Η Βασιλική έδωσε τις εξετάσεις για τα χαρισματικά παιδιά στα 11 χρόνια της, όταν πήγαινε στην Ε΄ Δημοτικού και πέρασε το βαθμολογικό όριο που ήταν για μαθητές της Β΄ Λυκείου. Η Μαρία ξεκίνησε μαθήματα πρώτων βοηθειών στα 9 της χρόνια και στα 16 της έσωσε από πνιγμονή ένα 10χρονο παιδί. Νέοι που αναδείχθηκαν ως χαρισματικοί και μαθητές που βραβεύθηκαν για την κοινωνική προσφορά τους αφηγούνται στην «Κ» τις ιστορίες τους.
Ξεχωριστά παιδιά με ταλέντο και επιμονή
Του Απόστολου Λακασά
Τι θα πιστεύαμε εάν ένα παιδί κατέστρεφε διάφορα πράγματα στο σπίτι; Ενας μαθητής που αδιαφορεί για τα μαθήματα είναι απαραίτητα κακός ή μέτριος; Οι απαντήσεις είναι οι αναμενόμενες, εάν έχουμε μια στερεοτυπική αντίληψη για τους λόγους που ένα παιδί κάνει σκανδαλιές ή για τον τρόπο που αποδίδει στο σχολείο. Ωστόσο, προσοχή. Οι χαρισματικοί μαθητές είναι κρυμμένοι ανάμεσα στους συμμαθητές τους! Ισως μάλιστα εάν ο δάσκαλος ή ο γονιός δεν είναι ενημερωμένοι, τα παιδιά αυτά μπορεί να μεταδώσουν το αντίθετο από την πραγματικότητα μήνυμα: ότι δεν κάνουν για τη γνώση, ότι τους στιγματίζει κάποια υστέρηση.
«Οι χαρισματικοί μαθητές δεν έχουν συχνά την ευκαιρία να αναπτύξουν τη δυναμική τους», λέει η κ. Τσουλφά, διευθύντρια του Center for Talented Youth του Ανατόλια.
«Εδωσα τις εξετάσεις για τα χαρισματικά παιδιά στα 11 μου, όταν πήγαινα στην Ε΄ Δημοτικού, και πέρασα το βαθμολογικό όριο που ήταν για μαθητές της Β΄ Λυκείου. Στο σχολείο μπορούσα να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις των καθηγητών αλλά όχι με αποστήθιση, όπως είναι η πιο συνηθισμένη πρακτική εκμάθησης. Οι καθηγητές μου γνώριζαν τις ικανότητές μου και δεν χρειαζόταν να αποδείξω πως ξέρω παπαγαλία την ύλη», λέει στην «Κ» η 20χρονη σήμερα Βασιλική Τσίμπου από την Ξάνθη. Μιλάει για τις εξετάσεις του Κέντρου για Χαρισματικά – Ταλαντούχα Παιδιά / Center for Talented Youth (CTY) Greece του Κολλεγίου Ανατόλια στη Θεσσαλονίκη, στις οποίες πήρε μέρος με παρακίνηση της μητέρας της. Για πέμπτη συνεχή χρόνια συμμετείχε στα θερινά σχολεία του Κέντρου και πλέον για τρίτη χρονιά είναι εθελόντρια στην οργανωτική ομάδα του θερινού σχολείου, που οργανώνεται τούτες τις ημέρες. Σήμερα η Βασιλική σπουδάζει βιοϊατρικές επιστήμες, αλλά ο αρχικός στόχος της ήταν η Ιατρική. «Δεν απογοητεύτηκα. Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις είναι έτσι διαμορφωμένες ώστε να μην αναδεικνύονται τα χαρίσματα των υποψηφίων. Για να πετύχεις πρέπει και να παπαγαλίσεις», παρατηρεί στην «Κ», προσθέτοντας ότι την ενδιαφέρει ο τομέας της έρευνας.
