Χθες το πρωί στη συμβολή Σόλωνος και Μαυρομιχάλη την ένταση μπορούσες να την κόψεις με το μαχαίρι. Οι στρατιώτες ήταν σε παράταξη. Το ίδιο η βασίλισσα, οι πύργοι, οι αξιωματικοί και οι ίπποι. Ομως, η μάχη δεν έλεγε να ξεσπάσει και ο κ. Γιάννης Κατσιώνης, ιδιοκτήτης του σκακιστικού καφενείου «Πανελλήνιον» είχε ανοίξει την τηλεόραση και χάζευε ειδήσεις. Θα έλεγες ότι δεν περίμενε μόνο τους πρώτους του πελάτες, περίμενε να τελειώσει αυτός ο Αύγουστος, να μπει η πόλη και πάλι στους γνώριμους ρυθμούς της.
«Παλιά δεν κλείναμε τον Αύγουστο, ο κόσμος δεν έσπαγε. Δεν υπήρχε και Ιντερνετ να παίζει ο άλλος στο σπίτι. Τώρα αναγκαζόμαστε να κλείνουμε 10 μέρες το καλοκαίρι, δεν υπάρχει ο κόσμος που υπήρχε». Τριάντα πέντε χρόνια κλείνει στο καφενείο ο κ. Γιάννης, μπορεί να παραθέσει πλήρη στατιστική ανάλυση της συμπεριφοράς των καταναλωτών. «Παλιότερα θα έρχονταν και τον Αύγουστο να παίξουν το σκάκι τους. Οταν αυτός ο πληθυσμός άρχισε να μειώνεται λόγω γήρατος, ήρθε η νεολαία, που όμως φεύγει διακοπές».
Ακόμη κι έτσι, όταν έκλεινε για καλοκαίρι, του έλεγαν οι θαμώνες του «πού πας ρε Γιάννη και μας αφήνεις;». Κι εκείνος απαντούσε, «για λίγο καιρό παιδιά, μην ανησυχείτε». «Πρέπει να τον αγαπάς τον πελάτη σου. Σαν μια οικογένεια είμαστε εδώ μέσα. Γι’ αυτό πάντα με βλέπεις με ένα μπουκάλι νερό να τους γεμίζω τα ποτήρια με αυτόν τον καύσωνα ή να τους παίρνω τις τσάντες τους να τις φυλάω με ασφάλεια».
Με «συνταγή γιατρού»
Μέχρι τις 12 ο κόσμος είχε αρχίσει να εμφανίζεται, αν και κάποιους από τους παίκτες-θαμώνες τους περίμενε απογευματάκι. Πολλούς, τους μεγαλύτερους, τους έχουν στείλει οι γιατροί τους να ακονίσουν το μυαλό τους. «Το σκάκι είναι και πνευματικό και δημιουργικό παιχνίδι. Και έχει αποτελέσματα είτε χάσεις είτε κερδίσεις». Φυσικά ξεσηκώνει κι αυτό πάθη. Καθημερινά ξεσπούν κόντρες στο μαγαζί. «Να ξέρεις ότι ο σκακιστής ερωτεύεται τη σκακιέρα. Εχω παρατηρήσει ότι όσοι πήραν την απόφαση και άφησαν το σκάκι για να επιστρέψουν σπίτι στη γυναίκα τους, σήμερα έχουν παιδιά φοιτητές. Οσοι έμεναν εδώ μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει, είναι χωρισμένοι. Είναι εθισμός το σκάκι».
Εθισμός είναι και τα στέκια μας. Οταν κλείνει για παράδειγμα το «Φίλιον» στη Σκουφά –φέτος έκλεισε από τις 8 έως τις 18 Αυγούστου–, πολλοί Αθηναίοι μετρούν τις μέρες ανάποδα. Πολλή μοναξιά μπορούμε να αντέξουμε, αλλά όχι και να κλείσει το δικό μας καφενείο! («Sometimes you wanna go where everybody knows your name» – «Καμιά φορά θες να πας εκεί που όλοι ξέρουν το όνομά σου», λέει το τραγούδι των τίτλων αρχής της τηλεοπτικής σειράς «Cheers»).
