Ποιος «κρύβεται» πίσω από το τουριστικό πρότζεκτ στην Αστυπάλαια; «∆εν κρύβομαι, όλοι στο νησί ξέρουν ποιος είμαι και ότι κατέχω τις συγκεκριμένες εκτάσεις», λέει στην «Κ» ο εφοπλιστής Νικόλας Παπαλιός.
Οπως υποστηρίζει, τα δύο σύνθετα τουριστικά καταλύματα που σκοπεύει να φτιάξει στην Αστυπάλαια δεν θα έχουν 250, αλλά 35-40 μεγάλες βίλες και στόχος του είναι να αποτελέσουν κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη και άλλων κλάδων στο νησί, όπως η γεωργοκτηνοτροφία.
Τονίζει, δε, ότι είναι ανοιχτός σε συζήτηση για τη διαμόρφωση του πρότζεκτ, αλλά δεν είναι διατεθειμένος να έρθει σε σύγκρουση με την τοπική κοινωνία. «Αν δεν θέλει το νησί, θα τα πουλήσω. Κι ας προχωρήσει ο επόμενος όπως επιθυμεί», καταλήγει.
Η επένδυση προωθείται μέσω ειδικού πολεοδομικού σχεδίου (ενός πλαισίου-ομπρέλας που τροποποιεί όρους δόμησης και χρήσεις γης σε μια περιοχή). H είδηση ότι το πρότζεκτ έλαβε θετική γνωμοδότηση από το Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) προκάλεσε κύμα αντιδράσεων, με την αντιπολίτευση να καταγγέλλει «μπάζωμα του νησιού» και την κυβέρνηση να διαμηνύει ότι το σχέδιο δεν τυγχάνει της έγκρισής της.
Η συζήτηση με τον κ. Παπαλιό γίνεται στα γραφεία της ναυτιλιακής εταιρείας Vantage Shipping Lines, την οποία ίδρυσε ο ίδιος. «Δεν είμαι κατασκευαστής. Δεν είμαι developer και δεν έχω τη διάθεση να κάνω κανένα giga-project στην Αστυπάλαια. Προέρχομαι από μια οικογένεια που είχε σχέση με τη θάλασσα. Ο παππούς του παππού μου ήταν καπετάνιος και καραβοκύρης. Ο παππούς μου καπετάνιος και καραβοκύρης. Διαχειρίζομαι φορτηγά πλοία τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια. Ξεκίνησα τη δική μου εταιρεία σαν ναυλομεσίτης, αγόρασα το πρώτο μου βαπόρι το 2000 και ήμουν τυχερός και πήγαν καλά τα πράγματα», ξεκινάει την κουβέντα μας.
Η αγορά της γης
Οπως εξηγεί, αγόρασε τη συγκεκριμένη έκταση πριν από 16 χρόνια. «Βρήκα ένα πάρα πολύ ωραίο κομμάτι γης, που ανήκε σε μια παλαιά οικογένεια της Αστυπάλαιας. Ενιωσα ότι κάποιος πρέπει να διατηρήσει τον χαρακτήρα ενός νησιού, που έχει μείνει αναλλοίωτο στον χρόνο. Αυτό μου είχε κινήσει το ενδιαφέρον. Η Αστυπαλιά εκείνη την εποχή δεν είχε καθόλου τουρισμό, είχε μετά βίας 16.000-17.000 επισκέπτες όλο τον χρόνο. Εμένα μου άρεσε αυτό. Ολα αυτά τα χρόνια είχα ένα όραμα: να κατασκευάσω κάποια σπίτια που θα προσελκύσουν έναν κόσμο που θα αγαπήσει το νησί για τον ίδιο λόγο που το αγάπησα κι εγώ. Γιατί είναι ανέγγιχτο, αναλλοίωτο».
