Σε λίγες μέρες, το Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου, εκατοντάδες κόσμου θα συρρεύσουν στη Χελιδόνα Ευρυτανίας για το Ολοήμερο Φεστιβάλ Τρύγου. Κατασκηνωτές θα πλημμυρίσουν τα χωράφια, η πλατεία θα γεμίσει τραπέζια, παιδιά θα παίζουν στην παιδική χαρά, οι φωνές, τα γέλια και οι μελωδίες από τα όργανα θα αντηχούν ώς τα γύρω βουνά. Σαν να πιάνεις ξανά παλμό σε ένα χωριό που εδώ και 40 χρόνια δεν έδειχνε σημεία ζωής. Δεκατρείς είναι οι μόνιμοι κάτοικοι σήμερα, κι ας τους βγάζει η απογραφή 50. Τα παιδιά της Χελιδόνας σκόρπισαν, μα τα εγγόνια της δεν το βάζουν κάτω.
Ηταν το 2018 όταν μια ομάδα περίπου 15 νέων ανθρώπων με καταγωγή από τη Χελιδόνα άρχισε να απεργάζεται το σχέδιο αναβίωσης του χωριού. Η ιδέα που είχε πέσει στο τραπέζι ήταν η δημιουργία ενός διαφορετικού φεστιβάλ, μιας σύγχρονης διονυσιακής γιορτής που θα τιμά την παράδοση του τόπου στην αμπελοκαλλιέργεια. Γιατί, όπως λένε, δεν υπήρχε σπίτι στο χωριό χωρίς αμπέλι, οικογένεια που να μη βγάζει το δικό της κρασί. Ενα μέρος το κρατούσε για τα τσουγκρίσματα και το υπόλοιπο το πουλούσε.
Παρότι σκαρφαλωμένη σε μια πλαγιά σε υψόμετρο 690 μ., η Χελιδόνα έχει την τύχη να είναι ηλιόλουστη και σε αυτή να ευδοκιμούν κάθε είδους ποικιλίες κρασιού, από τις γνωστές μέχρι τις πλέον σπάνιες όπως το Μελισσάκι και ο Σκυλοπνίχτης.
Ομως το Φεστιβάλ Τρύγου ήταν μόνο η αρχή. Τα παιδιά και τα εγγόνια των παλιών κατοίκων, μέλη σήμερα του Πολιτιστικού Συλλόγου Χελιδονιωτών «Αγιος Γεώργιος», άρχισαν να φτιάχνουν τα σπίτια τους, να επιστρέφουν πολλές φορές μέσα στον χρόνο στο χωριό, να φέρνουν τα δικά τους παιδιά να γνωρίσουν τη φύση, τη θέα από τα μπαλκόνια, το φως στο βουνό.
Αναπλάσεις
«Εχουμε πολλές ιδέες», λέει στην «Κ» η Μαρία Τσιμπογιάννη, γραμματέας του συλλόγου. «Πρόσφατα αναλάβαμε την ανάπλαση του εξωτερικού χώρου στον Μύλο του χωριού, ενώ με πόρους συγχωριανού μας που ζει μόνιμα στην Αμερική, ολοκληρώθηκε η ανακαίνιση του παλιού σχολείου. Υπάρχει ένα πολύ ωραίο γήπεδο μπάσκετ που χρειάζεται ανακαίνιση επίσης, το οποίο ίσως θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και σαν γήπεδο τένις. Στόχος μας άλλωστε είναι να φέρουμε τη νεολαία στο χωριό». Τουλάχιστον σαν επισκέπτες, γιατί χωρίς σχολείο δύσκολα να γυρίσουν οικογένειες στη Χελιδόνα.
Μια ομάδα περίπου 15 νέων ανθρώπων με καταγωγή από το μικρό χωριό της Ευρυτανίας άρχισε το 2018 να απεργάζεται το σχέδιο αναβίωσης του τόπου.
«Το δημοτικό σχολείο έκλεισε το ’74», θυμάται ο πρόεδρος της Κοινότητας, Κώστας Μαραγούσιας. «Κάποια παιδιά που μεγάλωναν τέλη ’70 και αρχές ’80 πήγαιναν σε σχολεία όμορων κοινοτήτων, ενώ Γυμνάσιο και Λύκειο λειτουργούσε πάντα μόνο στο Καρπενήσι. Κάπως έτσι από το ’85 το χωριό μας σταμάτησε να θεωρείται ενεργό. Τα καλοκαίρια συγκέντρωνε περισσότερο κόσμο, κάποιοι ξέμεναν και λίγο παραπάνω, οι περισσότεροι συνταξιούχοι. Οταν ερχόταν όμως το πλήρωμα του χρόνου και ένας από το ζευγάρι πέθαινε, έκλεινε το σπίτι».
Οπως λέει, η πορεία ερήμωσης της Χελιδόνας, όπως και πολλών άλλων χωριών της ευρύτερης περιοχής, ξεκίνησε μετεμφυλιακά (σ.σ. σε αυτό το χωριό αναφέρεται το μυθιστόρημα «Τα παιδιά της Χελιδόνας» του Διονύση Χαριτόπουλου που αργότερα έγινε και κινηματογραφική ταινία, με θέμα οικογένειες που κατακερμάτισε ο εμφύλιος πόλεμος). Ενα υπόγειο ποτάμι που παρέσυρε ανθρώπους, σχέσεις, τόπους και όνειρα. «Σήμερα παλεύουμε με τον χρόνο και τις δυνατότητές μας να μπορέσουμε να κρατήσουμε το χωριό μας ζωντανό. Δεν εγκαταλείπουμε κι ας βλέπουμε τη φθίνουσα πορεία του χωριού».
Χίλιοι επισκέπτες
Οι χίλιοι επισκέπτες που μαζεύτηκαν στο περυσινό Φεστιβάλ Τρύγου έκαναν όλους να αναθαρρήσουν. «Εμείς δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε πολιτικές για να φέρουμε τους νέους πίσω», λέει η κ. Τσιμπογιάννη.
«Αυτό που μπορούμε να κάνουμε, και νομίζω ότι το έχουμε πετύχει τα τελευταία χρόνια, είναι να φέρνουμε πάρα πολύ κόσμο στο χωριό. Καρπενησιώτες, αλλά όχι μόνο, που φέρνουν και τα παιδιά τους μαζί. Διαβάζουμε παραμύθια στα παιδιά, όπου οι ήρωες διασχίζουν δάση και ρυάκια, και τα παιδιά δεν έχουν δει ποτέ ούτε ρυάκι ούτε ένα αγριολούλουδο. Ερχονται και τα βλέπουν στη Χελιδόνα. Αλλά και οι μεγάλοι, βγαίνουν στο μπαλκόνι ή κάθονται κάτω από τον πλάτανο στην πλατεία και βλέπουν όλη αυτή την ομορφιά και όλη η κούραση που τους στοιχειώνει από την πόλη, φεύγει και αναπνέουν».
Το φετινό φεστιβάλ, με πλήθος εκδηλώσεων για μικρούς και μεγάλους και στο οποίο θα τραγουδήσει μεταξύ άλλων η Μάρθα Φριντζήλα (το πρόγραμμα στη σελίδα «Χελιδόνα Ευρυτανίας» στο Facebook) στηρίζεται από χορηγίες, αλλά κυρίως από φίλους του χωριού, από ανθρώπους που το αγαπάνε. Οι ανώνυμοι δωρητές είναι γνωστοί ως «τα παιδιά της Χελιδόνας».
