«Αν ζήσουμε κάτι αντίστοιχο, ο Θεός να βάλει το χέρι του. Είμαστε τελείως αθωράκιστοι». Αυτοδιοικητικό στέλεχος στον Παλαμά Καρδίτσας περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά τα αναγκαία αντιπλημμυρικά έργα στην περιοχή. «Μέχρι τώρα δεν ξεκίνησε τίποτα», συμπληρώνει. Λίγες ημέρες πριν από τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την κακοκαιρία «Daniel», που βύθισε ολόκληρα χωριά, ελάχιστα έχουν γίνει σε επίπεδο αντιπλημμυρικής θωράκισης.
Oι κάτοικοι των χωριών της Καρδίτσας, που πέρυσι πλημμύρισαν, βλέπουν τα αναχώματα να στέκουν με πρόχειρα «μπαλώματα» στα σημεία που είχαν σπάσει και φοβούνται τα χειρότερα. Επειτα από μια σειρά χρονοβόρες διαδικασίες εγκρίσεων και αναθέσεων, μόλις στα μέσα της εβδομάδας, πριν από 3-4 μέρες, άρχισαν να υλοποιούνται αντιπλημμυρικά έργα ύψους 42 εκατ. ευρώ. Τις επόμενες ημέρες αναμένεται να επισκεφθεί τη Θεσσαλία ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος θα ενημερωθεί για την εξέλιξη των έργων και θα παρουσιάσει την επόμενη φάση αντιπλημμυρικών παρεμβάσεων, με ιδιαίτερη αναφορά στα φράγματα που είτε έχουν δρομολογηθεί, όπως αυτό του Ενιπέα, είτε τώρα θα δρομολογηθεί η κατασκευή τους, όπως εκείνα σε Μουζάκι και Πύλη.
Οπως λέει ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Δημήτρης Κουρέτας, τα έργα που άρχισαν τώρα αφορούν εργασίες διευθέτησης ρεμάτων και ενίσχυσης αναχωμάτων. «Είναι ένα μικρό μέρος από ό,τι χρειάζεται να γίνει, αναμφίβολα. Μόνο για τον καθαρισμό του Πηνειού, για να γίνουν οι αναγκαίες εργασίες απομάκρυνσης φερτών υλικών, εκβάθυνση της κοίτης του ποταμού και αποκατάσταση του εύρους της σε όλο το μήκος του ποταμού από τον Βλοχό μέχρι τις εκβολές του, υπολογίζεται ότι θα απαιτηθούν 200 εκατ. ευρώ», προσθέτει.
Οπότε, με 42 εκατ. ευρώ τι μπορεί να γίνει; Ουσιαστικά, όπως αναφέρουν αυτοδιοικητικοί παράγοντες της περιοχής, με τα χρήματα αυτά θα γίνει αποκατάσταση των ρεμάτων, ποταμών, φραγμάτων και αναχωμάτων στην προτέρα της πλημμύρας κατάσταση. Και θα είναι αυτό αρκετό για να αντιμετωπιστεί ένα νέο ακραίο φαινόμενο; «Με τα έργα που έχουν γίνει μέχρι τώρα, καθαρισμούς σε μια σειρά από ρέματα, όπως στην περιοχή του Βόλου που είχαν εγκαταλειφθεί για περισσότερο από 15 χρόνια και με την εγκατάσταση ενός σύγχρονου κέντρου πολιτικής προστασίας με μετεωρολογικούς σταθμούς, εναέρια μέσα, αισθητήρες σε ποτάμια, έχει διαμορφωθεί μια σωστή βάση. Εναν “Elias” θα μπορούσαμε να τον αντιμετωπίσουμε πιστεύω. Εναν “Daniel” όχι», δηλώνει ο Δημήτρης Κουρέτας. Για όσους δεν θυμούνται, η κακοκαιρία «Elias» εκδηλώθηκε λίγες εβδομάδες μετά τον «Daniel» με αρκετά πιο ήπια φαινόμενα.
Εξι χιλιόμετρα πιο μακριά από τον Παλαμά, στη Μεταμόρφωση, το χωριό που καλύφθηκε ολόκληρο από τα νερά πριν από έναν χρόνο, οι κάτοικοι που έχουν επιστρέψει είναι ανήσυχοι. «Δεν έγιναν ακόμη τα αναχώματα. Μας είπαν ότι αρχές Σεπτεμβρίου θα αρχίσουν να δουλεύουν, αλλά αρχές Σεπτεμβρίου ήρθε και η βροχή πέρυσι», λέει ο Δημήτρης Πανάγος, που όταν το νερό εισέβαλε στο σπίτι του σκαρφάλωσε στο ταβάνι και ένας συγχωριανός του, που προσέγγισε με βάρκα, έβγαλε τα κεραμίδια της στέγης για να τον απεγκλωβίσει.
Η αγωνία ότι θα μπορούσε η καταστροφή να ξαναχτυπήσει είναι διάχυτη. Ο Κώστας Καλέτσης, που γύρισε στο χωριό και στοιχειωδώς συμμάζεψε το σπίτι του, λέει ότι το εξόπλισε μόνο με τα στοιχειώδη «για να ζήσουμε». «Δύο μεταλλικά κρεβάτια και μία κουζίνα. Αν γίνει το κακό, μπορώ να τα φορτώσω στο αγροτικό και να φύγουμε», προσθέτει.
