Το τηλέφωνο στο σπίτι του εθελοντή πυροσβέστη Γιώργου Γιαννούλη χτύπησε στη 1 τη νύχτα. «Τέτοια ώρα δεν είναι για καλό», σκέφτηκε. Και πραγματικά. «Πρέπει να έρθετε, έχουμε φωτιά στον ΧΥΤΑ (σ.σ. Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) και πάλι», άκουσε τη φωνή στην άλλη άκρη της γραμμής. Δεν ρώτησε πώς και τι, ειδοποίησε τον δήμαρχο Αστυπάλαιας και τους υπόλοιπους της ομάδας και πήγαν στο σημείο.
Στο νησί δεν υπάρχει Πυροσβεστική κι έτσι το Σωματείο Εθελοντών Πολιτικής Προστασίας Αστυπάλαιας (ΣΕΠΠΑ), που έχει 8 με 10 ενεργά μέλη, είναι η μόνη γραμμή προστασίας που υπάρχει όταν συμβαίνει κάτι στο νησί. «Αφού δεν μπορούμε να περιμένουμε από το κράτος, αποφασίσαμε να κινηθούμε μόνοι μας. Ετσι φτιάξαμε αυτή την ομάδα και κάνουμε ό,τι μπορούμε», εξηγεί ο κ. Γιαννούλης. Στην ερώτηση πότε έπιασε φωτιά ο ΧΥΤΑ, η απάντησή του είναι αναπάντεχη: «Πριν από τρία χρόνια». Κάνει μια μικρή παύση και διευκρινίζει: «Οταν ένας ΧΥΤΑ πιάσει μια φορά φωτιά, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα ξαναπιάσει. Ειδικά ο συγκεκριμένος, που έχει πάρα πολλά σκουπίδια και ανάμεσά τους δεν έχει στρωθεί χώμα, όπως θα έπρεπε. Λίγο να βοηθήσουν οι συνθήκες, γίνεται ανάφλεξη». Οι ποσότητες που συγκεντρώνονται το καλοκαίρι είναι εξαιρετικά αυξημένες, καθώς από τους 1.200 κατοίκους που τυπικά κατοικούν στην Αστυπάλαια, τους καλοκαιρινούς μήνες ο πληθυσμός που φιλοξενείται στο νησί φτάνει τις 8.500.
Το τελευταίο περιστατικό, την προηγούμενη Τρίτη, ήταν αυτό που τον ξύπνησε μέσα στη νύχτα. Οπως εξηγεί, ο στόχος είναι να περιοριστεί η φωτιά μέσα στον ΧΥΤΑ. «Δεν μπορούμε να επιχειρήσουμε μέσα, είναι πολύ επικίνδυνο με τόσα σκουπίδια», εξηγεί. Η φορά του ανέμου ήταν τέτοια που σύντομα οι καπνοί έφθασαν στη Χώρα της Αστυπάλαιας και η ατμόσφαιρα έγινε τόσο αποπνικτική που κάτοικοι και τουρίστες μετακινήθηκαν σε άλλα σημεία του νησιού. «Ολη η Χώρα μύριζε καμένο πλαστικό», περιγράφει ο κ. Μιχάλης Λάλος, μόνιμος κάτοικος και επιχειρηματίας στο νησί. «Δεν μπορούσαμε να αναπνεύσουμε. Σκεφτείτε πόσες διοξίνες βγαίνουν από σκουπίδια που καίγονται», τονίζει.
Το Σωματείο Εθελοντών Πολιτικής Προστασίας, που έχει 8 με 10 ενεργά μέλη, είναι η μόνη γραμμή άμυνας που υπάρχει.
Για τις φωτιές που ξεσπούν στον ΧΥΤΑ του νησιού τα τρία τελευταία χρόνια, ο δήμαρχος Αστυπάλαιας Νικόλαος Κομηνέας αφήνει αιχμές για τον τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων που καταλήγουν στη συγκεκριμένη εγκατάσταση. Οπως ο ίδιος παρατηρεί, «ο ΧΥΤΑ έχει φτάσει στα όριά του και χρειάζεται να δημιουργηθεί νέο κύτταρο για τα απορρίμματα». Ο δήμαρχος αναφέρει επίσης ότι σχεδιάζεται η λειτουργία εκτεταμένου δικτύου διαχωρισμού των απορριμμάτων στην πηγή, έτσι ώστε να μειωθεί δραστικά ο όγκος των απορριμμάτων που καταλήγει στον ΧΥΤΑ.
