Η βία με αποδέκτες το υγειονομικό προσωπικό είναι ένα φαινόμενο το οποίο κλιμακώνεται διαρκώς την τελευταία πενταετία. Μάλιστα φέτος το καλοκαίρι, το θλιβερό και επικίνδυνο φαινόμενο παρουσίασε έξαρση.
Στις 14 Αυγούστου, συγγενής νοσηλευόμενου ασθενούς με άνοια επιτέθηκε σε νοσηλευτή στο νοσοκομείο των Φιλιατών χτυπώντας τον με μπουνιές και κλωτσιές. Ο νοσηλευτής χρειάστηκε να λάβει φροντίδα για τα τραύματά του. Ο επιτιθέμενος ισχυρίστηκε πως η συγγενής του δεν λάμβανε την απαιτούμενη φροντίδα από το νοσηλευτικό προσωπικό. Σε βάρος του κινήθηκε αυτεπάγγελτη ποινική διαδικασία.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 20 Αυγούστου, συνοδός ασθενή γρονθοκόπησε στο πρόσωπο τον διευθυντή της ορθοπαιδικής κλινικής στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης προκαλώντας του κακώσεις στα ούλα. Ο γιατρός κατέθεσε μήνυση εναντίον του ασθενούς στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής.
Επεισόδια βιαιοπραγίας ενάντια σε υγειονομικό προσωπικό σημειώνονταν και στο νοσοκομείο Χαλκίδας. Οπως κατήγγειλε τότε η Ενωση Ιατρών Νοσοκομείων Νομού Εύβοιας (ΕΙΝΝΕΥΒ): «Τέσσερα αλλεπάλληλα επεισόδια βίας συνέβησαν τις τελευταίες μέρες στον χώρο του ΤΕΠ (Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών) του Γ.Ν. Χαλκίδας εναντίον νοσηλευτικού προσωπικού και ενός γιατρού, ο οποίος μάλιστα δέχθηκε γροθιές από συνοδό ασθενούς το πρωί του Σαββάτου και εφημέρευσε με ράμματα την Κυριακή».
Στις αρχές Σεπτεμβρίου, πυροβολισμοί ακούστηκαν από το μπαλκόνι του τρίτου ορόφου της παθολογικής κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Αιγίου. Ο δράστης διέφυγε. Σύμφωνα με την εκπρόσωπο τύπου της αστυνομίας, Κωνσταντία Δημογλίδου: «Σχηματίστηκε δικογραφία κατά αγνώστου. Σύμφωνα με τις καταθέσεις γιατρών και ασθενών, ακούστηκαν τρεις πυροβολισμοί στις 16.10».
Μια πρώτη νομοθετική ρύθμιση προστασίας
Σύμφωνα με το άρθρο 33 του νόμου 5090 («Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας για την επιτάχυνση και την ποιοτική αναβάθμιση της ποινικής δίκης – Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας») που ψηφίστηκε φέτος τον Φεβρουάριο:
«Οποιος εισέρχεται σε δομές παροχής υπηρεσιών υγείας, συμπεριλαμβανομένων των κινητών μονάδων παροχής υπηρεσιών υγείας ή προσεγγίζει κινητές μονάδες παροχής υγειονομικών υπηρεσιών άμεσης βοήθειας και με οποιονδήποτε τρόπο, ιδίως με φωνασκίες, θόρυβο, ύβρεις ή απειλές κατά του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, εργαζομένων, υπαλλήλων ή ασθενών διαταράσσει τη λειτουργία τους, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματική ποινή και αν η πράξη συνδέεται με πρόκληση βιαιοπραγίας, με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή».
Στο περιστατικό στο νοσοκομείο στους Φιλιάτες, ο διοικητής Χρήστος Τσούρας ειδοποίησε αμέσως την αστυνομία. «Κινήθηκε αυτεπάγγελτα η διαδικασία και η αστυνομία συνέλαβε τον δράστη, ο οποίος είχε απομακρυνθεί από το νοσοκομείο. Του επιβλήθηκε αμέσως η ποινή που προβλέπει ο νέος νόμος» μας λέει.