Στερεοτυπική αξιολόγηση
«Εγώ κάνω επιπόλαια λάθη, αλλά από την άλλη λύνω γρήγορα τις ασκήσεις. Θεωρώ ότι είναι λάθος το σχολείο να αξιολογεί στερεοτυπικά κάθε μαθητή, μόνο από τις επιδόσεις του στα μαθήματα. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί κάθε παιδί δεν είναι, προφανώς, ο ίδιος», προσθέτει από την πλευρά του στην «Κ» ο Γιώργος Σπύρου, 20 χρόνων, από την Αθήνα. Μετείχε για πρώτη φορά σε θερινό σχολείο του Κέντρου όταν ήταν στη Β΄ Γυμνασίου και πλέον, φοιτητής στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Γιώργος πιστεύει ότι όλα τα χαρισματικά παιδιά γνωρίζουν, έστω και ενδόμυχα, για τη χαρισματικότητά τους. «Το ένιωθα και εγώ. Στο σχολείο δεν ένιωθα διαφορετικός από τους συμμαθητές μου, αλλά έβλεπα πως είχα “παράδοξα” χαρίσματα για την ηλικία μου, όπως ότι μπορούσα να κάνω συζητήσεις με μεγάλους εύκολα ή να σκέφτομαι με διαφορετική ωριμότητα τα προσωπικά ζητήματα. Γι’ αυτό και όταν άκουσα ένα συμμαθητή μου πως πρόκειται να δώσει εξετάσεις στο κέντρο για τα χαρισματικά παιδιά, είπα να δοκιμάσω και εγώ», λέει ο Γιώργος.
«Υπολογίζεται ότι περίπου το 5% των παιδιών ανήκει στην κατηγορία των χαρισματικών και το 2% των πολύ χαρισματικών. Τα κριτήρια που εφαρμόζει το Κέντρο σε συνεργασία με το αμερικανικό Πανεπιστήμιο Johns Hopkins είναι η αυξημένη αντιληπτική ικανότητα σε Γλώσσα και Μαθηματικά και στην οπτικοχωρική αντίληψη», ανέφερε στην «Κ» η κ. Γεωργία Τσουλφά, διευθύντρια του Κέντρου.
Βέβαια, δεν είναι όλοι οι μαθητές τυχεροί όπως η Βασιλική και ο Γιώργος. «Παρά τις αυξημένες ακαδημαϊκές ικανότητές τους, οι χαρισματικοί μαθητές δεν έχουν συχνά την ευκαιρία να αναπτύξουν όσο θα μπορούσαν τη δυναμική τους. Και αυτό γιατί δεν μπορούν να ανακαλυφθούν εάν οι δάσκαλοι και οι γονείς τους έχουν στερεοτυπική άποψη για το πώς πρέπει να είναι ένα έξυπνο, χαρισματικό παιδί. Ενας μαθητής μπορεί να αδιαφορεί στην τάξη γιατί ο ρυθμός της τάξης είναι αργός, μπορεί να μην ενσωματώνεται στο σύνολο των μαθητών γιατί έχει πρωτότυπη σκέψη», λέει η κ. Τσουλφά και δίνει δύο παραδείγματα που μπορεί να ξαφνιάσουν. «Ενα παιδί μπορεί να καταστρέφει πράγματα γιατί θέλει να μάθει πώς λειτουργούν, είναι περίεργο και αυτή η “καταστροφή” είναι γόνιμη. Επίσης, ένα μαθητής καθυστερεί να παραδώσει το γραπτό του στις εξετάσεις όχι επειδή δεν ξέρει τις απαντήσεις, αλλά γιατί είναι τελειομανής. Πίσω από τις δύο αυτές συμπεριφορές μπορεί να κρύβεται ένας χαρισματικός μαθητής». Αλλά προσοχή, μπορεί και όχι! Αυτό για όσους γονείς σπεύσουν να κάνουν προβολή των συμπεριφορών του παιδιού τους στα χαρακτηριστικά της χαρισματικότητας.
