Σε νηπιαγωγείο στο Ιλιον της Αττικής στις τουαλέτες του κεντρικού κτιρίου υπήρχαν «τούρκικες» λεκάνες πάνω στις οποίες τοποθετήθηκαν παιδικές. Η αποχέτευση βουλώνει συχνά και οι εκπαιδευτικοί αναγκάζονται να διακόπτουν τη δουλειά τους για να τη φτιάξουν… Σε άλλο σχολείο της περιοχής, κοντέινερ που έχουν τοποθετηθεί προσωρινά στην αυλή έχουν αρχίσει να «αποσυναρμολογούνται».
Στον Βύρωνα ένα παιδί τραυματίστηκε και ένα ακόμη κινδύνευσε όταν κομμάτια επιχρίσματος αποκολλήθηκαν από την ταράτσα του κτιρίου. Στον Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας, κτίριο επαγγελματικού λυκείου είχε κριθεί ακατάλληλο μετά τους σεισμούς, χωρίς να γίνει ουσιαστική παρέμβαση.
Στο Περιστέρι σε ένα κτίριο φιλοξενούνται 320 μαθητές γυμνασίου και λυκείου, ενώ οι αίθουσες επαρκούν για σχεδόν τους μισούς. Ετσι η βιβλιοθήκη, το κυλικείο, τα εργαστήρια έχουν μετατραπεί σε αίθουσες διδασκαλίας. Και δεν είναι λίγα τα περιστατικά που δείχνουν την κακή εικόνα των ελληνικών σχολικών κτιρίων. Οι καταγγελίες των γονιών και των εκπαιδευτικών πέφτουν σαν… σοβάδες, όπως άλλωστε συμβαίνει στην κυριολεξία σε ουκ ολίγες περιπτώσεις, με κίνδυνο τραυματισμού μαθητών και εκπαιδευτικών. Πέρυσι στον Δήμο Βύρωνα σχολεία έκλεισαν ως ακατάλληλα, έπειτα από τον τραυματισμό μαθητών από πτώση σοβάδων, ενώ λίγες ημέρες αργότερα σε σχολείο στον Δήμο Αγίου Δημητρίου έπεσε η ψευδοροφή. Φυσικά, πολλά προβλήματα σχολικών κτιρίων οφείλονται σε απουσία συντήρησης, ωστόσο οι ρωγμές του ζητήματος είναι βαθύτερες.
Ενα στα δύο σχολικά κτίρια της χώρας έχουν κτιστεί πριν από το 1985. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η κυβέρνηση προωθεί μεγάλο πρόγραμμα «λίφτινγκ» των σχολείων, το οποίο εκτιμάται ότι σε πρώτη φάση θα αφορά περίπου 4.000 κτίρια. «Δεν μπορεί να έχεις ψηφιακό πίνακα σε μια αίθουσα και δίπλα να πέφτουν σοβάδες», ανέφερε σκωπτικά, μιλώντας στην «Κ», υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας. Πρόκειται για τον πρώτο άξονα κυβερνητικών παρεμβάσεων στα σχολικά κτίρια. Ο δεύτερος άξονας αφορά τον σεισμικό έλεγχο των σχολικών κτιρίων, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου προγράμματος που περιλαμβάνει ανάλογο έλεγχο σε όλα τα κτίρια του Δημοσίου. Παράλληλα, σχεδιάζονται αλλαγές στα σχολικά κτίρια με βάση τις νέες παιδαγωγικές μεθόδους και τη χρήση της τεχνολογίας, δηλαδή οργανώνεται «η τάξη του αύριο».
500 εκατ. ευρώ
Ειδικότερα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα εξαγγείλει ένα μεγάλο πρόγραμμα αναβάθμισης των σχολικών κτιρίων. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το αρχικό ποσό θα είναι περί τα 500 εκατ. ευρώ, αλλά θα αυξηθεί με βάση και τις ανάγκες που θα προκύψουν. Στο πρόγραμμα εμπλέκονται τρία συναρμόδια υπουργεία –το Παιδείας, το Εσωτερικών και το Οικονομικών– και με βάση τους αρχικούς υπολογισμούς οι παρεμβάσεις θα γίνουν σε περίπου 4.000 σχολεία. Ο τελικός αριθμός θα προκύψει από το μέσο κόστος των επισκευών, που θα κριθούν απαραίτητες με βάση τους ελέγχους των τεχνικών υπηρεσιών του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ), με τους δήμους να είναι αρμόδιοι για τη συντήρηση των σχολικών κτιρίων. Με βάση τη χρηματοδότηση και τον αριθμό των σχολικών κτιρίων πρόκειται για το μεγαλύτερο σχετικό πρόγραμμα και αυτό, όπως δήλωσε στην «Κ» κυβερνητικός παράγοντας, σηματοδοτεί την πρόθεση της κυβέρνησης για ουσιαστικές αλλαγές στη λειτουργία των σχολικών κτιρίων, οι οποίες θα αρχίσουν να αποτυπώνονται από το 2025.