Αλλο ένα παράδειγμα αξιοποίησης της νέας διάταξης είναι η μήνυση που κατέθεσε η διοίκηση του νοσοκομείου Αγ. Νικολάου Κρήτης στις 5/6/2024, μέσω του νομικού συμβούλου της μονάδας, κατά συνοδού ασθενούς ο οποίος άσκησε λεκτική βία σε προσωπικό του νοσοκομείου.
Στο περιστατικό στο Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης, όπως λέει στην «Κ» ο Χρήστος Τζελέπης, αντιπρόεδρος εργαζομένων, «στη δική μας περίπτωση τη μήνυση έκανε ο γιατρός που υπέστη βία. Ομως, η αυτεπάγγελτη διαδικασία ύστερα από ένα περιστατικό βίας, δεν μας λύνει το πρόβλημα του τι πρέπει να συμβαίνει για να μην εκδηλωθεί αυτό. Οι επιθέσεις εναντίον μας συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό. Το πρόβλημα δεν λύνεται με μια διάταξη».
Σε αρκετά περιστατικά, οι υγειονομικοί πρέπει όντας δαρμένοι να «σέρνονται» και στα αστυνομικά τμήματα. Μπορεί δηλαδή η πράξη να διώκεται αυτεπάγγελτα αλλά συχνά αυτός που ενημερώνει και κινεί τη διαδικασία είναι ο ίδιος ο γιατρός ή ο νοσηλευτής. Αυτή η δουλειά δεν πρέπει να γίνεται από τον άνθρωπο που έχει υποστεί βία.
Σε ανάληψη δράσης καλούν τη διοίκησή τους και οι εργαζόμενοι του Γ.Ν. Χαλκίδας για να «αναλάβει άμεσα όλες τις απαραίτητες νομικές ενέργειες σχετικά με τα καταγγελλόμενα περιστατικά».
Ο Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, πρόεδρος του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, ο οποίος πραγματοποιεί μια συστηματική καμπάνια για τη βία κατά υγειονομικών και έχει προτείνει συγκεκριμένη δέσμη μέτρων στο υπουργείο Υγείας, λέει στην «Κ» πως η αυτεπάγγελτη, αυτόφωρη διαδικασία αντιμετώπισης αυτών των περιστατικών πρέπει να αντιμετωπίζεται με ενιαίο τρόπο από όλα τα νοσοκομεία. Την ευθύνη έχουν, όπως λέει, οι διοικητές των ιδρυμάτων. «Σε αρκετά περιστατικά, οι υγειονομικοί πρέπει όντας δαρμένοι να “σέρνονται” και στα αστυνομικά τμήματα. Μπορεί δηλαδή η πράξη να διώκεται αυτεπάγγελτα αλλά συχνά αυτός που ενημερώνει και κινεί τη διαδικασία είναι ο ίδιος ο γιατρός ή ο νοσηλευτής. Αυτή η δουλειά δεν πρέπει να γίνεται από τον άνθρωπο που έχει υποστεί βία».
Οπως προσθέτει ο Μιχάλης Γιαννάκος, πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ: «Αρκετοί διοικητές θεωρούν πως αν κινήσουν τη διαδικασία θα δυσφημιστεί το νοσοκομείο και έτσι δεν ειδοποιούν την αστυνομία. Πολλά περιστατικά “κουκουλώνονται” για διάφορους λόγους. Πολλοί άλλοι λένε στον δαρμένο υγειονομικό “πήγαινε εσύ να κάνεις μήνυση”. Στο διά ταύτα, κάθε χρόνο, κάθε μήνα, η κατάσταση χειροτερεύει».
