Οποια εικόνα και αν δημοσιεύτηκε ή μεταδόθηκε, σε όλο τον πλανήτη, από την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων Αθήνα 2004 φανέρωνε ένα θαύμα. Στη σύλληψη, στην εκτέλεση, στην εμπνευσμένη διαχείριση τόσο της μορφής όσο και του περιεχομένου. Η τελετή, που δημιούργησε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, αποτέλεσε τομή στην ιστορία των Ολυμπιακών. «Μια σύνθεση υψηλής τέχνης, ιστορικής αναδρομής και προσέγγισης της σύγχρονης ζωής, με τρόπο λιτό και εντυπωσιακό μαζί, μια γιορτή που ανέδειξε την Ελλάδα στα πέρατα του κόσμου», γράφαμε την επόμενη μέρα («Κ», 14/8/2004), στέλνοντας το μήνυμα μιας χώρας που πατάει στέρεα στο, εν κινήσει, σήμερα, ενσωματώνοντας το χθες. Δεν ζει υπό τη σκιά, αλλά υπό το φως του παρελθόντος και της ιστορίας της.
Δεκάδες εθελοντές, μαζί με 600 ανθρώπους κάθε ειδικότητας, δούλεψαν όλοι μαζί για τον σχεδιασμό, την παραγωγή και την εκτέλεση των τελετών έναρξης και λήξης. Από κοντά και η πολιτεία, η κρατική μηχανή, συντονισμένη και αποτελεσματική.
Οι Ολυμπιακοί του 2004, η οργάνωσή τους συνολικά, ήταν μια καθοριστική στιγμή της ελληνικής Μεταπολίτευσης. Και ύστερα έσβησαν τα φώτα της σκηνής και άνοιξαν οι προβολείς του παρασκηνίου. Από την αποθέωση στην αποκαθήλωση. Οχι των τελετών, φυσικά. Αυτές θα αποτελούν πάντα πρότυπο και σημείο αναφοράς, θα συνεγείρουν και θα ενώνουν. Η κατηγορία εστιάστηκε στη δαπάνη. Οι Ολυμπιακοί χρεώθηκαν τη μετέπειτα οικονομική κατάρρευση της χώρας. Τι κι αν η μελέτη του The Oxford Olympics Study 2016 εμφανίζει τους Ολυμπιακούς της Αθήνας ως τους Αγώνες με το χαμηλότερο κόστος συνολικά (2,94 δισ. δολάρια), μικρότερο από της Βαρκελώνης, της Ατλάντας, του Σίδνεϊ, του Πεκίνου, του Λονδίνου και του Ρίο. Ομως το «2004» είχε ήδη δαιμονοποιηθεί. Το ΠΑΣΟΚ το είχε απαρνηθεί, η Ν.Δ. κατήγγειλε τη «μεγάλη σπατάλη των 15-20 δισ. ευρώ» και ο ΣΥΡΙΖΑ το θεωρούσε μόνο πηγή σκανδάλων και παρακμής.
Είκοσι χρόνια μετά, πού ισορροπεί η πραγματικότητα; Η ιστορία των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων παραμένει ανοιχτή πληγή. Ορισμένες δεν έπαψαν να λειτουργούν, άλλες λεηλατήθηκαν και κατέληξαν, εγκαταλελειμμένες, να σαπίζουν, κάποιες παραχωρήθηκαν είτε σε ιδιώτες είτε σε συλλόγους. Το ερώτημα γιατί έγιναν σταθερές και όχι προσωρινές κατασκευές δεν απαντήθηκε. Είναι βέβαιο, πάντως, ότι δεν είχε προβλεφθεί η επόμενη μέρα για τα κτίρια και τις εγκαταστάσεις.
Η Αθήνα δεν έγινε Βαρκελώνη, δεν μεταμορφώθηκε, όπως η πόλη της Ισπανίας, με τους Ολυμπιακούς. Απέδειξε, όμως, πρωτίστως στον εαυτό της, ότι μπορεί να είναι μια πόλη όμορφη, όχι λόγω παρελθόντος, αλλά παρόντος, φιλόξενη γιατί είναι καθαρή, οργανωμένη, πειθαρχημένη αλλά και ευφορική, πλούσια λόγω του ανθρώπινου δυναμικού της και των χιλιάδων εθελοντών της. Η Ελλάδα αξιολογήθηκε διεθνώς ως ικανή να προσφέρει τη φαντασμαγορία του θεάματος με μέτρο, ρυθμό και αρμονία. Να συνταιριάξει τη Δημοκρατία με την Τέχνη αξιοποιώντας την τεχνολογία. Ηταν γιορτή, ήταν πτήση. Πάνε 20 χρόνια από τότε…