Αδικαιολόγητη
Ωστόσο, η ώρα που άναψε η φωτιά –δηλαδή μέσα στη νύχτα– δεν δικαιολογεί ανάφλεξη. «Το πώς έπιασε η φωτιά δεν έχει εύκολη εξήγηση», αναφέρει ο δήμαρχος, «δεδομένου ότι το περιστατικό ξεκίνησε στις 11 το βράδυ. Δεν ήταν ώρα που έκαιγε ο ήλιος για να γίνει ανάφλεξη των υλικών. Νομίζω πως κάτι δεν πάει καλά με το κομμάτι αυτό», επισημαίνει ο κ. Κομηνέας.
Πέρυσι το καλοκαίρι ο ΧΥΤΑ έπιασε φωτιά δύο φορές. Ο δήμος με ανάρτησή του στο Facebook είχε σημειώσει ότι και οι δύο φωτιές σημειώθηκαν μέσα στον πυρήνα της εγκατάστασης. Στην ίδια ανάρτηση τονίζεται ότι ο ΧΥΤΑ κατασκευάστηκε το 2010. «Δέκα χρόνια αργότερα, η δημοτική αρχή (σ.σ. ίδια με τη σημερινή) παρέλαβε έναν μπαζότοπο και όχι χώρο υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, όπου τίποτα δεν δούλευε. Κατεστραμμένο σύστημα πυρόσβεσης, το οποίο δεν δούλεψε ποτέ, ούτε καν την περίοδο των δοκιμών, με σωληνώσεις θαμμένες στα μπάζα. Βιολογικό καθαρισμό εντελώς άχρηστο και εκτός λειτουργίας, που δεν συγκέντρωνε τα στραγγίσματα και δεν δούλεψε ποτέ. Μεμβράνες σκισμένες και διαλυμένες. Ενα κτίριο που έλειπαν τα μηχανήματα και το σύστημα πυρανίχνευσης τηλεειδοποίησης δεν εγκαταστάθηκε ποτέ», σημειώνει ο δήμαρχος. Καταλήγει ότι όταν παρέλαβε τον χώρο επρόκειτο για ένα «ΧΥΤΑ κατεστραμμένο εντελώς, που δεν χωρούσε σχεδόν τίποτα». Επίσης, σύμφωνα με τον ίδιο, τα δεδομένα από τις περυσινές φωτιές είναι περίεργα, αναφέρει ότι διενεργήθηκε προανάκριση.
Στον ΦΟΣΔΑ
Οπως εξηγεί ο κ. Κομηνέας, ο ΧΥΤΑ τον Μάιο του 2020 σύμφωνα με τον νόμο πέρασε στον ΦΟΣΔΑ (Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων) Νοτίου Αιγαίου, ο οποίος με τη σειρά του ανέθεσε τη διαχείριση σε εταιρεία. Ο δήμαρχος δηλώνει ότι ο ΧΥΤΑ λειτουργεί ακόμα επειδή ο δήμος έχει στείλει 60 νταλίκες με ανακυκλώσιμα υλικά στην Αθήνα. Κάποιοι από το νησί εκτιμούν ότι οι πυρκαγιές είναι ένας τρόπος το καλοκαίρι, που υπάρχουν πολλά σκουπίδια, να μειωθεί η ποσότητα των απορριμμάτων στον ΧΥΤΑ και έτσι να χωρέσει περισσότερα. Ωστόσο, πρόκειται για εικασίες που μέχρι τώρα δεν έχουν επιβεβαιωθεί.
Αλλοι πάλι κρατούν αποστάσεις σε σχέση με το «τις πταίει», τονίζουν όμως ότι τους ενδιαφέρει κυρίως να σταματήσουν να αναπνέουν καπνό και διοξίνες. «Και βέβαια να προστατευτεί η φήμη της Αστυπάλαιας», συμπληρώνουν.