Ανάγκη για περισσότερα μέτρα
Στο πλαίσιο της καμπάνιας του για το θέμα, ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος έχει προτείνει στο υπουργείο Υγείας να υιοθετηθούν τα παρακάτω μέτρα:
- Δημιουργία «Παρατηρητηρίου κατά της Βίας» σε βάρος γιατρών, το οποίο θα κατοχυρωθεί νομοθετικά και θα εποπτεύεται από κοινού από το υπουργείο Υγείας και τον ΠΙΣ, με αντικείμενο την καταγραφή περιστατικών βίας και θέσπιση κανόνων και δράσεων αποτροπής ανάλογων φαινομένων.
- Στελέχωση των υπηρεσιών Υγείας με μόνιμο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό ώστε να μειωθούν δραματικά οι χρόνοι αναμονής των πολιτών.
- Λειτουργία και στελέχωση οργανωμένων ΤΕΠ σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία.
- Κινητοποίηση της Αστυνομίας και κατάθεση μηνύσεων από τις διοικήσεις των νοσοκομείων σε όσους βιαιοπραγούν κατά ιατρών.
- Μπουτόν κινδύνου στα ΤΕΠ, ώστε να σπεύδει εγκαίρως η ασφάλεια με προϋπόθεση ότι κάθε μονάδα υγείας έχει επαρκώς στελεχωθεί και με εκπαιδευμένο προσωπικό ασφαλείας
- Ηλεκτρονικές κλειδαριές σε κάθε κλινική του νοσοκομείου
«Τα δικά μας δεδομένα δείχνουν πως ελάχιστα από τα παραπάνω ισχύουν στα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα και αυτά, αποσπασματικά» σημειώνει ο κ. Εξαδάκτυλος και προσθέτει ότι «κάποια ιδρύματα έχουν υπηρεσίες security, άλλα όχι. Τα ωράρια επίσκεψης δεν τηρούνται. Υπάρχουν νοσοκομεία στα οποία η πρόσβαση σε όλους τους χώρους, από τους ασθενείς, είναι περίπου ελεύθερη. Ηλεκτρονικές κλειδαριές υπάρχουν σε έναν βαθμό σε κάποια νοσοκομεία, αλλά το μέτρο θα έπρεπε να είναι εκτεταμένο. Θα πρέπει να είναι ελάχιστοι και πολύ συγκεκριμένοι οι χώροι που έχουν πρόσβαση οι ασθενείς. Συνολικά μιλώντας, δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή πρόληψη για τη βία στα νοσοκομεία».
Υπάρχουν νοσοκομεία στα οποία η πρόσβαση σε όλους τους χώρους, από τους ασθενείς, είναι περίπου ελεύθερη. Ηλεκτρονικές κλειδαριές υπάρχουν σε έναν βαθμό σε κάποια νοσοκομεία, αλλά το μέτρο θα έπρεπε να είναι εκτεταμένο. Θα πρέπει να είναι ελάχιστοι και πολύ συγκεκριμένοι οι χώροι που έχουν πρόσβαση οι ασθενείς.
Ο Γιώργος Μπέας, διοικητής του Νοσοκομείου Χανιών, αναφέρει πως η ένταση και ενίοτε και οι απειλές στους εργαζόμενους ενός νοσοκομείου, το οποίο εφημερεύει καθημερινά, είναι τρομακτικές. Πριν από έναν χρόνο, στο εν λόγω ίδρυμα, ένας ασθενής στα ΤΕΠ χτύπησε στο κεφάλι μια γιατρό. Ο δράστης συνελήφθη από την αστυνομία. Ο κ. Μπέας λέει πως η πρόληψη για τα αυξανόμενα περιστατικά βίας είναι μια σύνθετη διαδικασία, όπως σύνθετο είναι και το ίδιο το πρόβλημα.
