η χρήση των σημαδουρών αφορά οριοθέτηση του χώρου στον οποίο μπορούν να κινούνται οι λουόμενοι και όχι στην πρόσδεση – αγκυροβολία σκαφών. Και αυτό διότι η συγκεκριμένη διαδικασία διέπεται –τυπικά τουλάχιστον– από τους κανόνες που αναφέρθηκαν σε προηγούμενη απάντηση και αφορούν το πού επιτρέπεται και σε τι απόσταση από την ακτή η αγκυροβόληση σκαφών και η προσέγγισή τους σε αυτήν.
8. Ποιος έχει την εθύνη για τη διαχείριση των λυμάτων;
Η απόρριψη λυμάτων και αποβλήτων από σκάφη στη θάλασσα απαγορεύεται ρητά. Οτιδήποτε «ξένο» πέσει στη θάλασσα θεωρείται ρύπανση και τιμωρείται αυστηρά. Οι ιδιοκτήτες σκαφών οφείλουν να διαχειρίζονται τα λύματα και τα απόβλητα με τη συνδρομή ειδικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στα κατά τόπους λιμάνια και είναι συμβεβλημένες με τις τοπικές λιμενικές αρχές.
