Την απόληψη νερού μέσω σηράγγων από δύο ποταμούς της Ευρυτανίας για την ενίσχυση της τεχνητής λίμνης του Ευήνου προωθεί με κατεπείγουσες διαδικασίες η ΕΥΔΑΠ. Στόχος είναι το έργο να μπορεί να λειτουργήσει σε 3-4 χρόνια, προκειμένου να απομακρυνθεί το ενδεχόμενο σοβαρού ελλείμματος στην υδροδότηση της Αττικής. Πιο άμεσα, η ΕΥΔΑΠ σχεδιάζει την απόληψη νερού από γεωτρήσεις στο Βοιωτικό Κηφισό και τη Μαυροσουβάλα. Σε δεύτερο στάδιο θα μελετηθεί ο τρόπος σύνδεσης και της τεχνητής λίμνης Κρεμαστών με το σύστημα, αλλά και η δημιουργία εργοστασίου αφαλάτωσης στην πρωτεύουσα.
Ποια έργα προωθούνται προκειμένου να απομακρυνθεί το ενδεχόμενο σοβαρού ελλείμματος νερού στην πρωτεύουσα.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και η ΕΥΔΑΠ παρουσίασαν χθες τις βασικές κατευθύνσεις στις οποίες θα κινηθούν για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας τόσο στην Αττική όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν ο υπουργός Θόδωρος Σκυλακάκης και ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης:
• Σήμερα το υδατικό έλλειμμα της Αττικής υπολογίζεται σε 225 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Προκειμένου να μειώσει το έλλειμμα αυτό κατά 75 εκατ. κυβικά νερού, η ΕΥΔΑΠ ενεργοποίησε γεωτρήσεις στη Μαυροσουβάλα Ωρωπού, άντλησε νερό από την Υλίκη, ενώ πρόκειται να προσθέσει γεωτρήσεις στο μέσο του Βοιωτικού Κηφισού. Με βάση το υπόλοιπο έλλειμμα, η Αττική έχει υπό τις σημερινές συνθήκες ανομβρίας νερό για τέσσερα ακόμη χρόνια.
• Ως η καταλληλότερη λύση για μια μεγάλη ενίσχυση των αποθεμάτων της Αττικής προκρίθηκε η τροφοδοσία του ταμιευτήρα του Ευήνου από νέες πηγές νερού στη Δυτική Ελλάδα. «Η κεντρική λύση αφορά την ενίσχυση του Ευήνου από τη λίμνη Κρεμαστών, η οποία έχει πενταπλάσιο αποθηκευτικό χώρο από ό,τι όλοι οι ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ μαζί», ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης. Οπως εξήγησε ο κ. Σαχίνης, το έργο θα πραγματοποιηθεί σε δύο φάσεις. Σε πρώτη φάση θα προωθηθεί (πιθανότατα ως δημόσιο έργο) η σύνδεση δύο ποταμών της περιοχής με τον ταμιευτήρα στον Εύηνο: αρχικά με τον Κρικελοπόταμο, με σήραγγα περίπου 12 χλμ. και ακολούθως με τον Καρπενησιώτη, με δεύτερη σήραγγα 7 χλμ. Το κόστος του έργου αυτού εκτιμάται στα 450 εκατ. ευρώ. Σε δεύτερη φάση, ως χωριστό έργο, θα προωθηθεί η κατασκευή μιας τρίτης (στη σειρά) σήραγγας, περίπου 11 χλμ., μέχρι τη λίμνη των Κρεμαστών. Επειδή όμως η λίμνη έχει υψομετρική διαφορά (βρίσκεται χαμηλότερα), η σήραγγα θα φθάνει δίπλα στη λίμνη όπου σχεδιάζεται να κατασκευαστεί ένας μικρός ταμιευτήρας. «Το νερό θα πρέπει να αντληθεί από τα Κρεμαστά λόγω υψομετρικής διαφοράς. Αυτή η εγκατάσταση θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν έργο αντλησιοταμίευσης (δηλαδή παραγωγής ενέργειας) και επομένως μπορεί να αυτοχρηματοδοτηθεί», ανέφερε. Το κόστος του υπολογίζεται στα 250 εκατ. ευρώ.
Οσον αφορά την έκταση της απαιτούμενης επέμβασης, ο κ. Σαχίνης ανέφερε ότι θα είναι ανάλογη με αυτές που έχουν ήδη γίνει για την υδροδότηση της Αττικής. «Τα Κρεμαστά απέχουν από τον Εύηνο 30 χλμ. Η σήραγγα από τον Εύηνο στον Μόρνο είναι περίπου 30 χλμ. Η σήραγγα από το φράγμα του Μαραθώνα στην Αθήνα είναι περίπου 20 χλμ.», ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης. «Οι εισροές νερού στη λίμνη Κρεμαστών είναι 3,5 δισ. κυβικά ετησίως. Εμείς έχουμε ανάγκη 225 εκατ. κυβικά κάθε πέντε χρόνια. Αρα το νερό που θα πάρουμε από τις εισροές (σ.σ. τους δύο ποταμούς) των Κρεμαστών αντιστοιχεί στο 1%, επομένως η επίδραση είναι μηδενική». Οπως ανέφερε ο κ. Σαχίνης, οι δύο φάσεις των έργων βρίσκονται σήμερα σε επίπεδο προμελέτης, ενώ θα ακολουθήσει άμεσα η ανάθεση της κύριας μελέτης, καθώς ο στόχος είναι τουλάχιστον η πρώτη φάση (οι δύο σήραγγες προς τα ποτάμια) να ολοκληρωθεί σε 3-4 χρόνια.
