Στροφή των 15χρονων καταγράφεται τα τελευταία χρόνια προς τα επαγγελματικά λύκεια (ΕΠΑΛ). Ο αριθμός των μαθητών έχει αυξηθεί κατά 30.000, την ίδια στιγμή που οι επιδόσεις των αποφοίτων τους στις Πανελλαδικές Εξετάσεις έχουν εκτιναχθεί, κόντρα στην άποψη ότι τα επαγγελματικά λύκεια είναι ο «φτωχός συγγενής» της γενικής εκπαίδευσης. Η αύξηση των αριθμών και η βελτίωση των επιδόσεων των αποφοίτων τους οφείλεται στο άνοιγμα των ΑΕΙ και για τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ και όχι μόνο σε εκείνους των γενικών λυκείων.
Ειδικότερα, το 2017 (με τον νόμο 4386) επιτράπηκε η εισαγωγή από τα ΕΠΑΛ στα πανεπιστήμια σε ποσοστό 1% και από το 2018 και μετά σε ποσοστό 5% στις Ιατρικές και στα Πολυτεχνεία, και 10% στις υπόλοιπες σχολές. Αυτό εκτίναξε το ενδιαφέρον των μαθητών λυκείου για τα ΕΠΑΛ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, το σχολικό έτος 2017-2018 είχαν φοιτήσει στα επαγγελματικά λύκεια 86.000 μαθητές, ενώ πλέον κατά τη λήξη του περασμένου σχολικού έτους ο αριθμός των μαθητών είχε φτάσει στις 115.000.
Στελέχη του υπουργείου Παιδείας, μιλώντας στην «Κ» εξήγησαν ότι ένας λόγος της αύξησης είναι η έναρξη του μεταλυκειακού έτους ως τάξη μαθητείας. Πρόκειται για ένα χρόνο που οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ κάνουν εργαστηριακά μαθήματα και πρακτική σε κάποια επιχείρηση με αντικείμενο σχετικό με τις σπουδές τους. Μάλιστα, οι συμμετέχοντες πληρώνονται (το ποσοστό αποζημίωσης έχει οριστεί στο 95% επί του νομοθετημένου, κατώτατου ορίου του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη), έχουν υγειονομική κάλυψη και ασφάλιση (ο δε χρόνος ασφάλισης είναι συντάξιμος).
Επίσης, παρατηρείται αύξηση των θέσεων μαθητείας που προσφέρουν επιχειρήσεις (του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα). Ετσι, το 2023-2024 είχαν προσφερθεί 8.884 θέσεις έναντι 6.638 θέσεων που προσφέρθηκαν αντίστοιχα κατά το 2022-2023. Μάλιστα, σύμφωνα με την υφυπουργό Ζέττα Μ. Μακρή, το 62% των θέσεων προέρχεται από επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Το προηγούμενο σχολικό έτος το μερίδιο του ιδιωτικού τομέα ήταν 56%.
Επιπλέον 30.000 δεκαοκτάχρονοι το 2024 σε σχέση με το 2018, ενώ οι επιδόσεις των αποφοίτων στις Πανελλαδικές Εξετάσεις έχουν εκτιναχθεί.
Βέβαια, το μεταλυκειακό έτος σχεδιάστηκε, οργανώθηκε και άρχισε να εφαρμόζεται από τις αρχές του 2020. Η αύξηση του αριθμού των μαθητών στα ΕΠΑΛ ξεκίνησε από το 2017. Η εξήγηση είναι ότι μαθητές γενικών λυκείων μετά την ολοκλήρωση της Α΄ Λυκείου μπορούν να πάρουν μετεγγραφή σε ΕΠΑΛ, για να εκμεταλλευθούν τον χαμηλό ανταγωνισμό στις Πανελλαδικές Εξετάσεις για τα ΑΕΙ.
Οπως παρατηρεί ο μαθηματικός-αναλυτής Στράτος Στρατηγάκης, «όταν επιτράπηκε η εισαγωγή από τα ΕΠΑΛ στα πανεπιστήμια το 2017 η βάση στην Ιατρική Αθήνας από ΕΠΑΛ ήταν 18.970 μόρια και το 2018 διαμορφώθηκε στα 18.775, ενώ από το γενικό λύκειο ήταν 19.143 και 19.029 αντίστοιχα. Κάποιοι γονείς όμως είδαν την ευκαιρία να στείλουν το παιδί στα ΕΠΑΛ ώστε να εισαχθεί πιο εύκολα στις περιζήτητες σχολές». Για παράδειγμα, για την Ιατρική οι απόφοιτοι των γενικών λυκείων εξετάζονται σε Γλώσσα, Βιολογία, Χημεία και Φυσική και των ΕΠΑΛ σε Γλώσσα, Μαθηματικά, Ανατομία και Υγιεινή, με τα τρία μαθήματα να θεωρούνται ευκολότερα των αντίστοιχων τριών των ΓΕΛ.
Ετσι, αρκετοί έσπευσαν μαζικά στα ΕΠΑΛ και η βάση της Ιατρικής Αθήνας «πέταξε» σε 19.535 μόρια και της Θεσσαλονίκης σε 19.610, το 2021. Φέτος, η βάση εισαγωγής στην Ιατρική Αθήνας από επαληθεύσεις ήταν 19.460 μονάδες και του ΑΠΘ 19.440 μονάδες. Ωστόσο, οι θέσεις που δίνονται ετησίως στις περιζήτητες σχολές στους αποφοίτους των ΕΠΑΛ είναι λίγες, περί τις 10.
Ανακύπτει, βέβαια, και το ερώτημα εάν οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ έχουν τις βασικές γνώσεις για να παρακολουθήσουν τα μαθήματα σε αυτές τις σχολές. Οπως τονίζει ο κ. Στρατηγάκης, «στο ΕΠΑΛ δεν διδάσκονται Φυσική, Χημεία και Βιολογία, που είναι απαραίτητες για τις σπουδές Ιατρικής. Είναι προφανές πως με τις γνώσεις των τεσσάρων μαθημάτων που εξετάζονται από τα ΕΠΑΛ οι φοιτητές δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των σπουδών Ιατρικής».
