Tα κενά και τις αδυναμίες του συστήματος παρακολούθησης των εισαγωγών ζώντων ζώων και του μηχανισμού ελέγχων στις μονάδες εκτροφής αιγοπροβάτων ανέδειξαν με εκκωφαντικό τρόπο τα κρούσματα πανώλης των αιγοπροβάτων που εντοπίστηκαν στην Ελλάδα.
Το πλήγμα αφορά τις κτηνοτροφικές μονάδες που παράγουν γάλα για την παραγωγή τυριών και κυρίως φέτας, εφόσον οι ανάγκες για αιγοπρόβειο κρέας το καλοκαίρι –αυξημένες εξαιτίας του τουρισμού– καλύπτονται από εισαγωγές.
Πάντως, η ασθένεια είναι ζωονόσος, δηλαδή δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο ούτε από τα ίδια τα ζώα, ούτε από την κατανάλωση γάλακτος και τυριού. Η θερμική επεξεργασία των προϊόντων σε κάθε περίπτωση εγγυάται την ασφάλειά τους.
Η πανώλη των αιγοπροβάτων προκαλεί ωστόσο τεράστιες ζημιές στην κτηνοτροφία, αφού η μετάδοση από ζώο σε ζώο είναι πολύ εύκολη –πρόκειται για ιό– ενώ δεν υπάρχει θεραπεία.
Στο πλαίσιο των μέτρων που λαμβάνονται για την εκρίζωση της νόσου έχει απαγορευτεί η μετακίνηση και σφαγή αμνοεριφίων σε όλη τη χώρα, ενώ ιδιαίτερα μέτρα προφύλαξης θα πρέπει να λαμβάνονται από τους κτηνοτρόφους, καθώς ο άνθρωπος δεν κολλάει τη νόσο αλλά μπορεί να την μεταδώσει.
Ηδη την προηγούμενη εβδομάδα κλιμάκιο της αρμόδιας υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης επισκέφτηκε την Ελλάδα και βρέθηκε στη Θεσσαλία με σκοπό να διαπιστώσει αν γίνονται όλες οι απαραίτητες ενέργειες για να μην υπάρξει ευρεία διασπορά της νόσου και να εξασφαλίσει ότι δεν θα περάσει η πανώλη σε άλλο κράτος-μέλος. Σύμφωνα με πληροφορίες, το κλιμάκιο που έκανε την αυτοψία εκτίμησε ότι τηρούνται οι κοινοτικές οδηγίες.
Οπως όλα δείχνουν, η ασθένεια πέρασε στην Ελλάδα από τη Ρουμανία, η οποία επίσης έχει ανακοινώσει ότι έχει κρούσματα μέσω της εισαγωγής ζώντων ζώων τα οποία έφεραν τον ιό. Κανονικά με βάση τη νομοθεσία για τις ενδοκοινοτικές μετακινήσεις, τα ζώα που εισήχθησαν θα έπρεπε να συνοδεύονται από πιστοποιητικά υγείας εφόσον επρόκειτο να διοχετευτούν σε ελληνικές κτηνοτροφικές μονάδες.
Λιγότερες διατυπώσεις απαιτούνται στην περίπτωση που η εισαγωγή πραγματοποιήθηκε ώστε τα ζώα να οδηγηθούν σε άμεση σφαγή. Σε κάθε περίπτωση, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης δεν έχει ακόμα διευκρινίσει επισήμως πώς μολυσμένα ζώα έφτασαν σε μονάδες σε Θεσσαλία, Κορινθία και Ασπρόπυργο. Οπως ανέφερε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Τσιάρας, «επιβάλλεται να περιμένουμε τα αποτελέσματα του επιδημιολογικού ελέγχου». Στο μεταξύ η διασπορά του ιού της πανώλης και σε άλλες κτηνοτροφικές μονάδες στην υπόλοιπη Ελλάδα θεωρείται πολύ πιθανή. Μάλιστα κτηνοτρόφοι καταγγέλλουν ότι ενώ στην Ελλάδα έχει επιβληθεί περιορισμός στη μετακίνηση των ζώων, πραγματοποιούνται εισαγωγές από Ρουμανία.
Ηδη έχουν θανατωθεί πάνω από 10.000 ζώα στο πλαίσιο εφαρμογής των μέτρων εκρίζωσης της νόσου. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης δήλωσε ότι «η κυβέρνηση θα σταθεί στο πλευρό των πληγέντων κτηνοτρόφων», ωστόσο οι παραγωγοί τονίζουν ότι τα χρήματα των αποζημιώσεων είναι πάντα ελάχιστα σε σχέση με το κόστος των ζώων και καθυστερούν να καταβληθούν περισσότερο από ένα χρόνο.