Τα πολεοδομικά εργαλεία που επελέγησαν προέκυψαν στην πορεία. «Εψαχνα τα προηγούμενα χρόνια με ποιον τρόπο μπορεί αυτή η έκταση να αναπτυχθεί. Το “κλασικό” μοντέλο, εφόσον από την έκταση διέρχεται “αναγνωρισμένη” (με ΦΕΚ) οδός, είναι η κατάτμηση: κόβεις – πουλάς. Ομως, λόγω της ιδιομορφίας της γης, αυτό δεν θα απέδιδε. Και δεν θα ήταν σε καμία περίπτωση ελκυστικό. Το πολεοδομικό εργαλείο Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ) μας δίνει τη δυνατότητα να υλοποιήσουμε ένα “σύνθετο τουριστικό κατάλυμα” (σ.σ. ξενοδοχείο με τουριστικές βίλες προς μίσθωση ή πώληση) με συντελεστή δόμησης πολύ χαμηλότερο του επιτρεπομένου».
Το μοντέλο
Ο κ. Παπαλιός υποστηρίζει πως όταν πληροφορήθηκε τα περί του μοντέλου των σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων, προσέλαβε μια εταιρεία για να διερευνήσει τις δυνατότητες. «Το μοντέλο μου φάνηκε ενδιαφέρον. Προσέγγισα την εταιρεία Zoniro, που είναι από τις καλύτερες στον χώρο της. Και αυτοί υπέβαλαν αίτηση για λογαριασμό μου (σ.σ. στο υπουργείο Περιβάλλοντος, για προέγκριση του σχεδίου από το Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο). Η έκταση που κατέχω είναι περίπου 5.500 στρέμματα, εκ των οποίων τα 2.000 στρέμματα είναι δασικά. Τα υπόλοιπα 3.500 δεν προσφέρονται όλα, έχουν βράχια, γκρεμούς. Υπάρχει λοιπόν ένα τμήμα περί τα 1.900 στρέμματα, στα οποία υπολογίστηκε ότι μπορούν να χτιστούν το ανώτερο 20.000 τ.μ., εκ των οποίων τα 8.000 τ.μ. αντιστοιχούν σε τουριστικές κατοικίες. Οι κατοικίες αυτές, σε ένα νησί απομακρυσμένο, πρέπει να διαθέτουν επαρκή χώρο για μια οικογένεια, για έναν ξενώνα όπου θα μπορείς να φιλοξενείς τους φίλους σου. Αρα δεν μπορεί να είναι μικρότερες από 200-250 τ.μ. εκάστη. Επομένως, σκοπεύουμε να χτίσουμε 35-40 σπίτια και αυτό είναι το μέγιστο. Αυτό που ανέφερε ο δήμαρχος για 250 βίλες δεν ισχύει».
«Αν δεν αγκαλιάσει η τοπική κοινωνία την ευκαιρία για μια διαφορετική ανάπτυξη, όχι σπίτια δεν φτιάχνονται, ούτε τραχανά δεν φτιάχνεις».
Στο ερώτημα αν και τα πέντε οικόπεδα της ιδιοκτησίας του είναι οικοδομήσιμα (έχουν όλα «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό), ο κ. Παπαλιός απαντά αρνητικά. «Οχι, δεν είναι οικοδομήσιμα και τα πέντε. Το μεγάλο οικόπεδο που τέμνεται από τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στα δυτικά του νησιού είναι 1.400 στρέμματα και έχει ακόμη ένα κομμάτι 200 στρεμμάτων στην άλλη πλευρά. Το κομμάτι στον Αγιο Ανδρέα που είναι μικρό, 70 στρέμματα, εφάπτεται με το καινούργιο λιμάνι και έχει δική του πρόσβαση».
Οι περιορισμοί
Ο κ. Παπαλιός λέει ότι γνωρίζει τους περιορισμούς του προεδρικού διατάγματος για την Αστυπάλαια. «Το είχα εξετάσει και ένας από τους λόγους που κράτησα τη γη για πολλά χρόνια χωρίς να κάνω τίποτα, ήταν ότι το να χτίσω πολλές μικρές ξενοδοχειακές μονάδες δεν αντιπροσώπευε αυτό που ήθελα. Το σύνθετο τουριστικό κατάλυμα ήταν το πλησιέστερο σε αυτό που είχα στο μυαλό μου».