Μια πρώτης τάξεως ευκαιρία αποτελούν οι εξετάσεις που διοργανώνει το CTY Greece σε Ελλάδα και Κύπρο. Το CTY Greece συστάθηκε το 2013 με την ιδρυτική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, προκειμένου να εντοπίζει χαρισματικούς μαθητές και μαθήτριες από Β΄ Δημοτικού έως και Γ΄ Γυμνασίου, να σχεδιάζει και να υλοποιεί προγράμματα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα παιδιών με ιδιαίτερες ακαδημαϊκές και αντιληπτικές ικανότητες, βάθος και εύρος σκέψης, καθώς και μεγάλη αγάπη για τη μάθηση. Oι εξετάσεις έχουν ως στόχο την επιλογή των μαθητών για τη συμμετοχή τους στα προγράμματα του CTY Greece (διαδικτυακά, Σαββατοκύριακου ή θερινά)· έχουν σχεδιαστεί από το Center for Talented Youth του Πανεπιστημίου Johns Hopkins (JHU CTY), είναι στα ελληνικά, δεν χρειάζονται προετοιμασία και απευθύνονται σε μαθητές από Β΄ Δημοτικού έως και Γ΄ Γυμνασίου. Επιπλέον, κάθε χρόνο το CTY Greece διοργανώνει δωρεάν επιμορφωτικά εργαστήρια για εκπαιδευτικούς. Μέχρι σήμερα περισσότερα από 7.500 παιδιά έχουν παρακολουθήσει τα προγράμματα του CTY Greece και πάνω από 3.700 καθηγητές και δάσκαλοι έχουν λάβει μέρος στα δωρεάν επιμορφωτικά εργαστήρια.
Από τον εθισμό στα βιντεοπαιχνίδια στη συγγραφή παιδικού βιβλίου
Της Ιωάννας Φωτιάδη
Τα παιδιά έχουν τη δυναμική να φέρουν αλλαγές στην κοινωνία, με πολλούς τρόπους, με το μυαλό αλλά και τις πράξεις τους. Να, όπως η είδηση ότι ένα 16χρονο κορίτσι πέρυσι στη Χαλκιδική έσωσε από πνιγμονή ένα 10χρονο παιδί. «Κάναμε εναλλάξ με τον πατέρα μου χτυπήματα στην πλάτη και ώσεις στην κοιλιακή χώρα προκειμένου να αποβάλει την τροφή, αλλά αγωνιούσαμε διότι είχαμε μικρό χρονικό περιθώριο», λέει στην «Κ» η 17χρονη Μαρία Λαζαρίδου, μία εκ των επτά βραβευθέντων. Η 17χρονη Θεσσαλονικιά μαθήτρια είχε αρχίσει να παρακολουθεί σεμινάρια πρώτων βοηθειών από τον οργανισμό Kids Save Lives ήδη από τα 9 της χρόνια. Ο ζήλος της ήταν τέτοιος που στα 16 έγινε η νεότερη σε ηλικία πιστοποιημένη διασώστρια στην Ευρώπη. «Το παιδί είχε καταπιεί ταυτόχρονα τρία κομμάτια αγγούρι και κινδύνευε με πνιγμονή από ξένο σώμα», εξηγεί η Μαρία, που βρισκόταν στο ιατρείο του πατέρα της στο Πευκοχώρι Χαλκιδικής. «Τον έχω συνοδεύσει και σε άλλα έκτακτα συμβάντα», διευκρινίζει, «έχω μάθει να είμαι ψύχραιμη και νιώθω πολύ όμορφα όταν καταφέρνω να βοηθήσω». Γι’ αυτό, άλλωστε, έχει αποφασίσει να σπουδάσει γιατρός. Σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Δανία, η Φινλανδία, η Εσθονία οι πρώτες βοήθειες διδάσκονται σε όλα τα παιδιά από έξι ετών. «Εύχομαι κάποτε να θεσμοθετηθεί κάτι ανάλογο και στην Ελλάδα», καταλήγει η Μαρία. Η πράξη της βραβεύθηκε χθες στα 8α Μαθητικά YouSmile Awards, που διοργανώνει κάθε χρόνο το «Χαμόγελο του Παιδιού» από κοινού με το Ευρωπαϊκό Μαθητικό Εθελοντικό Δίκτυο YouSmile και την έγκριση του υπουργείου Παιδείας.