Χρήσιμο λοιπόν είναι να απαντηθούν κρίσιμα ερωτήματα:
1. Η πανώλη των αιγοπροβάτων (πανώλη των μικρών μηρυκαστικών) είναι μια νόσος εξωτική που ενδημεί στην Αφρική και την Ασία. Πώς πέρασε στη χώρα;
Επίσημη απάντηση δεν έχει ακόμα δοθεί αν και το πρώτο κρούσμα εντοπίστηκε στις 11 Ιουλίου σε εκτροφή που βρισκόταν στη Δημοτική Ενότητα Καλαμπάκας, του Δήμου Μετεώρων, της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων. Η απάντηση τόσο του υπουργείου, όσο και της Περιφέρειας Θεσσαλίας είναι «συνεχίζεται η ιχνηλάτηση με την πραγματοποίηση ελέγχων στις μονάδες». Ομως όπως αναφέρθηκε σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε με το κλιμάκιο της κτηνιατρικής υπηρεσίας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η μόλυνση προήλθε από ζώα τα οποία εισήχθησαν από τη Ρουμανία. Δύο είναι τα επικρατέστερα σενάρια με τα έως τώρα δεδομένα: α) εισήχθησαν ζώα από τη Ρουμανία για άμεση σφαγή, οπότε απαιτούνται λιγότεροι έλεγχοι, αλλά κάποια από αυτά πουλήθηκαν σε κτηνοτρόφους που τα κράτησαν και τα έβαλαν στην παραγωγή ή τα κράτησαν για να παχύνουν λίγο ακόμα (παραγωγική διαδικασία πάχυνσης), β) τα ζώα που εισήχθησαν και ήταν άρρωστα παρέμειναν μαζί με άλλα ζώα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Στη συνέχεια τα οχήματα που μετέφεραν τα ζώα δεν απολυμάνθηκαν όπως ορίζει το πρωτόκολλο, οπότε ο ιός της νόσου μεταφέρθηκε και σε άλλα ζώα. Στην Ευρώπη, μέχρι σήμερα, έχουν καταγραφεί κρούσματα στη Βουλγαρία το 2018, αλλά στο ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας έχει αναφερθεί η παρου-σία του ιού πριν από το 2000.
2. Ποια λάθη έγιναν και γιατί υπήρξε εξάπλωση των κρουσμάτων;
Οι έλεγχοι που πραγματοποιούνται είναι ελλιπείς, ενώ πολλές από τις ισχύουσες διαδικασίες δεν τηρούνται. Αν και υπάρχει ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής των εισαγωγών φαίνεται ότι οι ζωέμποροι καταφέρνουν να το ξεπερνούν ειδικά όταν πρόκειται για ενδοκοινοτικό εμπόριο (σ.σ. Ρουμανία). Ο λόγος, σύμφωνα με όλους τους εμπλεκόμενους, είναι η έλλειψη προσωπικού που δεν δίνει τη δυνατότητα να υπάρχουν κτηνίατροι σε όλα τα σημεία που επιβάλλεται και να επιτηρούν τις διαδικασίες. Χαρακτηριστικά, κτηνοτρόφος που εισήγαγε ζώα από την Ισπανία αναφέρει ότι ο κτηνίατρος «ήρθε, έλεγξε τα χαρτιά και στη συνέχεια μου είπε αν υπάρξει πρόβλημα να τον ειδοποιήσω». Οπως ο ίδιος συμπληρώνει, «κάλλιστα μπορώ και να μην ειδοποιήσω όμως». Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι ζώα που έχουν εισαχθεί από τη Ρουμανία το επίφοβο χρονικό διάστημα, έχουν διασπαρεί σε δεκάδες φάρμες σε όλη τη χώρα. Αν οι επιχειρήσεις που έκαναν τις εισαγωγές είχαν δώσει στοιχεία για τη διασπορά των ζώων, η διαδικασία θα ήταν πολύ πιο γρήγορη και αποδοτική.
3. Επαρκούν τα μέτρα που έχουν ληφθεί;
Η απαγόρευση της μετακίνησης αιγοπροβάτων για αναπαραγωγή, πάχυνση και σφαγή, που έχει επιβληθεί σε ολόκληρη την επικράτεια με απόφαση υπουργού από την προηγούμενη Δευτέρα, είναι ένα μέτρο που μπορεί να σταματήσει την περαιτέρω εξάπλωση της νόσου. Επιπλέον, διευκολύνει και την πραγματοποίηση ελέγχων. Ομως ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Κτηνοτρόφων Δημήτρης Μόσχος αποκαλύπτει ότι έως και τη Δευτέρα συνεχίζονταν κανονικά οι εισαγωγές ζώων από τη Ρουμανία. «Κάτι τέτοιο συνιστά μεγάλο θέμα εφόσον από τη συγκεκριμένη χώρα ήρθαν τα ζώα που έφεραν τον ιό», επισημαίνει. Ο ίδιος προσθέτει ότι οι υπηρεσίες είναι διαλυμένες και τα εργαστήρια έχουν παλαιά μηχανήματα και υπολειτουργούν. «Πολλές φορές όταν εμφανίζονται ασθένειες δεν μπορούν να γίνουν άμεσα οι έλεγχοι γιατί δεν υπάρχουν τα αντιδραστήρια που χρειάζονται», συμπληρώνει. Ο κ. Μόσχος αποδίδει μάλιστα τη μόλυνση της Ρουμανίας στις εμπορικές σχέσεις που έχει αναπτύξει με την Τουρκία, «όπου πουλάει αρνί με 12 ευρώ το κιλό».
