Κατά 75% αυξήθηκε μέσα σε 25 χρόνια η παραγωγή απορριμμάτων στην Ελλάδα, με το 80% να καταλήγει σε ΧΥΤΑ. Αντί όμως η χώρα μας να προσπαθεί να αντιστρέψει την κατάσταση, επενδύοντας στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, πριμοδοτεί την καύση. Μια μέθοδο περιβαλλοντικά και οικονομικά επιβλαβή, που εξυπηρετεί ομάδες συμφερόντων, δεσμεύοντας τη χώρα για τα επόμενα 20-30 χρόνια. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει έκθεση της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα. Η οργάνωση υποστηρίζει ότι η σημερινή, θλιβερή κατάσταση είναι σκόπιμη, καθώς οδηγεί σε μόνο μία επιλογή: «Ο στόχος της μείωσης των απορριμμάτων που θάβονται στο 10% έως το 2030 είναι πολιτικός. Η Ε.Ε. έχει δώσει ως προθεσμία το 2035, ενώ για τις χώρες με χαμηλές επιδόσεις θα μπορούσε να είναι το 2040. Είναι όμως μια επιλογή που καθιστά αναγκαιότητα την καύση απορριμμάτων, χωρίς καμία προσπάθεια να αλλάξει τα κακώς κείμενα», ανέφερε ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος αποτυπώματος του WWF.
Η πολιτική αυτή, σημειώνει η οργάνωση, έρχεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές πολιτικές. «Ηδη η Κομισιόν έχει βγάλει “κίτρινη κάρτα” στη χώρα μας τρεις φορές, ενώ η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής (DG Regio) μάς έχει βγάλει “κόκκινη κάρτα” για έργα όπως το ΣΔΙΤ στην Περιφέρεια Πελοποννήσου ως υπερδιαστασιολογημένο. Θεωρούμε δεδομένο ότι μέσα στα επόμενα χρόνια θα παραπεμφθούμε στο Ευρωδικαστήριο», εκτίμησε ο κ. Πληθάρας.
Σύμφωνα με το WWF, τα βασικότερα λάθη στη διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα μας είναι τα ακόλουθα:
• Εμμονή σε μη βιώσιμες μεθόδους και υποδομές. «Παρατηρείται μια ανεξήγητη επιμονή στην προώθηση της καύσης σκουπιδιών και στη δημιουργία νέων μονάδων καύσης, παρότι έχει γίνει σαφές από την Ε.Ε. ότι τέτοια έργα δεν θα τύχουν ευρωπαϊκής χρηματοδότησης και θα πρέπει να αποφεύγονται από χώρες που δεν έχουν πρότερη εμπειρία. Επιπλέον, οι μονάδες καύσης αποβλήτων εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες αερίων θερμοκηπίου και αναμένεται να επιβαρυνθούν με επιπρόσθετο κόστος για τις εκπομπές τους στο τέλος της τρέχουσας δεκαετίας στο πλαίσιο του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων ρύπων. Η επιμονή να καταστεί η καύση η βασική μέθοδος διαχείρισης των αστικών αποβλήτων στη χώρα μας, σε συνδυασμό με την κατασκευή δεκάδων μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ) σε όλη τη χώρα, είναι δεδομένο πως θα καθηλώσει τη διαχείριση των αποβλήτων στα κατώτερα στάδια ιεράρχησης, παραβιάζοντας την ενωσιακή νομοθεσία», αναφέρει η έκθεση.
«Θεωρούμε δεδομένο ότι μέσα στα επόμενα χρόνια θα παραπεμφθούμε στο Ευρωδικαστήριο», εκτίμησε ο υπεύθυνος αποτυπώματος του WWF, Αχιλλέας Πληθάρας.
• Πλημμελής εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας περί διευρυμένης ευθύνης παραγωγού (απορριμμάτων). «Το περιεχόμενο των μπλε κάδων σε μεγάλο βαθμό (που μπορεί να ξεπερνάει το 40%) είναι υπόλειμμα, δηλαδή μη ανακυκλώσιμο υλικό, ενώ το έτερο σύστημα της ανακύκλωσης συσκευασίας σε ειδικά σημεία διαλογής φαίνεται να λειτουργεί με πολλά ερωτηματικά», αναφέρει η έκθεση. «Οι έλεγχοι του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) σε παραγωγούς και συστήματα ανακύκλωσης είναι σχεδόν ανύπαρκτοι, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις που παρότι καταλογίστηκαν πρόστιμα σε επιχειρήσεις, αυτά παρέμειναν στο συρτάρι». Παράλληλα, η δημιουργία νέων συστημάτων ανακύκλωσης, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία, καθυστερεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, σύμφωνα με το WWF, το «Σύστημα Επιστροφής Εγγύησης» για φιάλες πλαστικού, γυαλιού και αλουμινίου (DRS). «Το σύστημα έπρεπε να λειτουργεί, βάσει του ν. 4736/2020, από τις αρχές του 2023, όμως με τροπολογίες σε νομοσχέδια δίνεται διαρκώς παράταση, ενδεχομένως λόγω της ανάπτυξης ισχυρών επιχειρηματικών πιέσεων για την απόκτηση της μερίδας του λέοντος στις χρηματοροές που θα προκύψουν», αναφέρει η οργάνωση.
• Αναποτελεσματική πρόληψη και χωριστή διαλογή. Η WWF εκτιμά ότι το σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία και το πρόγραμμα πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων έχουν μείνει «στα χαρτιά», ενώ ο καφέ κάδος «εξελίσσεται απογοητευτικά με πενιχρά αποτελέσματα».
• Υπο-απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων. Η οργάνωση επισημαίνει ότι μόλις το 6% των έργων διαχείρισης απορριμμάτων που έχουν ενταχθεί στο τρέχον ΕΣΠΑ έχει απορρόφηση 100%, ενώ το 64% έχει μηδενική απορρόφηση.
Η εικόνα που περιέγραψε χθες η περιβαλλοντική οργάνωση απέχει δραματικά από εκείνη που παρουσίασε το υπουργείο Περιβάλλοντος την προηγούμενη εβδομάδα (και η οποία βασίζεται στην επίτευξη των κοινοτικών στόχων μέσω της καύσης). «Η βόρεια Ιταλία και η Σλοβενία πέτυχαν μέσα σε λίγα χρόνια διαλογή στην πηγή άνω του 70%. Στην Ελλάδα όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, δέκα μέρες κοσκινίζει», σχολίασε ο κ. Πληθάρας. Στο πλαίσιο αυτό, η οργάνωση παρέθεσε τις προτάσεις της, οι οποίες υπολογίζει ότι θα κοστίσουν 3 δισ. ευρώ λιγότερα από τις προωθούμενες πολιτικές και θα βάλουν τη χώρα στον δρόμο της κυκλικής οικονομίας.