• Παράλληλα η ΕΥΔΑΠ πρόκειται να διερευνήσει το ενδεχόμενο κατασκευής εργοστασίου αφαλάτωσης στην Αττική, ως «στρατηγική εφεδρεία». «Επειδή δεν γνωρίζουμε πόσο θα επηρεάσει η κλιματική κρίση τους μεγάλους ταμιευτήρες, πρέπει να εξετάσουμε και την αφαλάτωση. Σκεφτόμαστε μια μικρή επένδυση που δυνητικά θα μας επιτρέψει να κινηθούμε με μεγάλη ταχύτητα. Ενας επιπρόσθετος λόγος είναι η πιθανότητα το έργο των Κρεμαστών να μπλοκαριστεί δικαστικά», ανέφερε ο υπουργός. Για την εγκατάσταση εξετάζονται διάφορες θέσεις, ακόμη και η τεχνολογία της υποβρύχιας αφαλάτωσης.
Κατά τα λοιπά, ο κ. Σκυλακάκης αναφέρθηκε και στις προωθούμενες ρυθμίσεις για τη συνένωση των ΔΕΥΑ ανά περιφερειακή ενότητα (νομό). Η ΕΥΔΑΠ, επεσήμανε, πρόκειται να επεκτείνει την αρμοδιότητά της τουλάχιστον στην Κορινθία, στη Βοιωτία και τη Φωκίδα και η ΕΥΑΘ στη Χαλκιδική.
Οπως σημείωσε, σήμερα εκτός από τις δύο προαναφερθείσες εταιρείες, αρμοδιότητες ύδρευσης – αποχέτευσης έχουν 125 δημοτικές επιχειρήσεις (ΔΕΥΑ), 156 δήμοι και 8 σύνδεσμοι δήμων, σχήμα που εκτιμά ότι έχει οδηγήσει στην ύπαρξη πολλών και αδύναμων παρόχων, με μεγάλα χρέη και μικρή δυνατότητα δανειοδότησης για επενδύσεις.
Η απουσία επενδύσεων, συμπλήρωσε, ισοδυναμεί με μεγάλα ποσοστά απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης, που κατά μέσον όρο φθάνουν το 35%-40%. Αναφορικά με τις αντιδράσεις των δήμων, υπογράμμισε ότι οι μελλοντικές επιχειρήσεις θα έχουν πάλι την ίδια μορφή (δημοτικές), ενώ χαρακτήρισε «καραμέλα που δεν λιώνει» τα περί πρόθεσης ιδιωτικοποίησης του νερού.
Κατανάλωση
Ο κ. Σκυλακάκης αιτιολόγησε την απουσία έκτακτων μέτρων για τον περιορισμό της κατανάλωσης νερού. Οπως τόνισε, αν συνεχιστεί και φέτος η ανομβρία τότε θα ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα, τα οποία θα βασίζονται και στην εμπειρία της προηγούμενης υδατικής κρίσης της πρωτεύουσας, το 1993.
Νέο πλαίσιο κοστολόγησης
Την αναθεώρηση του πλαισίου για την κοστολόγηση –και αντιστοίχως την τιμολόγηση– των υπηρεσιών ύδατος προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος. Η δημιουργία του πλαισίου είναι υποχρέωση της χώρας έναντι της κοινοτικής νομοθεσίας και θα οδηγήσει σε αυξήσεις της τιμής νερού, όπου αυτή σήμερα υποκοστολογείται. Οπως ανέφερε χθες ο κ. Σκυλακάκης, η κοινή υπουργική απόφαση για το νέο πλαίσιο έχει δρομολογηθεί προς υπογραφή. «Πλέον η κοστολόγηση των υπηρεσιών ύδατος θα γίνεται με σαφείς και διαφανείς κανόνες, ενώ τα τιμολόγια θα ελέγχονται από τη Ρυθμιστική Αρχή», ανέφερε. Επεσήμανε δε ότι τα νέα τιμολόγια νερού θα πρέπει να περιλαμβάνουν κλιμακωτές χρεώσεις (ανάλογα με την κατανάλωση) και δεν θα μπορούν να αυξάνονται ετησίως περισσότερο από τον δείκτη τιμών καταναλωτή. Στόχος του πλαισίου είναι να μην… αυτενεργούν οι εταιρείες ύδρευσης, αλλά το νερό να κοστολογείται βάσει κοινών κανόνων. Οσον αφορά την ανάληψη της αρμοδιότητας ελέγχου των εταιρειών ύδρευσης από ανεξάρτητο όργανο (τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων), μέσα στο επόμενο διάστημα προωθείται στη Βουλή με πράξη υπουργικού συμβουλίου. Να σημειωθεί ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε ακυρώσει ως αντισυνταγματικό το προηγούμενο πλαίσιο κανόνων (αρ. απόφασης 2519/2022), κρίνοντας ότι οδηγούσε σε μια αντιμετώπιση του νερού ως «εμπορικό προϊόν», κάτι που αντέκειτο στο πνεύμα της κοινοτικής νομοθεσίας.