«Τα μισά από τα έργα που είχαν προγραμματιστεί μετά τον “Ιανό” δεν έχουν προχωρήσει. Ικανοποιημένοι δεν είμαστε από όσα έχουν γίνει», λέει ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας.
Στον γειτονικό Βλοχό ο Μάνθος Κολώνας μιλάει για πρόχειρες επιχωματώσεις που έγιναν στα αναχώματα. «Εκεί που είχαν γίνει τα σπασίματα στην πλημμύρα σήκωσαν λίγο χώμα. Δεν αρκεί για να συγκρατήσει τίποτα».
Περιμένοντας τα μεγάλα αντιπλημμυρικά, στον Δήμο Παλαμά έδωσαν προτεραιότητα στη στοιχειώδη αποκατάσταση των υποδομών, ώστε να μπορούν να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες των κατοίκων των χωριών και να γίνει η άρδευση των καλλιεργειών. Οπως αναφέρει ο αντιδήμαρχος Χρήστος Βαϊόπουλος, κατάφεραν να καθαρίσουν όλο το αρδευτικό δίκτυο από φερτά υλικά και να αποκαταστήσουν την άρδευση των χωραφιών, που σε ποσοστό 95% καλλιεργήθηκαν ξανά. Τα μεγαλύτερα προβλήματα παραμένουν στις εκτάσεις κοντά στα σημεία όπου έσπασαν τα αναχώματα και εκεί συσσωρεύτηκε μεγάλος όγκος από φερτά υλικά, που δεν είναι εύκολο να καθαριστούν αν δεν ολοκληρωθεί η αποκατάσταση των αναχωμάτων. Παράλληλα, επιδιορθώθηκαν τα αντλιοστάσια που τροφοδοτούν το αρδευτικό δίκτυο και αποκαταστάθηκαν 380 πυλώνες ηλεκτροδότησης για τις αγροτικές καλλιέργειες.
Ενα από τα προβλήματα που παραμένει σε εκκρεμότητα είναι τα δύο μεγάλα αντλιοστάσια σε Κόρδα και Κλοκοτό, τα οποία είχαν κατασκευαστεί με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ με κόστος περίπου 1 εκατ. ευρώ το καθένα. Είναι τα αντλιοστάσια αντιπλημμυρικής θωράκισης, τα οποία δεν λειτούργησαν όταν χρειάστηκε στην πλημμύρα, γιατί δεν είχε ληφθεί μέριμνα για γεννήτριες που θα παρείχαν ρεύμα σε περίπτωση διακοπής της ηλεκτροδότησης, όπως μπορεί να συμβεί σε μια μεγάλη καταστροφή. Τώρα, όπως αναφέρουν στελέχη του Δήμου Παλαμά, οι πόρτες διαφυγής των υδάτων λειτουργούν, μπορούν να ανέβουν ή να κατέβουν ανάλογα με τις ανάγκες, αλλά έχουν καταστραφεί οι τουρμπίνες άντλησης υδάτων, γεγονός που καθιστά τα αντλιοστάσια πρακτικά άχρηστα.
Ζητούνται 3 δισ.
Για μια ολική αντιπλημμυρική θωράκιση ολόκληρης της Θεσσαλίας, σύμφωνα με τον κ. Κουρέτα, θα απαιτούνταν έργα συνολικού ύψους 3 δισ. Τώρα δίνεται προτεραιότητα στις πιο άμεσες παρεμβάσεις, που δεν θα επιτρέψουν ακόμη και σε μικρής έντασης καιρικά φαινόμενα να προκαλέσουν προβλήματα. Στις αρχές του 2025 αναμένεται να δρομολογηθούν έργα ορεινής υδρονομίας, ουσιαστικά συγκράτηση των νερών στα ορεινά με μικρά φράγματα και υδατοδεξαμενές. Σε εκκρεμότητα βρίσκεται η υλοποίηση της μελέτης που είχε εκπονηθεί μετά τον «Ιανό», την πρώτη πλημμύρα που έπληξε την περιοχή της Καρδίτσας τον Σεπτέμβριο του 2020 και είχε ανατεθεί στην ΤΕΡΝΑ. Πρόκειται για το έργο καθαρισμού, εκβάθυνσης και διευθέτησης για τα ποτάμια Πάμισο, Καλέντζη και Ιταλικό, που διατρέχουν τον κάμπο της Καρδίτσας.
Ο κ. Κουρέτας αναφέρει ότι προφανώς και η Περιφέρεια επιθυμεί να προχωρήσει το συγκεκριμένο έργο, αλλά, όπως προσθέτει, «τα μισά από τα έργα που είχαν προγραμματιστεί μετά τον “Ιανό” δεν έχουν προχωρήσει. Ικανοποιημένοι δεν είμαστε από όσα έχουν γίνει. Είχαμε ζητήσει χρηματοδότηση 500 εκατ. ευρώ και έχουμε λάβει μέχρι τώρα το ένα δέκατο. Ομως, η προτεραιότητα που δόθηκε για να ολοκληρωθεί το πρότυπο κέντρο πολιτικής προστασίας είναι σημαντική για την έγκαιρη και σωστή διαχείρισης πιθανών απειλών στο μέλλον. Επίσης, σε επίπεδο ρυθμού υλοποίησης, έστω και των λίγων έργων που ξεκίνησαν, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τις έκτακτες συνθήκες που προέκυψαν από την πανώλη των αιγοπροβάτων, που έστρεψαν τις προτεραιότητες αλλού», δηλώνει.