Επιχειρώντας να μιλήσει για τη φύση του προβλήματος ο ίδιος σημειώνει: «Τα ΤΕΠ όπoυ και σημειώνονται και οι περισσότερες εκδηλώσεις βίας είναι η αχίλλειος πτέρνα των νοσοκομείων. Για αυτό και οι περισσότεροι γιατροί που εγκαταλείπουν το ΕΣΥ, από τις θέσεις των ΤΕΠ φεύγουν. Στο νοσοκομείο μας, στα ΤΕΠ εργάζονται δύο γιατροί ενώ θα έπρεπε να είναι οκτώ. Προκηρύξαμε τέσσερις θέσεις για ΤΕΠ το 2023 κι άλλες δύο τον περασμένο Μάρτιο και βγήκαν όλες άγονες. H υποστελέχωση είναι αρνητικός γνώμονας. Επίσης, πόσους φύλακες να βάλεις σε αχανούς έκτασης νοσοκομεία όπως το δικό μας των 56.000 τ.μ;».
Ο κ. Μπέας τονίζει πως για να προληφθούν πιο αποτελεσματικά αυτά τα περιστατικά «πρέπει να υπάρχει προσωπικό ασφαλείας σε μόνιμη κίνηση σε όλο το νοσοκομείο, 24ωρη παρουσία φύλακα στα ΤΕΠ, ανάλογα με το μέγεθος του τμήματος. Επίσης, το προσωπικό σε αυτές τις θέσεις χρειάζεται εκπαίδευση διαχείρισης πλήθους. Εμείς θα διοργανώσουμε σεμινάρια διαχείρισης πλήθους και προσωπικών σχέσεων για το προσωπικό φύλαξης, σε συνεργασία με τους ψυχολόγους της ΕΛ.ΑΣ».
«Πρέπει να υπάρχει προσωπικό ασφαλείας σε μόνιμη κίνηση σε όλο το νοσοκομείο, 24ωρη παρουσία φύλακα στα ΤΕΠ, ανάλογα με το μέγεθος του τμήματος. Επίσης, το προσωπικό σε αυτές τις θέσεις χρειάζεται εκπαίδευση διαχείρισης πλήθους».
Ο κ. Γιαννάκος προσθέτει με τη σειρά του πως το πρόβλημα σχετίζεται με τη διαρκή μείωση των μόνιμων θέσεων για φύλαξη στα νοσοκομεία. «Σε κάθε περίπτωση, η έλλειψη του προσωπικού δεν δικαιολογεί επ’ ουδενί έναν πολίτη ο οποίος ασκεί βία μέσα σε έναν χώρο όπως το νοσοκομείο, όπου οι υγειονομικοί παλεύουν να σώσουν ανθρώπους».
Με την ίδια άποψη συμφωνεί και ο κ. Εξαδάκτυλος: «Κάθε κουβέντα δικαιολόγησης τέτοιων συμπεριφορών πρέπει να καταδικάζεται απερίφραστα».
Σε σχόλιό του στην «Κ» ο υπουργός Υγείας, Αδωνις Γεωργιάδης σημείωσε πως το υπουργείο επεξεργάζεται ένα ολοκληρωμένο σχέδιο εφαρμογής περαιτέρω μέτρων για την προστασία των υγειονομικών στα νοσοκομεία, εκτός από την αυτεπάγγελτη διαδικασία όταν εκδηλώνονται τα περιστατικά, καθώς έχει γίνει σαφές ότι απαιτούνται κι άλλες ρυθμίσεις.
Τέλος, από την πλευρά του ο υφυπουργός Υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος, δήλωσε στην «Κ» ότι «με χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης ανακαινίζονται αυτή τη στιγμή κτιριακά και μορφολογικά όλα τα τμήματα ΤΕΠ στα νοσοκομεία της χώρας, γεγονός που θα καταστήσει καλύτερους τους χώρους και πιο εύρυθμη τη λειτουργία τους, καθώς θα βελτιώσει τις ροές προσέλευσης του κόσμου. Αρα θεωρούμε ότι τα περιστατικά βίας θα μειωθούν».
