Προσήλθε στη συνάντησή μας έχοντας διανύσει πεζή, με βήμα ταχύ, έξι χιλιόμετρα και κουβαλώντας στο κορμί του πέντε καρκίνους και μια «ανοιχτή καρδιά». Κομψός, χαλαρός, ευδιάθετος, με όρεξη για κουβέντα, μας περιέγραψε τη συμβίωσή του με τους καρκίνους, τους οποίους αντιπαλεύει, επιτυχώς έως τώρα, με την επιστήμη και την… αδιαφορία. Τον αρχιτέκτονα Φαίδωνα Χατζηαντωνίου τον γνωρίζω αρκετά χρόνια. Στις συνευρέσεις μας σε παρέες, μιλούσαμε επί παντός επιστητού. Για το αναστηλωτικό έργο του στο Αγιον Ορος, τις ανολοκλήρωτες σπουδές του στην αρχαιολογία, την αγάπη του για τη μουσική, τη συγγραφή θεατρικών έργων, τα ποιήματά του, τα αναστενάρια. Μέχρι και τον συμφιλιωτικό ρόλο του στο προαιώνιο μίσος των μοναχών του Αθω εναντίον των Καταλανών, για τη λεηλασία του Αγίου Ορους από προγόνους τους το 1275 μ.Χ., περιείχε κατά καιρούς το «μενού» των συζητήσεών μας.
Ποτέ όμως για τη μάχη του με τον καρκίνο. Ο ίδιος δεν το έκρυβε, ούτε όμως και το κουβέντιαζε, γιατί δεν το αξιολογούσε ως κάτι που ενδιέφερε τους γύρω του. Παρά την ασθένεια που τον κατατρώει, μετέδιδε την εικόνα μιας γοητευτικής προσωπικότητας που απολαμβάνει τη ζωή. «Ξέρεις ότι έχει πέντε καρκίνους μέσα του και ούτε καν τον νοιάζει;» μου είπε μια μέρα ο κοινός φίλος, αρχιτέκτονας, Μίλτος Πολυβίου. Το διαπίστωσα όταν του τηλεφώνησα και του ζήτησα, με κάποιο δισταγμό ομολογώ, να μιλήσει στην «Κ» και μέσω αυτής να στείλει την ελπίδα σε χιλιάδες ομοιοπαθείς, ότι ο καρκίνος παλεύεται.
Είπα μέσα μου ότι θα πορευθώ με την επιστήμη. Αυτό που λέω συχνά στους γιατρούς για χιούμορ είναι ότι κάνουμε την ίδια δουλειά: «Εγώ αναστηλώνω κτίρια και εσείς κορμιά».
Δεν δίστασε ούτε στιγμή. «Αλίμονο, πώς μπορώ να σας στενοχωρήσω;» μου είπε, και το ραντεβού κλείστηκε άμα τη επιστροφή του από το αγαπημένο του Αγιον Ορος, όπου μετά τη συνταξιοδότησή του, το 2012, κάνει εθελοντισμό επιβλέποντας αναστηλώσεις μοναστηριών. Η ζωή είχε φερθεί απλόχερα στον Φαίδωνα Χατζηαντωνίου έως το καλοκαίρι του 2015, οπότε η «παλιοαρρώστια», όπως την έλεγαν παλαιότερα, του χτύπησε για πρώτη φορά την πόρτα. «Μπήκα τον Ιούλιο στο νοσοκομείο για μια αιματουρία και βρέθηκε καρκίνος του παχέος εντέρου. Εκεί η καρδιά μου δεν άντεξε –είχα βάλει ήδη τον Μάρτιο βηματοδότη– και υπέστην πνευμονικό οίδημα στο χειρουργείο. Με πρόλαβαν στο τσακ οι γιατροί, οι οποίοι μαζί με τον καρκίνο προχώρησαν σε εγχείριση ανοιχτής καρδιάς και έτσι έζησα». Οπωσδήποτε ήταν για τον ίδιο ένα σοκ, αλλά το διαχειρίστηκε με ψυχραιμία από την πρώτη στιγμή.
