Την επανέναρξη ενός εμβληματικού χώρου που παρέμενε κλειστός για δυόμισι χρόνια σηματοδότησαν τα εγκαίνια της έκθεσης ζωγραφικής και χαρακτικής, που διοργάνωσαν στο ιστορικό καφενείο «Πανελλήνιον» η γκαλερί «Περί Τεχνών Καρτέρης», η Νάντια Λιαρέλλη και η Τράπεζα Πειραιώς την Παρασκευή 30 Αυγούστου.
Η επαναλειτουργία του «Πανελλήνιον», που ιδρύθηκε το 1916 και αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης της Μυτιλήνης, έχοντας μία είσοδο από την προκυμαία και ακόμη μία από την αγορά της Ερμού, συνδέεται με την προσωπική δέσμευση του διευθύνοντος συμβούλου της Τράπεζας Πειραιώς, στην οποία ανήκει ο χώρος, Χρήστου Μεγάλου, ο οποίος έχει καταγωγή από τη Λέσβο. Ανήκει όμως και στις πρωτοβουλίες της τράπεζας, όπως εξήγησε στην «Κ», για στήριξη της τοπικής κοινωνίας, όπως αντίστοιχα λειτουργεί και το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας στην Αγία Παρασκευή Λέσβου.
Η έκθεση με τίτλο «Η τέχνη στο Πανελλήνιον» παρουσιάζει έργα 22 καταξιωμένων καλλιτεχνών, συμπεριλαμβανομένων των Κ. Γαρύφαλλου, Μ. Γιαννίκου, Ευ. Ευθυμιάδη, Σπ. Κουρσάρη, Αλ. Φασιανού και άλλων, και αναδεικνύει τη ζωντάνια και τη δυναμική της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Αποτέλεσε δε μοχλό, ώστε να ανακαινιστεί εξ ολοκλήρου ο χώρος από την Τράπεζα Πειραιώς.
«Το “Πανελλήνιον” δεν αποτελεί απλώς ένα κτίριο, αλλά κομμάτι της συλλογικής μνήμης και της πολιτιστικής ταυτότητας της Μυτιλήνης», τόνισε στην «Κ» η κ. Λιαρέλλη. Ιδρυθέν στις αρχές του περασμένου αιώνα, αποτέλεσε το κέντρο του νέου αστικού πυρήνα γύρω από τον Αγιο Θεράποντα, αποτυπώνοντας τη μετάβαση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην ελληνική κυριαρχία, καθώς η Λέσβος απελευθερώθηκε το 1912.
Εγινε γρήγορα το σημείο συνάντησης των διανοουμένων της Μυτιλήνης, των πολιτικών ηγετών της εποχής και των «ιερών τεράτων» της γενιάς του ’30. Σε φωτογραφίες της εποχής φαίνεται ο Ελευθέριος Βενιζέλος να παρακολουθεί αγώνες μπιλιάρδου, ενώ ο χώρος χρησιμοποιήθηκε και ως λέσχη του κόμματος των Φιλελευθέρων. Το «Πανελλήνιον» υπήρξε ακόμη πολυτελές καζίνο, που για χρόνια διατηρούσε τη φήμη του ως το πιο ακριβό μαγαζί του Αιγαίου. Στα τραπέζια του γράφτηκαν πολλές ιστορίες, μεταξύ των οποίων η απώλεια περιουσιών, αλλά και η παρακολούθηση παραστάσεων και συναυλιών, καθιστώντας τον χώρο κέντρο κοινωνικής και πολιτιστικής δραστηριότητας.
Η ιδιοκτησία του δεν υπήρξε ομαλή. Ενας από τους ιδιοκτήτες το κληροδότησε στο ΚΚΕ, αλλά λόγω της παρανομίας του κόμματος η διαθήκη ακυρώθηκε και το καφενείο παρέμεινε υπό τον έλεγχο των λοιπών συνιδιοκτητών. Τα τελευταία χρόνια του 20ού αιώνα σηματοδότησαν τη φθορά του «Πανελλήνιον» και του μικρού καταστήματος δίπλα του, του «Κρυστάλ», με την αγορά τους από την Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος (ΑΤΕ) και την αποδοχή τους ως διατηρητέων. Παρά τις διαμαρτυρίες για τη διατήρηση του χαρακτήρα τους, το 2005 το «Κρυστάλ» αποχαρακτηρίστηκε ως προς τη χρήση του. Ωστόσο, το «Πανελλήνιον» παραμένει διατηρητέο για την ιστορική και πολιτιστική του σημασία, με άδεια χρήσης καφενείου.
Προσπάθεια ετών
Το 2009 η οικογένεια Μιχαηλίδη ανέλαβε την επαναλειτουργία του ιστορικού καφενείου, νοικιάζοντας τον χώρο έως τον Μάιο του 2022, όπου το παρέδωσε πίσω στην Τράπεζα Πειραιώς, καθώς δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στα υπέρογκα λειτουργικά έξοδα. Αν και το κοινό της Μυτιλήνης ανησυχεί για τη συνέχειά του, καθώς είναι ένας μεγάλος χώρος με πολλά έξοδα, ο κ. Μεγάλου τόνισε ότι θα διευκολύνει τον νέο ενοικιαστή. «Η πρόθεσή μας είναι να ενοικιάσουμε ξανά το κτίριο. Ούτως ή άλλως η χρήση του κτιρίου έχει καθοριστεί από απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ως ιστορικό καφενείο, το οποίο διαθέτει συγκεκριμένη άδεια. Είναι η μοναδική χρήση που μπορεί να έχει, αλλά αυτό μπορεί άνετα να συνδυαστεί με εικαστικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Φανταστείτε έναν τέτοιο χώρο να φιλοξενεί έργα ζωγραφικής και παράλληλα να λειτουργεί ως ένα παραδοσιακό καφενείο, το οποίο θέλουμε να επαναφέρουμε στην παλιά του δόξα. Εχουμε διατηρήσει κάποια από τα παλιά έπιπλα και τα αναπαλαιώνουμε. Πιστεύουμε ότι αν βρούμε τον κατάλληλο άνθρωπο ενοικιαστή, μπορούμε να δημιουργήσουμε κάτι μοναδικό για την πόλη, το οποίο θα ενσωματωθεί και στην κοινωνική ευθύνη που έχουμε ως λειτουργοί του νησιού. Θα κάνουμε μια προσπάθεια που δεν θα διαρκέσει μόνο ένα χρόνο, αλλά θα παραμείνει για χρόνια και θα είναι κόσμημα για όλη την πόλη», κατέληξε.
