Είναι ο μεγαλύτερος ενδοκρινής αδένας του ανθρώπου. Εντοπίζεται στην πρόσθια περιοχή του τραχήλου, έχει σχήμα πεταλούδας και η ετυμολογία του, από τη λέξη «θυρεός», δηλαδή ασπίδα, αποκαλύπτει και την τεράστια σημασία του. Γιατί, πράγματι, σαν ασπίδα λειτουργεί ο θυρεοειδής για τον οργανισμό μας: συνθέτει, αποθηκεύει και απελευθερώνει στο αίμα τις θυρεοειδικές ορμόνες, οι οποίες ρυθμίζουν καθοριστικά τον μεταβολισμό και είναι αναγκαίες για την καλή λειτουργία όλων των ιστών και των οργάνων του σώματός μας.
Η επιστημονική γνώση που έχει συγκεντρωθεί τα τελευταία χρόνια σε ό,τι αφορά τους μηχανισμούς του θυρεοειδούς αλλά και όλα τα καινούργια διαγνωστικά και θεραπευτικά εργαλεία απέναντι στις πιο συνήθεις νόσους που οφείλονται στην απορρύθμισή του θα βρεθούν στο επίκεντρο των ανακοινώσεων και συζητήσεων του 46ου συνεδρίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Θυρεοειδούς (European Thyroid Association – ΕΤΑ), που θα διεξαχθεί στο Ωδείο Αθηνών από τις 7 έως τις 10 Σεπτεμβρίου. Είναι διεθνούς εμβέλειας και το δεύτερο μεγαλύτερο συνέδριο σε όλο τον κόσμο για το συγκεκριμένο επιστημονικό πεδίο. Φέτος, πραγματοποιείται για τέταρτη φορά στη χώρα μας (1967 και 1998 στην Αθήνα, 2008 στη Χαλκιδική) με τη συμμετοχή 1.500 και πλέον συνέδρων από τις πέντε ηπείρους.
Ανησυχητική αύξηση
«Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχουν οι ανακοινώσεις για τον καρκίνο του θυρεοειδούς, που εμφανίζει ανησυχητική αύξηση τις δύο τελευταίες δεκαετίες, καθώς έρχονται καινούργια φάρμακα που θα επιτρέπουν τη στοχευμένη, πιο αποτελεσματική θεραπεία. Εμφαση όμως θα δοθεί και στην αναγκαιότητα ή όχι αγωγής (και στην απαιτούμενη δόση θυροξίνης) σε περιπτώσεις μιας ελαφριάς υπολειτουργίας του θυρεοειδούς (ελαφρά αυξημένη TSH, φυσιολογικές τιμές ορμονών του θυρεοειδούς), που συχνά παρατηρείται στην εγκυμοσύνη· πρόκειται για θέμα που απασχολεί πάρα πολλές γυναίκες», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος του συνεδρίου Λεωνίδας Ντούντας, καθηγητής Παθολογίας και Ενδοκρινολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ουλμ της Γερμανίας, επιστημονικός συνεργάτης της μονάδας ενδοκρινολογίας και μεταβολισμού στο Ευγενίδειο Θεραπευτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Είναι πολλές και σημαντικές οι εξελίξεις στον “πόλεμο” της Ιατρικής με τα νοσήματα του θυρεοειδούς. Ιδιαίτερα στη θεραπεία της θυρεοειδικής οφθαλμοπάθειας (TED), πάθησης αυτοάνοσης αιτιολογίας, που προκαλεί φλεγμονή και βλάβες στους ιστούς γύρω από τα μάτια σε περίπου 50% των ασθενών με αυτοάνοσο υπερθυρεοειδισμό (νόσος Graves, GD)», επιβεβαιώνει η Λάουρα Φουγκατζόλα, καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Θυρεοειδούς. «Η πρόσφατη έγκριση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ ενός μονοκλωνικού αντισώματος, του teprotumumab, το οποίο στοχεύει και αναστέλλει τον υποδοχέα αυξητικού παράγοντα 1, που παίζει ρόλο στην παθογένεση της νόσου, έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη φαρμάκων που θα “ξεκλειδώσουν” προς όφελος των νοσούντων τους μηχανισμούς δράσης της αυτοανοσίας. Οι δοκιμές βρίσκονται σε εξέλιξη και τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Σε ό,τι αφορά τη νόσο του Graves, επίσης αυτοάνοση διαταραχή με αποτέλεσμα την υπερλειτουργία του θυρεοειδούς, αναμένονται καινούργια διαγνωστικά εργαλεία που θα επιτρέπουν την αξιόπιστη μέτρηση των διαφορετικών αντισωμάτων έναντι του υποδοχέα της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH), διευκολύνοντας έτσι την εξατομικευμένη θεραπεία και βελτιώνοντας την πρόγνωση».
Τα επόμενα χρόνια, οι κύριες προκλήσεις που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι επιστήμονες σχετίζονται με τη θεραπεία ασθενών με προχωρημένο καρκίνο του θυρεοειδούς.