O Ηρακλής Θάνος, ο εμβληματικός σερβιτόρος που κλείνει 31 χρόνια στο μαγαζί, ακούει σταθερά τέτοιου είδους διαμαρτυρίες. «Πάντα υπάρχουν γκρίνιες γιατί κάποιοι μένουν στην Αθήνα και τον Αύγουστο. Τους εξηγούμε βέβαια ότι εμείς δεν κλείνουμε μόνο για διακοπές, αλλά έχουμε και εργασίες. Να, φέτος τρίψαμε τα πατώματα!».
και εργασίες. Να, φέτος τρίψαμε τα πατώματα!». Φωτ. INTIME NEWS
Αμφίδρομη σχέση
Πριν να κλείσουν, πάντως, ο κόσμος παραμένει αρκετός. Οταν οι θαμώνες πάνε στα εξοχικά, ο χώρος που αφήνουν γεμίζει αμέσως. Είναι τουρίστες αλλά και Αθηναίοι που επιτέλους βρίσκουν τραπέζι στο θρυλικό μαγαζί. Πιο δύσκολοι πελάτες, όσο να πεις. «Τους σταθερούς τους ξέρεις καλύτερα, ξέρεις τα χούγια τους». Δεν λείπει μόνο στους θαμώνες το «Φίλιον», λείπουν και στο μαγαζί οι πελάτες του. «Μου αρέσει πολύ η επικοινωνία με τον κόσμο. Γι’ αυτό άλλωστε επέλεξα αυτή τη δουλειά. Ηλεκτρολόγος είμαι κανονικά».
Πριν να κλείσουν τα καφέ για το καλοκαίρι, ο κόσμος παραμένει αρκετός. Είναι τουρίστες, αλλά και Αθηναίοι που επιτέλους βρίσκουν τραπέζι.
Προχωρώντας προς την πλατεία Κολωνακίου, ο κόσμος πυκνώνει. Στο «Da Capo», Αύγουστος ξεαύγουστος, πολλά τραπέζια είναι γεμάτα. «Δεν κλείνουμε παραδοσιακά εμείς για καλοκαίρι», λέει ο Νίκος πίσω από την ταμειακή μηχανή. «Αν και φέτος συνέβη κάτι πολύ περίεργο.
Συνήθως η κίνηση κόβει σταδιακά. Φέτος, όμως, μέχρι την τελευταία ημέρα του Ιουλίου η ροή ήταν κανονική. Από 1η Αυγούστου, όμως, μειώθηκε ξαφνικά πάρα πολύ και παρέμεινε έτσι. Από αυτή την εβδομάδα βλέπουμε να επανέρχεται ο κόσμος». Ηταν η υπερβολική ζέστη; «Η αλήθεια είναι ότι δεν είχαμε ζήσει ποτέ τόση ζέστη. Μπορεί». Ούτε στο «Da Capo» έχουν επιστρέψει πάντως οι σταθεροί πελάτες του. Στα τραπέζια βλέπεις κυρίως τουρίστες. «Οχι μόνο από το εξωτερικό, αλλά και από την Ελλάδα. Στους Ελληνες τουρίστες φαίνεται πολύ περίεργο το κόνσεπτ του σελφ σέρβις!».
Οι άνθρωποι του καφενείου «Η Ωραία Ελλάς» στη στοά Πανδρόσου, πάντως, έχουν μάθει να εξυπηρετούν τουρίστες από όπου κι αν προέρχονται. Τον Αύγουστο αυτοί είναι σχεδόν αποκλειστικά οι πελάτες τους. «Δεν κλείνουμε φυσικά, έχει πολλή δουλειά τον Αύγουστο» λέει η Πηνελόπη Δάφνη, ιδιοκτήτρια του ιστορικού καφέ, το οποίο λειτουργεί και ως ένα ιδιαίτερο μουσείο-εκθετήριο του Κέντρου Ελληνικής Παράδοσης, όπου τεχνίτες και μάστορες από κάθε σημείο της χώρας εκθέτουν τα έργα τους.