Πρακτικά, οι παρεμβάσεις θα αφορούν όλα τα προβλήματα που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα ενός σχολείου σε καθημερινή βάση. Και αυτά τα γνωρίζουμε όλοι από τα συχνά περιστατικά σε σχολεία και πολύ περισσότερο οι δάσκαλοι και οι γονείς. «Καλώδια χάσκουν, υπάρχει υγρασία, σοβάδες πέφτουν, οι ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις δεν λειτουργούν, πέφτουν ψευδοροφές», λέει στην «Κ» η Φρόσω Κονδύλη, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδίας Γονέων Αττικής. «Λόγω ηλεκτρολογικού προβλήματος σε μια τάξη “εξερράγη” διαδραστικός πίνακας», προσθέτει η ίδια. «Τοποθετήθηκαν διαδραστικοί πίνακες σε αίθουσες όπου υπάρχουν πίνακες με κιμωλία, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να λειτουργήσουν οι διαδραστικοί. Υπάρχουν αυλές με μεγάλες λακκούβες, με συνέπεια τα συχνά ατυχήματα. Οι μονώσεις είναι παλιές, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται υγρασία και μούχλα. Μετά τις πρόσφατες μπόρες ανησυχούμε για το εάν μπαίνει νερό στις τάξεις», προσθέτει από την πλευρά της η Κατερίνα Κυριακοπούλου, πρόεδρος της Ενωσης Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων της 7ης Δημοτικής Κοινότητας του Δήμου Αθηναίων, που περιλαμβάνει Αμπελοκήπους, Γκύζη, Πολύγωνο και την περιοχή των Ελληνορώσων. Από όλους επίσης τονίζεται η συχνή έλλειψη ψύξης και θέρμανσης, ενώ πολλές αίθουσες δεν έχουν τις προδιαγραφές για να δεχθούν τον αριθμό των μαθητών που ορίζει το υπουργείο ανά τμήμα.
«Δεν μπορεί να έχεις ψηφιακό πίνακα σε μια αίθουσα και δίπλα να πέφτουν σοβάδες», ανέφερε σκωπτικά, μιλώντας στην «Κ», υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας.
Εκτός από τις επισκευές για τη συντήρηση των σχολικών κτιρίων, το κυβερνητικό πρόγραμμα προβλέπει πως όλα τα σχολεία θα διαθέτουν ηλεκτρολογικό πιστοποιητικό, πυρασφάλειας και εξόδους διαφυγής.
Η «τάξη του αύριο»
Οι κτιριακές παρεμβάσεις στα σχολεία θα καλύψουν και τις ανάγκες για τη χρήση των νέων τεχνολογιών στο μάθημα, ενώ θα συνδεθούν και με την επιδιωκόμενη αλλαγή στη φιλοσοφία των χώρων, ώστε η μάθηση να είναι πιο βιωματική. Αυτό αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την «τάξη του αύριο». Μάλιστα, το υπουργείο Παιδείας έχει αναθέσει στο Πολυτεχνείο Κρήτης τον σχεδιασμό της. «Κάθε χώρος, κάθε επιφάνεια στο σχολείο θα πρέπει να είναι εργαλείο για τη μάθηση και όχι απλώς ένας τοίχος», παρατηρεί ο Κωνσταντίνος-Αλκέτας Ουγγρίνης, αντιπρύτανης Ερευνας και Καινοτομίας του ιδρύματος, καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή και επιστημονικά υπεύθυνος για το πρόγραμμα.
«Το διάβασμα ενός κεφαλαίου δεν είναι ο μόνος τρόπος εκμάθησης της διδακτέας ύλης. Υπάρχουν κι άλλοι. Μου ζητάτε ένα παράδειγμα, θα σας πω για τη διδασκαλία ενός κεφαλαίου της Ιστορίας. Οι μαθητές θα μπορούσαν να χωρίσουν μια ιστορική περίοδο με βάση τη χρονολογική σειρά, και κατόπιν σε κάθε διάδρομο να καρφιτσώνουν στοιχεία από κάθε υποπερίοδο. Θα μπορούσαν επίσης να φτιάξουν ένα μουσείο με χαρακτηριστικά κάθε περιόδου, ας πούμε να κατασκευάσουν με τρισδιάστατη εκτύπωση φιγούρες, μνημεία, σκηνές από κάθε περίοδο», παρατηρεί ο κ. Ουγγρίνης.