«Εκτοτε κάθε έξι μήνες μπαινόβγαινα στο νοσοκομείο, ώσπου το 2020 μου εμφανίστηκε άλλος καρκίνος, στον προστάτη αυτή τη φορά. Συνέπεσε με το πρώτο lockdown της πανδημίας. Εγώ καθημερινά πήγαινα στο Διαβαλκανικό με μάσκα και έκανα μια ακτινοβολία. Εκανα 37 ακτινοβολίες στο διάστημα Μαΐου – Ιουνίου 2020. Μετά με “χτύπησε” και τρίτος, στην ουροδόχο κύστη. Πριν από ενάμιση χρόνο μού βγήκαν κάτι καρκινικά οζίδια στον αριστερό πνεύμονα. Τώρα έβγαλα τον πέμπτο καρκίνο στον δεξιό πνεύμονα και τον αντιμετωπίζω με χαπάκια. Ο καρκίνος στον πνεύμονα ήταν τελείως άλλο πράγμα, ξένο και σπάνιο απ’ ό,τι μου είπαν. Δεν επρόκειτο για μετάσταση. Τώρα γι’ αυτό στον δεξιό πνεύμονα, κάθε βράδυ γύρω στις 8 παίρνω ένα χάπι. Πέντε, λοιπόν, μέχρι στιγμής και βλέπουμε… Είμαι λίγο πειραματόζωο, όπως καταλαβαίνεις, αλλά αισθάνομαι μια χαρά». Κάπου εδώ τέλειωσε το ιατρικό ιστορικό του, το οποίο αφηγήθηκε λες και περιέγραφε μια καθημερινή βόλτα με τον σκύλο του, και άρχισαν οι απορίες (μου).
– Προφανώς και θα έχει επηρεάσει τη ζωή σου αυτή η περιπέτεια.
– Ψυχολογικά καθόλου.
– Οταν σου ανακοίνωσαν την πρώτη διάγνωση, τι σκέψεις έκανες;
– Τίποτα, μια χαρά, είπα μέσα μου «αφού μας έτυχε θα το αντιμετωπίσουμε». Συνέχισα κανονικά τη ζωή μου, τις δραστηριότητές μου.
– Υπήρξαν στιγμές απόγνωσης;
– Οχι, καμία.
– Σκέφθηκες ότι σε αυτόν τον δύσκολο αγώνα που κάνεις μπορεί να ηττηθείς;
– Το σκέφτηκα ως πιθανότητα αλλά δεν με επηρέασε καθόλου. Εντάξει, μέχρι εκεί. Ο καρκίνος δεν με πήρε ποτέ από κάτω, ούτε θα με πάρει, δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση. Εχω πολλά πράγματα ακόμη να κάνω στη ζωή μου.
– Πώς αντιδρούσες όταν οι γιατροί σού ανακοίνωναν ότι εμφανίστηκε κι άλλος καρκίνος;
– Με ψυχραιμία. Είπα μέσα μου ότι θα πορευθώ με την επιστήμη, πιστεύω στην επιστήμη, ειδικά της ιατρικής. Μάλιστα με τους γιατρούς μου, που είναι πολλοί πλέον, έχω πολύ καλή σχέση. Αυτό που τους λέω συχνά για χιούμορ είναι ότι κάνουμε την ίδια δουλειά: «Εγώ αναστηλώνω κτίρια και εσείς κορμιά». Και τους αρέσει πάρα πολύ. Και εμένα μου αρέσει αυτή η δουλειά τους (γελάει). Παρακολουθώ τη διαδικασία, το πώς γίνεται, με πολύ ενδιαφέρον. Θα σας αναφέρω το παράδειγμα με τις ακτινοβολίες, που κάνω κάθε τόσο: Με περνάνε μέσα από τα μηχανήματα, τον αξονικό τομογράφο, και αυτό εμένα με τρελαίνει. Το διασκεδάζω.