Βραβείο κέρδισε και ο Χρήστος Τατσιόπουλος. Ηταν άνοιξη του 2020 και είχε ξεκινήσει σκληρή καραντίνα. Ο Χρήστος ήταν τότε μαθητής της Δ΄ τάξης στην Κατερίνη. «Μου είχαν κάνει δώρο οι γονείς μου Playstation και οι πιο δημοφιλείς συμμαθητές μου έπαιζαν Fortnite», περιγράφει στην «Κ» ο 12χρονος σήμερα Χρήστος, λίγο πριν από τη βράβευση του, επειδή ξεπέρασε τον εθισμό στο Διαδίκτυο και διοχέτευσε την ενέργειά του στη συγγραφή. «Τη δεύτερη χρονιά της τηλεκπαίδευσης αύξησα τον χρόνο που έπαιζα Fortnite· ο πατέρας μου δούλευε απόγευμα, η μητέρα μου δίδασκε διαδικτυακά, οπότε εγώ “βούλιαζα” μπροστά από το Playstation». Στην αρχή έδινε ραντεβού για να παίξει σε πραγματικό χρόνο με κάποιον συμμαθητή του, αλλά σταδιακά άρχισε να μπαίνει απρογραμμάτιστα με την ελπίδα να συμπέσει με κάποιον γνωστό του. «Κάποιες φορές έκανα ότι δεν άκουγα όταν με φώναζαν οι δικοί μου για να φάμε παρέα, άλλες φορές ήμουν οξύθυμος με τον μικρό μου αδελφό». Λίγο πριν από την επαναφορά στην «κανονικότητα», οι γονείς του Χρήστου είχαν συνειδητοποιήσει το πρόβλημα – ο γιος τους έπαιζε μέχρι και 4 ώρες την ημέρα ένα βίαιο παιχνίδι, το οποίο κυριαρχούσε στο μυαλό του. Εξαφάνισαν το Playstation και ακολούθησαν 15 δύσκολες μέρες. «Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν πώς να πείσω τον μπαμπά να με αφήσει πάλι να παίξω», θυμάται. Το καλοκαίρι του 2022, όμως, ο Χρήστος ανακάλυψε εκ νέου τις χάρες της θάλασσας και των διακοπών. «Θα με βοηθήσεις να γράψω ένα βιβλίο;» ρώτησε αιφνιδιαστικά τη μητέρα του. «Ο,τι και να κάνεις, το Playstation δεν το παίρνεις», αποκρίθηκε εκείνη, πεπεισμένη ότι επρόκειτο για «μπλόφα». Πέντε μήνες αργότερα, όμως, οι γονείς είχαν στα χέρια τους ένα παιδικό μυθιστόρημα με τις περιπέτειες δύο αδελφών. «Το τυπώσαμε ως δώρο γενεθλίων, όμως το εγχείρημα ενδιέφερε έναν τοπικό εκδοτικό οίκο και το εξέδωσε», λέει στην «Κ» ο πατέρας του. Εκτοτε ο Χρήστος παρουσιάζει το «Πετράδι της ζωής» σε σχολεία και συζητάει την προσωπική του εμπειρία με τα βιντεοπαιχνίδια.
Το «Χαμόγελο» βράβευσε επίσης τον Καμάλ, που έμαθε ελληνικά στα δέκα και σήμερα παίζει βιολί, συμμετέχει σε χορωδία και είναι άριστος μαθητής, και την 6χρονη Βασιλική, που βοηθούσε φίλη της με αμαξίδιο στις μετακινήσεις της. Επίσης, βραβείο έλαβε η Ελενα που έγραψε τραγούδι για το δυστύχημα στα Τέμπη και μαζί με φίλους της το μελοποίησε, καθώς και ο 14χρονος Αλέξανδρος που διανύει κάθε μέρα πολλά χιλιόμετρα από το σπίτι του στο Φλαμπούρι Ζαγορίου για να πάει σχολείο. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τη βράβευση της κ. Αγάθης, που ως ένδειξη συμπαράστασης έφερε τη χορωδία του σχολείου κάτω από το σπίτι μαθητή που είχε κάνει έκτακτη νοσηλεία.