Ερωτώμενος γιατί δεν επιδιώκει να υλοποιήσει το όραμά του στα υφιστάμενα όρια των οικισμών, ο κ. Παπαλιός απαντάει ότι δεν κατέχει γη σε αυτά, αλλά ούτε και θα ήθελε. «Η πρόταση του δημάρχου για τους υφιστάμενους οικισμούς δεν με καλύπτει και για άλλους λόγους. Ο τρόπος που έχει αναπτυχθεί λ.χ. η Μαλτεζάνα δεν τιμά το νησί. Δεν βλέπω όραμα σε αυτό».
Ερωτώμενος πώς απαντάει στην κριτική ότι τέτοιου είδους τουριστικά πρότζεκτ δεν ταιριάζουν με τη φυσιογνωμία της Αστυπάλαιας, ο κ. Παπαλιός τονίζει ότι δεν είναι σκοπός του η σύγκρουση.
«Με στενοχωρεί ότι ενώ θεωρώ πως είμαι από την πλευρά των ανθρώπων που θέλουν να προστατεύσουν την ομορφιά της Ελλάδας, αυτό που όλοι αγαπάμε ως ελληνικό καλοκαίρι, ξαφνικά με τοποθετούν στην “απέναντι” πλευρά, σαν τον στυγνό επιχειρηματία που θέλει να κάνει ένα μεγάλο deal και κρύβεται πίσω από μια εταιρεία. Επένδυση χωρίς τους Αστυπαλιώτες δεν γίνεται. Αν δεν αγκαλιάσει η τοπική κοινωνία την ευκαιρία για μια διαφορετική ανάπτυξη, όχι σπίτια δεν φτιάχνονται, ούτε τραχανά δεν φτιάχνεις. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να ορίσουμε τι εννοούμε ανάπτυξη. Το “δεν κάνω τίποτα” δεν είναι λύση, ιδίως σε ένα νησί με γεωγραφική απομόνωση. Θεωρώ ότι οι Αστυπαλιώτες που με γνωρίζουν ξέρουν καλά τις προθέσεις μου. Εχω μιλήσει όλα αυτά τα χρόνια με όλο το νησί, με τον προηγούμενο δήμαρχο είχα μια πολύ καλή σχέση και συζητούσαμε ποιος θα ξυπνήσει την “ωραία κοιμωμένη”».
Για ποιο λόγο, τότε, η εταιρεία και ο ίδιος δεν βγήκε στο προσκήνιο και δεν ήρθε σε επαφή με τον δήμο μετά το πρώτο ρεπορτάζ της «Κ», τον περασμένο Μάρτιο; «Δεν το επεδίωξα γιατί θεωρούσα ότι είναι ήδη γνωστό στο νησί. Μιλάω με το μισό δημοτικό συμβούλιο, οι επαγγελματίες στο νησί με ξέρουν με το μικρό μου όνομα. Εχω φέρει επιστήμονες, προσωπικότητες να μελετήσουν τη φύση του νησιού, να προσφέρουν ένα όραμα. Πολλοί στην Αστυπάλαια μου λένε “πότε θα ξεκινήσεις;”. Υπάρχει μεγάλη αγωνία. Και φυσικά είμαι στη διάθεση του νέου δημάρχου για να κουβεντιάσουμε».