«Δεν ήταν πάντα έτσι, αλλά τα τελευταία χρόνια το μαγαζί βασίζεται στους τουρίστες, ιδιαίτερα το καλοκαίρι». Μην ξεχνάμε ότι είναι στην Πανδρόσου, που αποτελεί πέρασμα για τους επισκέπτες της πόλης οι οποίοι από Μοναστηράκι κινούνται προς Πλάκα.
Εχει και τις απαιτήσεις του βέβαια αυτό το κοινό. «Ο Ελληνας θα έρθει, θα φάει, θα πιει, θα πιει και τον καφέ του (σ.σ. ελληνικό καφέ στη χόβολη συνοδεία λουκουμιού) και θα φύγει. Ο τουρίστας σε θέλει εκεί να του εξηγείς διάφορα πράγματα για το καφενείο, αλλά και την πόλη». Από την κάτω πλευρά της πλατείας Κολωνακίου, πάντως, στη «Βιβλιοθήκη», η λευκή κόλλα χαρτί στο τζάμι ενημερώνει τους περαστικούς ότι το κατάστημα ανοίγει πάλι στις 28 Αυγούστου.
Εκτός κέντρου
Λίγο πιο έξω από το κέντρο, στο Ιλιον, σε ένα άλλο αγαπητό καφενείο, «Πανελλήνιον» κι αυτό, ο Κώστας Μακρογιαννάκης γυρίζει γύρω γύρω να ελέγξει αν όλα είναι έτοιμα στη θέση και στην ώρα τους. Είναι η πρώτη μέρα λειτουργίας μετά την ανάπαυλα των διακοπών και όσο να πεις ένα άγχος απόδοσης υπάρχει. «Εμείς επιστρέψαμε, αλλά δεν βλέπω να έχει επιστρέψει και πολύς κόσμος. Ερημιά έξω στον δρόμο! Είχαμε καιρό να δούμε τόσο άδεια τη γειτονιά». Δώδεκα άτομα είναι ήδη μέσα στο μαγαζί πάντως απολαμβάνοντας το καφεδάκι τους. «Κανονικά θα ήταν οι διπλάσιοι». Η ώρα αιχμής για το μαγαζί ξεκινάει στη 1 μ.μ., πάνω που αρχίζουν να βγαίνουν και οι μεζέδες. «Λογικά το Σαββατοκύριακο θα αρχίσουμε να γεμίζουμε που έχει και αγώνες στην τηλεόραση. Τους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν τους αγαπάει πολύ ο Ελληνας, προτιμά τα τοπικά πρωταθλήματα».
Από το ’78 στέκει το μαγαζί στην οδό Αίαντος. Πρώτος ιδιοκτήτης ο Εμμανουήλ Φραγκιουδάκης, παππούς του Κώστα. «Εχουν αυξηθεί οι απαιτήσεις του κόσμου με τα χρόνια. Παλιά ήταν ο παππούς και η γιαγιά μου μόνοι τους και το κρατούσαν. Οσο περνούσε ο καιρός τόσο περισσότερα χέρια χρειάζονται.
Παλιά ήταν ικανοποιημένοι με ένα στραγάλι με το τσίπουρο, τώρα θέλουν και μεζέ. Μ’ αρέσει πολύ η δουλειά, αλλά πρέπει να έχεις γερό στομάχι γιατί ακούς πολλά. Είναι μέρος του παιχνιδιού. Οι πελάτες πιο μεγάλης ηλικίας γκρινιάζουν γιατί θέλουν και να τους προσέξεις. Είναι σαν θεατρικό, μια μικρή κοινωνία είμαστε».