Μένει να δούμε πότε και πώς θα λειτουργήσουν όλα αυτά στην καθημερινότητα των ελληνικών σχολικών κτιρίων και του εκπαιδευτικού συστήματος.
Προσεισμικοί έλεγχοι σε όλες τις σχολικές μονάδες
«Ενα στα δύο κτίρια έχει κατασκευαστεί το 1957 και έχει προστεθεί ένα πανωσήκωμα. Αποφοίτησαν από αυτό παππούδες των σημερινών μαθητών. Φέτος ένα κτίριο βρέθηκε ότι στατικά είναι ανεπαρκές και ακατάλληλο προς χρήση. Ο δήμος “έδωσε” τέσσερα τμήματα του σχολείου σε ένα άλλο, πέντε τμήματα κάνουν μάθημα στη Βίλα Ζωγράφου, δύο τμήματα στο Πνευματικό Κέντρο Αγίου Γερασίμου», παρατηρεί μιλώντας στην «Κ» η Ελένη Χριστάκη, πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 6ου Δημοτικού Σχολείου Ζωγράφου.
Η πλήρης εικόνα για την κατάσταση των σχολικών κτιρίων θα προκύψει μετά την ολοκλήρωση των προσεισμικών ελέγχων που κάνει ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), στο πλαίσιο σχετικού προγράμματος για όλα τα δημόσια κτίρια. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού, το 59% των σχολικών κτιρίων κατασκευάστηκε πριν από τον αντισεισμικό κανονισμό του 1985, το 33% με τους κανονισμούς που ίσχυαν από το 1985 μέχρι το 2000, ενώ μόνο ένα 6% με τον αντισεισμικό κανονισμό που ισχύει από το 2001 και μετά. Για το 2% των σχολικών κτιρίων η χρονολογία κατασκευής παραμένει άγνωστη. «Πολλά σχολεία δεν έχουν ούτε οικοδομική άδεια, ενώ αναζητούνται ακόμη και οι μελέτες για το πώς κατασκευάστηκαν», λέει στην «Κ» κυβερνητικό στέλεχος.
«Η εικόνα που θα πάρουμε δεν αναμένεται καλή. Αναλογιστείτε ότι οι σημερινοί σεισμικοί συντελεστές σε σύγκριση με τους παλιούς είναι πολύ πιο υψηλοί, σε αναλογία 1 προς 2,5 με 3. Σε σχέση με τις παλαιότερες δεκαετίες, πριν από το ’80, οι υπολογιστές έκαναν εφικτή σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό την προσέγγιση του πραγματικού φαινομένου του σεισμού», ανέφερε ο Αρης Χατζηδάκης, πολιτικός μηχανικός, αναπληρωτής πρόεδρος του ΟΑΣΠ και μέλος του ΤΕΕ.
Ο ΟΑΣΠ έχει την εποπτεία της υλοποίησης του προγράμματος προσεισμικού ελέγχου και το ΤΕΕ έχει αναλάβει τη διενέργεια των αυτοψιών στα κτίρια. Με βάση τα έως τώρα στοιχεία, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα απογραφής δημοσίων κτιρίων έχουν καταχωριστεί 35.690 εγγραφές, εκ των οποίων οι 15.347 αφορούν εκπαιδευτήρια. Με δεδομένο ότι η κάθε εγγραφή μπορεί να αφορά περισσότερα του ενός κτίρια, τα εκπαιδευτήρια εκτιμάται ότι ανέρχονται σε περίπου 20.000. Σύμφωνα με τον κ. Χατζηδάκη, στους πρώτους μήνες του 2025 θα έχει ολοκληρωθεί ο πρωτοβάθμιος έλεγχος των κτιρίων, που σημαίνει ότι θα ακολουθήσει η προτεραιοποίηση των κτιρίων στα οποία θα πρέπει να γίνει επιπλέον έλεγχος». Η διενέργεια αυτών των ελέγχων δεν αναστέλλει τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις των αρμοδίων υπηρεσιών για τη λήψη άμεσων και επειγόντων μέτρων προστασίας των εργαζομένων σε κτίρια που κρίνονται επικίνδυνα, παρατηρεί ο κ. Χατζηδάκης. Και τονίζει: «Ομολογώ ότι από τα δημόσια κτίρια, τα σχολεία είναι τα καλύτερα συντηρημένα, επειδή νοιάζονται οι γονείς. Αλλο αυτό βέβαια και άλλο να ψάξουμε εάν το κόκαλο έχει κάποια αρρώστια».
