Από την ώρα που εκδηλώθηκε η φωτιά στον Βαρνάβα το μεσημέρι της Κυριακής, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός της Πυροσβεστικής για την ανάσχεσή της ακυρωνόταν στο πεδίο. Μετά το ξέσπασμα της φωτιάς το μέτωπο διασπάστηκε στα δύο, κινούμενο προς τη λίμνη του Μαραθώνα και προς την περιοχή του Βόθωνα.
Σε αυτά τα δύο μέρη θεωρούσε αρχικά η Πυροσβεστική ότι θα μπορούσε να την ανακόψει. Κρίθηκε ότι η τοπογραφία στη λίμνη του Μαραθώνα θα λειτουργούσε ως αντιπυρική ζώνη. Αντίστοιχα υπήρχε η πεποίθηση ότι η φωτιά, κινούμενη από Βόθωνα προς Γραμματικό, θα συναντούσε παλιότερα καμένες εκτάσεις, θα περιοριζόταν η δυναμική της και θα μπορούσαν έπειτα πιο εύκολα να την «πιάσουν» οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής.
Ωστόσο, και τα δύο σενάρια στην πράξη διαψεύστηκαν. Οι ισχυροί άνεμοι που έπνεαν την Κυριακή και το φαινόμενο της κηλίδωσης, δηλαδή η μεταφορά αναμμένων τεμαχίων καύσιμης ύλης εκατοντάδες μέτρα μακριά και η δημιουργία νέων εστιών, επέτρεψαν στη φωτιά να ξεφύγει και από τα δύο σημεία και να κινηθεί ανεξέλεγκτα.
Διάσπαση δυνάμεων
Νωρίτερα, λόγω και της φωτιάς στα Μέγαρα που είχε προηγηθεί το μεσημέρι της Κυριακής υπήρξε διάσπαση δυνάμεων. Η Πυροσβεστική είχε δώσει βάρος και σε εκείνη τη φωτιά γιατί κινδύνευαν σπίτια. Αυτό ενδεχομένως να περιόρισε τη δυναμική της πρώτης προσβολής στον Βαρνάβα, παρότι η πρώτη ρίψη νερού έγινε εκεί στα πέντε λεπτά από μέσο εναέριας περιπολίας, όπως ανέφερε ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας Βασίλης Κικίλιας.
Τα μποφόρ και το φαινόμενο της κηλίδωσης, δηλαδή η μεταφορά αναμμένων τεμαχίων καύσιμης ύλης εκατοντάδες μέτρα μακριά, επέτρεψαν στη φωτιά να ξεφύγει και να κινηθεί ανεξέλεγκτα.
Κατά τις βραδινές ώρες της Κυριακής κι ενώ το μέτωπο είχε ήδη γιγαντωθεί, το νέο επιχειρησιακό πλάνο προέβλεπε την ανακοπή της πυρκαγιάς στην περιοχή της Ραπεντώσας. Θεωρήθηκε ότι εάν δεν κατάφερναν να την αναχαιτίσουν εκεί και έφευγε πάνω από το Πεντελικόν Ορος, θα άνοιγε ακόμη περισσότερο. Τελικά η φωτιά ανέβηκε στο βουνό και τα ξημερώματα στέλνονταν μηνύματα για διαδοχικές εκκενώσεις οικισμών.
Παρότι συνολικά επιχείρησαν στη Βορειοανατολική Αττική περισσότερα από 30 εναέρια μέσα, τα Canadair πραγματοποίησαν περιορισμένες ρίψεις νερού λόγω του αέρα, ενώ ο κυματισμός στη θάλασσα δυσκόλευε την υδροληψία. Ακόμη, στα εναέρια μέσα που επιχείρησαν στη Βορειοανατολική Αττική αθροίζονται και τα μικρότερου τύπου αεροσκάφη Air Tractors. Σε φωτιά αυτής της δυναμικής τα συγκεκριμένου τύπου αεροσκάφη μοιάζει να μην είχαν τη δυνατότητα να παράσχουν σημαντική συνδρομή, ενώ χρειάζονται και μεγάλο κύκλο ανεφοδιασμού.
Το παράδοξο
Οπως φαινόταν από την πορεία της φωτιάς, το παράδοξο ήταν ότι ο κίνδυνος επέστρεφε σε περιοχές από όπου είχαν ήδη περάσει οι φλόγες αρκετές ώρες νωρίτερα. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της Ανατολής Νέας Μάκρης. Ενώ με το πρώτο φως της ημέρας δόθηκε εντολή να σταλούν εκεί έξι ελικόπτερα και η φωτιά περιορίστηκε, στις 12.00 είχε πάλι φουντώσει. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στο παρατηρητήριο που βρίσκεται στο Διονυσοβούνι. Ενώ είχε περάσει από εκεί η φωτιά, επέστρεψε έπειτα από ώρες και απειλούσε να κάψει όλο το δάσος του Διονύσου.
Μία εξήγηση για τις αναζωπυρώσεις είναι ότι λόγω της έκτασης του φαινομένου οι πυροσβεστικές δυνάμεις δεν επιχειρούσαν σε ένα σημείο με μεγάλη δυναμική, γιατί αναγκάζονταν να κυνηγήσουν τις νέες εστίες σε άλλες περιοχές της Βορειοανατολικής Αττικής. Εχοντας ανοίξει πλέον πολύ η φωτιά, δεν γινόταν έλεγχος στα μέρη από όπου ήδη είχε περάσει, με αποτέλεσμα να ξεσπούν νέες αναζωπυρώσεις εντός της περιμέτρου της.