Μάλιστα ένας νοσηλευτής είχε τρέλα με τη μουσική. Με το που έμπαινε στον θάλαμο με τον τομογράφο έβαζε μουσική, κλασική, ορχηστρική, Μπραμς. Εγώ την έβρισκα, το ευχαριστιόμουν. Ξάπλωνα μέσα στον τομογράφο και ονειρευόμουν, ήταν πολύ ωραία. Μάλιστα ονόμασα το μηχάνημα «Κιούμπρικ» γιατί μου θύμιζε την «Οδύσσεια του Διαστήματος». «Αντε, κάναμε ένα Κιούμπρικ σήμερα, πάμε για ένα άλλο αύριο», του έλεγα με το που τέλειωνε η ακτινοβολία.
– Εμαθες να το διαχειρίζεσαι, δηλαδή, και κάποιες στιγμές να το διασκεδάζεις κιόλας.
– Ναι. Μια φορά, μάλιστα, με πόνεσαν οι αμυγδαλές μου και πήγα σε έναν γιατρό. Πιάσαμε την κουβέντα για πολλά πράγματα, στο χαλαρό, με ρώτησε εάν έχω κάνει χειρουργεία, του είπα για τους καρκίνους με τους οποίους παλεύω. «Αντικαταθλιπτικά παίρνεις;» με ρωτάει. «Οχι», του λέω, «είμαι από χαρακτήρα έτσι». Εμεινε άφωνος.
– Εκεί στο Ορος ένιωσες την ανάγκη να αναζητήσεις στον Θεό δύναμη; Πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από σοβαρές ασθένειες το κάνουν.
– Δεν αισθάνθηκα ποτέ αυτή την αδυναμία, αυτή την ανάγκη. Δεν ήμουν ποτέ τόσο κοντά στη θρησκεία, εγώ και η οικογένειά μου γενικά. Φέτος κλείνω 41 χρόνια στο Αγιον Ορος. Εμένα με ενδιέφερε πιο πολύ η προϊστορία του, είχα σπουδάσει και αρχαιολογία. Εκεί ανακάλυψα έναν άλλο κόσμο, γνώρισα ανθρώπους που με σημάδεψαν στη ζωή μου.
– Εκτός από τις αναστηλώσεις, άσκησες και διπλωματία, βοήθησες να εξαλειφθεί το μίσος των Αγιορειτών εναντίον των Καταλανών, που είχαν κάψει μοναστήρια κατά την 4η Σταυροφορία.
– Ηταν το 2005. Είχα γνωρίσει έναν Καταλανό τενόρο και τον βοήθησα να επισκεφθεί το Aγιον Oρος. Εκεί, σε μια μονή, τον ρώτησε κάποιος μοναχός από πού ήρθε και όταν του απάντησε, εκείνος εξαγριώθηκε. «Μάζεψέ τα και φύγε αμέσως», του είπε, και όταν ο άλλος τον ρώτησε γιατί, απάντησε: «Διάβασε Ιστορία και θα καταλάβεις γιατί». Επιστρέφοντας στην Ισπανία εξομολογήθηκε την «περιπέτειά» του στο Oρος στον γενικό γραμματέα της καταλανικής κυβέρνησης, έναν διανοούμενο, λέγοντάς του «πρέπει κάτι να κάνουμε για να εξαλείψουμε αυτό το στίγμα για τον λαό μας». Ταξίδεψα στη Βαρκελώνη, συναντήθηκα με τον κυβερνητικό αξιωματούχο και με ρώτησε τι θα μπορούσαν να κάνουν. Του πρότεινα να αναστηλώσουν ένα κτίριο και πράγματι χρηματοδότησαν την επισκευή της βιβλιοθήκης του Βατοπεδίου που είχαν κάψει οι πρόγονοί τους.
Την επομένη της συνέντευξης ο Φαίδων Χατζηαντωνίου γιόρτασε κόβοντας τούρτα τα εβδομηκοστά τέταρτα γενέθλιά του και τρεις μέρες μετά, εν μέσω θεραπείας, σκαρφάλωσε στον… Oλυμπο.