4. Πόσο κινδυνεύουμε από την πανώλη των αιγοπροβάτων; Υπάρχει πρόβλημα με το γάλα και τη φέτα;
Οπως έχει τονίσει στην «Κ» ο κ. Σπύρος Κρήτας, καθηγητής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων Ζώων στο ΑΠΘ, η πανώλη είναι σοβαρό νόσημα για τα αιγοπρόβατα. Πρόκειται για ιό που μεταδίδεται εύκολα από τον συγχρωτισμό. Ομως είναι ζωονόσος και αυτό σημαίνει ότι δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο. Οσον αφορά το γάλα, «ο ιός μπορεί να περάσει αλλά δεν έχει καμία επίδραση στον άνθρωπο. Ωστόσο, το γάλα από ζώα που έχουν μολυνθεί εφόσον μετακινηθεί μπορεί να προκαλέσει διασπορά της νόσου σε άλλα ζώα», επισημαίνει ο κ. Χαράλαμπος Μπιλίνης, καθηγητής ιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η θερμική επεξεργασία που έτσι κι αλλιώς υφίσταται το γάλα πριν βγει στην κατανάλωση, σκοτώνει σε κάθε περίπτωση τον ιό. «Οι καταναλωτές δεν έχουν να φοβούνται κάτι. Η ασθένεια πλήττει τα ζώα και κατά συνέπεια την κτηνοτροφία», τονίζει ο καθηγητής.
5. Τι σημαίνει η ασθένεια για την κτηνοτροφία;
Η θανάτωση τόσων ζώων στη Θεσσαλία ειδικά σε μια εποχή που η κτηνοτροφία στην περιοχή μετά τον «Daniel» υποφέρει από έλλειψη ζωικού κεφαλαίου, είναι ένα ακόμα σοβαρό πλήγμα. Ενα παραγωγικό ζώο αγοράζεται στην τιμή των 350 ευρώ –εφόσον βρεθεί– και στη συνέχεια χρειάζεται να τραφεί έως ότου γεννήσει για να μπορέσει να δώσει γάλα. «Οι κτηνοτρόφοι έχουμε δώσει χρήματα για τα ζώα. Ενα καλό παραγωγικό ζώο δίνει περίπου 500 κιλά γάλα τον χρόνο. Χάνουμε λοιπόν το ζώο, χάνουμε και τα έσοδα από το γάλα», εξηγεί ο κ. Μόσχος. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστας Τσιάρας τόνισε ότι το υπουργείο θα σταθεί κοντά στους κτηνοτρόφους, ωστόσο με την υπάρχουσα υπουργική απόφαση προβλέπεται αποζημίωση 150 ευρώ το ζώο. Επιπλέον, τα χρήματα δίνονται ύστερα από τουλάχιστον ένα χρόνο στους κτηνοτρόφους. Ο κτηνοτρόφος Λευτέρης Γίτσας επισημαίνει ότι θα μπορούσαν οι μονάδες στις οποίες εντοπίζεται κρούσμα να μπαίνουν υπό επιτήρηση και να μη σφάζονται όλα τα ζώα. Από την πλευρά του υπουργείου τονίζεται ότι αυτό είναι το πρωτόκολλο για την εκρίζωση της νόσου και δεν μπορεί να υπάρχει κτηνίατρος για καθεμιά μονάδα και να παίρνει καθημερινά για 22 ημέρες (χρόνος επώασης της νόσου) δείγματα.
6. Ποια είναι η κατάσταση έως τώρα;
Εχουν εντοπιστεί 22 θετικά στον ιό κρούσματα, 20 στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, ένα στην Κορινθία και ένα ακόμα σε κτηνοτροφική μονάδα στον Ασπρόπυργο. Απαγόρευση μετακίνησης και σφαγής αιγοπροβάτων έχει επιβληθεί σε όλη τη χώρα. Οι υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σε συνεργασία με τις περιφέρειες συνεχίζουν την επιδημιολογική έρευνα σχετικά με την προέλευση των κρουσμάτων, αλλά και με τη διαδρομή πιθανώς υπόπτων εισαγωγών. Η Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφέρειας ζητεί την άμεση συνεργασία των κτηνοτρόφων και των εμπόρων ζωοτροφών, τους οποίους καλεί να βρίσκονται σε απευθείας και συνεχή επικοινωνία με τις αρμόδιες υπηρεσίες, προκειμένου να δηλώνουν κάθε πιθανό κρούσμα. «Εξακολουθούμε να είμαστε σε πλήρη εγρήγορση και επιφυλακή. Στόχος των προσπαθειών μας να περιορίσουμε και να εκριζώσουμε τη νόσο το συντομότερο δυνατό. Οι αρμόδιες υπηρεσίες της περιφέρειάς μας συνεχίζουν τους επιτόπιους ελέγχους. Στόχος μας είναι να απομονώσουμε τον ιό. Και για τον λόγο αυτό ζητούμε τη συνεργασία όλων και πρωτίστως των κτηνοτρόφων μας», δήλωσε χθες ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Δημήτρης Κουρέτας.