Ενεργειακά έργα στα νησιά θα εξυπηρετούν τις αφαλατώσεις
«Στροφή» στις αφαλατώσεις, ει δυνατόν συνδυασμένες με έργα ΑΠΕ για κάλυψη του ενεργειακού κόστους, είναι η κεντρική κατεύθυνση της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στη νησιωτική Ελλάδα και σε επιλεγμένες περιοχές της ηπειρωτικής χώρας. Ειδικά για τα νησιά, κεντρικό ρόλο θα αναλάβει η ΕΥΔΑΠ Νήσων, η οποία θα έχει και την αρμοδιότητα προώθησης των έργων. Οι παρεμβάσεις θα ιεραρχηθούν έως το τέλος του χρόνου.
Οπως ανακοίνωσε ο κ. Σκυλακάκης, θα ενταχθούν στο ΕΣΠΑ έργα αφαλάτωσης σε άνυδρα νησιά ύψους 50 εκατ. ευρώ. Η επιλογή των νησιών θα γίνει με την εξέταση μιας σειράς κριτηρίων, όπως η δυνατότητα κάλυψης των αναγκών, το ποσοστό των διαρροών στο δίκτυο ύδρευσης, η ύπαρξη master plan κ.ά. Πιλοτικά έχουν μέχρι στιγμής επιλεγεί η Αστυπάλαια, η Νίσυρος, η Σύμη, η Κάσος, οι Λειψοί, η Τήλος, η Χάλκη, το Καστελλόριζο, ο Αγιος Ευστράτιος και τα Ψαρά. Παράλληλα, θα διατεθούν από το ΥΠΕΝ 80 εκατ. ευρώ για έργα ύδρευσης σε άνυδρα νησιά και τουριστικές περιοχές (αναφέρθηκαν ως παραδείγματα η Κόρινθος, ο Δήμος Βέλου-Βόχας, η Ερμιονίδα, η Μονεμβασιά, η περιοχή Κύμης- Αλιβερίου, οι Παξοί, η Σκόπελος και επιλεγμένοι δήμοι της ανατολικής Κρήτης).
Χρηματοδότηση
Θα εξεταστεί επίσης η δυνατότητα χρηματοδότησης από το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών έργων ύδρευσης (φράγματα – ταμιευτήρες πολλαπλού σκοπού) προϋπολογισμού 166 εκατ. ευρώ. Τέλος, το υπουργείο Περιβάλλοντος μετέφερε στο υπουργείο Ναυτιλίας περί τα 10 εκατ. ευρώ από τα έσοδα δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών. «Το Ταμείο Απανθρακοποίησης έχει μόνο έργα αντιμετώπισης και όχι προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Διαπραγματευτήκαμε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία δέχθηκε να εντάξουμε και έργα ύδρευσης, εφόσον συνδυάζονται με την παραγωγή ενέργειας. Στα νησιά λοιπόν θέλουμε να κάνουμε ενεργειακά έργα (ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας μέσω αντλησιοταμίευσης) τα οποία να εξυπηρετούν τη λειτουργία αφαλατώσεων, ώστε να πετυχαίνουμε χαμηλό κόστος στην παραγωγή νερού», ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης.
Σε ερώτηση της «Κ» σχετικά με το τι θα πρέπει να αναμένεται στα νησιά πριν από το επόμενο καλοκαίρι και το ποιο μοντέλο θα επιλεγεί για την απόκτηση και λειτουργία αφαλατώσεων, ο κ. Σκυλακάκης δεν έδωσε σαφή απάντηση. «Τους επόμενους δύο τρεις μήνες θα προσδιορίσουμε πού είναι πιο επείγον να παρέμβουμε. Ενδιαμέσως θα νομοθετήσουμε τη μεταρρύθμιση, μέσω της οποίας η ΕΥΔΑΠ Νήσων θα αναλάβει ρόλο στα νησιά του Αιγαίου και θα καταλήξουμε σε ποια νησιά θα έχει αρμοδιότητα», ανέφερε.
Να σημειωθεί ότι σήμερα λειτουργούν 57 αφαλατώσεις σε νησιά του Αιγαίου.
Οι πισίνες
Το υπουργείο πάντως σχετικά με τις πισίνες δεν μελετά την απαγόρευση της πλήρωσής τους ή της κατασκευής νέων ως έκτακτο μέτρο για τα άνυδρα νησιά. «Θα εξετάσουμε πώς θα διευκολυνθεί θεσμικά και πρακτικά να γεμίζονται οι πισίνες με θαλασσινό νερό», ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης σε ερώτηση της «Κ». «Οσο για την απαγόρευση για τις πισίνες, αυτή θα εξεταστεί στο πλαίσιο εκπόνησης των πολεοδομικών σχεδίων».