«Επιπλέον, έχουν έρθει στο φως νέα στοιχεία ότι σε ευθυρεοειδικά άτομα (δηλαδή με καλή λειτουργία του θυρεοειδούς) η αυτοανοσία σχετίζεται με λιπώδη ηπατική νόσο ή προχωρημένη ηπατική ίνωση, ανεξάρτητα από τους ήδη γνωστούς μεταβολικούς παράγοντες κινδύνου. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι διατροφικές ελλείψεις, όπως αυτή του σεληνίου, του σιδήρου και της βιταμίνης D, μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της θυρεοειδίτιδας Hashimoto», επισημαίνει από την πλευρά του ο Λεωνίδας Ντούντας. Τα επόμενα χρόνια, οι κύριες προκλήσεις που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι επιστήμονες σχετίζονται με τη θεραπεία ασθενών με προχωρημένο καρκίνο του θυρεοειδούς. «Πρόσφατα στη “φαρέτρα” μας μπήκαν καινοτόμα φάρμακα που στοχεύουν σχεδόν αποκλειστικά τα μεταλλαγμένα νεοπλασματικά κύτταρα και έτσι μειώνουν την τοξικότητα που συνεπάγεται η θεραπεία. Επιπλέον, νέα μόρια, πολλά υποσχόμενα, βρίσκονται στην προκλινική φάση δοκιμών, με τις προσπάθειες των ερευνητών να επικεντρώνονται στην εύρεση αποτελεσματικής θεραπείας για τον αναπλαστικό ή αδιαφοροποίητο καρκίνο του θυρεοειδούς, μια εξαιρετικά επιθετική μορφή της ασθένειας, πιο συχνή σε άτομα άνω των 55 ετών και σε γυναίκες», εξηγεί η Λάουρα Φουγκατζόλα.
Για τον Kρις Ποπ, καθηγητή Ενδοκρινολογίας στο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών και γραμματέα της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Θυρεοειδούς, φως πρέπει να πέσει και στους μύθους που, παρά την πρόοδο της επιστήμης, εξακολουθούν να υπάρχουν στην κοινή γνώμη σε ό,τι αφορά τον θυρεοειδή. «Υπάρχει, για παράδειγμα, η εντύπωση ότι η λήψη πολυβιταμινών δεν είναι απαραίτητη όταν ένας ασθενής υποβάλλεται σε θεραπεία με συνθετική θυρεοειδική ορμόνη (LT4). Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει, καθώς οι πολυβιταμίνες περιέχουν επίσης μέταλλα, όπως σίδηρο και σελήνιο, τα οποία είναι απαραίτητα για την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Ιδιαίτερα για τις εγκύους (επομένως και τα έμβρυα), αυτά τα μέταλλα είναι σημαντικά για την αποφυγή άλλων σχετιζόμενων με την εγκυμοσύνη προβλημάτων, όπως η αναιμία. Με μια προϋπόθεση: οι πολυβιταμίνες πρέπει να λαμβάνονται 4 ώρες μετά τη λήψη του φαρμάκου».
Μια άλλη παρανόηση είναι ότι οι γυναίκες που λαμβάνουν συνθετική θυρεοειδική ορμόνη (LT4) πρέπει να σταματήσουν τη θεραπεία μόλις μείνουν έγκυες, γιατί μπορεί να βλάψουν το έμβρυο. «Αυτό είναι λάθος», συνεχίζει ο κ. Ποπ. «Πριν από τη 18η εβδομάδα της εγκυμοσύνης, το έμβρυο βασίζεται εξ ολοκλήρου στις θυρεοειδικές ορμόνες της μητέρας. Εάν η λειτουργία του θυρεοειδούς της δεν είναι σωστά ισορροπημένη, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος επιπλοκών τόσο για την ίδια όσο και για το έμβρυο (αποβολή, πρόωρος τοκετός, κ.λπ.). Επομένως, το φάρμακο όχι μόνο πρέπει να χορηγείται σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και, στο 20%-30% των γυναικών, είναι απαραίτητη ακόμη και αύξηση της δοσολογίας».
Ο φόβος για το ιώδιο
Ενας ακόμη διαδεδομένος μύθος αφορά την αλλεργία στο ιώδιο. «Οι ασθενείς συχνά αρνούνται θεραπείες ή διαγνωστικές εξετάσεις που περιλαμβάνουν ιώδιο με το επιχείρημα ότι είναι αλλεργικοί σε αυτό. Αυτοί οι φόβοι τους βασίζονται συνήθως σε αντιδράσεις που παρουσίασαν μετά την κατανάλωση οστρακοειδών ή κατά τη διάρκεια απεικονιστικών εξετάσεων με σκιαγραφικά που έχουν ως βάση το ιώδιο. Αυτό που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, λοιπόν, είναι ότι η αλλεργία στο ιώδιο είναι βιολογικά αδύνατη. Οι αλλεργικές αντιδράσεις στα θαλασσινά οφείλονται συνήθως σε μια πρωτεΐνη που ονομάζεται τροπομυοσίνη, ενώ για τα σκιαγραφικά προϊόντα “ένοχη” είναι η αυξημένη ωσμωτικότητά τους, δηλαδή πολύ μεγαλύτερη συγκέντρωση κάποιων ουσιών από ό,τι στα υγρά του σώματος και στο αίμα μας», διευκρινίζει ο Βέλγος επιστήμονας. Ολα αυτά θα συζητηθούν εκτενώς στο συνέδριο, το επιστημονικό πρόγραμμα του οποίου έχει δομηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να ισορροπεί μεταξύ της βασικής και της κλινικής έρευνας.