Ο κ. Παπαλιός υποστηρίζει ότι η επένδυση θα καλύπτει τις δικές της ανάγκες σε ρεύμα και νερό. «Οι ΑΠΕ είναι μονόδρομος για τις ενεργειακές ανάγκες. Οσο για το νερό, μιλήσαμε με μια ομάδα που έχει καταγράψει τους δρόμους του νερού στη Σίφνο και όλο το παλιό σύστημα ύδρευσης με τις στέρνες προς συγκράτηση του νερού της βροχής και κάτι ανάλογο θέλω να κάνουμε κι εμείς. Να σημειώσω ότι η Αστυπάλαια έχει χαρακτηριστεί πράσινο νησί, αλλά το φιλόδοξο πρόγραμμα ηλεκτροκίνησης εξακολουθεί να βασίζεται στο πετρέλαιο, ενώ η διαχείριση των απορριμμάτων είναι η ταφή τους σε έναν ΧΥΤΑ που μία ή δύο φορές τον χρόνο θα πιάσει φωτιά. Εγώ επιθυμώ να αποτελέσουμε θετική δύναμη για τα ζητήματα αυτά, να βοηθήσουμε να βρεθούν λύσεις. Και ταυτόχρονα να ενισχύσουμε την τοπική παραγωγή. Θα σας αναφέρω το εξής: η Αστυπάλαια έχει 30.000 κατσίκια, αλλά δεν έχει έναν κτηνίατρο και ένα τυροκομείο, μόνο μια ηρωίδα έχει καταφέρει να τυροκομήσει σε έναν δικό της χώρο στο νησί με μεγάλη προσωπική προσπάθεια».
Κλείνοντας, ο κ. Παπαλιός υποστηρίζει ότι είναι ανοιχτός σε συζήτηση, αλλά αν η υπόθεση οδηγηθεί σε σύγκρουση θα εγκαταλείψει το εγχείρημα. «Είμαι ανοιχτός σε οποιαδήποτε πρόταση. Αγόρασα αυτή την έκταση για τα παιδιά μου, να διασώσουμε ένα κομμάτι από όλο αυτό που όντως χάνεται. Εάν γίνει μια συζήτηση και μου υποδείξουν σοβαρές προτάσεις για το πώς μπορώ να προχωρήσω, δεν είμαι αρνητικός. Κι αν το νησί δεν θέλει, τότε δεν θα κάνω τίποτα. Δεν είμαι κατασκευαστής, δεν εξαρτάται η επιβίωσή μου από αυτό. Θα το πουλήσω και ας προχωρήσει ο επόμενος με όποιον τρόπο επιθυμεί».
Η πορεία και οι ενστάσεις
Η αρχική μελέτη αφορούσε την ανέγερση 30.000 τ.μ. και υποβλήθηκε στο υπουργείο Περιβάλλοντος τον Οκτώβριο του 2023 με αίτημα να λάβει προέγκριση από το Κεντρικό Πολεοδομικό Συμβούλιο (ΚΕΣΥΠΟΘΑ). Επειτα από δύο «επικαιροποιήσεις» του σχεδίου και τη μείωση της επιφάνειας που θα δομηθεί, το ΚΕΣΥΠΟΘΑ γνωμοδότησε θετικά. Οπως αναφέρεται στην απόφαση, μειοψήφησαν δύο μέλη του συμβουλίου, «διότι το εν λόγω σχέδιο, το οποίο προβλέπει τουριστική ανάπτυξη σε τόσο μεγάλη έκταση, αποτελεί σημαντική επέμβαση στο φυσικό τοπίο της περιοχής και επιφέρει αλλοίωση στη φυσιογνωμία του νησιού».
Το σχέδιο που έλαβε προέγκριση από το ΚΕΣΥΠΟΘΑ αντίκειται στο προεδρικό διάταγμα του 2002 για την προστασία 25 νησιών του Αιγαίου, το οποίο δεν απαγορεύει την τουριστική ανάπτυξη εκτός σχεδίου περιοχών, αλλά επιβάλλει ανώτατο όριο 1.500 τ.μ. ανά ιδιοκτησία και ειδικούς όρους δόμησης. Περαιτέρω, μέσω του ειδικού πολεοδομικού σχεδίου θα λάβει οικοδομησιμότητα το σύνολο του ακινήτου (παρότι μέρος αυτού δεν έχει «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό). Το υπουργείο Περιβάλλοντος σε (ετεροχρονισμένη) απάντησή του υποστήριξε ότι η προέγκριση είναι το πρώτο και όχι οριστικό στάδιο μιας μακράς αδειοδοτικής διαδικασίας.
