Μια πρωτεύουσα ευάλωτη απέναντι στα πλημμυρικά φαινόμενα ανέδειξαν για ακόμα μια φορά οι καταιγίδες που έκαναν την εμφάνισή τους τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου, επαναφέροντας ταυτόχρονα την αναγκαιότητα τριών σημαντικών αντιπλημμυρικών έργων που είχαν βαλτώσει και τα οποία μπαίνουν ξανά σε ράγες.
Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας Atena, πολλοί δρόμοι στο Κολωνάκι και πέριξ του Ευαγγελισμού και του Λυκαβηττού θύμισαν Βενετία, ενώ οχήματα «κολυμπούσαν» στα νερά των Αμπελοκήπων, την ίδια ώρα που ένα ζευγάρι εγκλωβιζόταν στο αυτοκίνητό του λόγω των ορμητικών νερών. Παρόμοια ήταν η εικόνα που έδινε και η περιοχή της Ριζούπολης.
Τώρα: Οδός Αχαϊας στους Αμπελόκηπους, 20 μέτρα από την Κηφισίας μπροστά από είσοδο σχολείου… Από το 2014 η ίδια εικόνα κάθε φορά. #κακοκαιρια #βροχη μεγαλεία pic.twitter.com/S4qS6a2tF0
— Spy Tro (@spytro) September 10, 2024
Ολόκληρα κομμάτια πόλης χωρίς δίκτυα υδροσυλλογής
«Στους κάθετους δρόμους της Βασιλίσσης Σοφίας και στην οδό Μαρασλή που την είδαμε να πνίγεται στην κακοκαιρία Atena, δεν υφίστανται καν φρεάτια. Και δεν υπάρχουν γιατί δεν υπάρχει καθόλου δίκτυο υδροσυλλογής», λέει στην «Κ» ο αντιδήμαρχος Υποδομών της Αθήνας, Ανδρέας Γραμματικογιάννης, προσθέτοντας πως αυτή τη στιγμή η πρωτεύουσα διαθέτει δίκτυα τα οποία κατασκευάστηκαν μεταξύ 1950 και 1970. «Οι προδιαγραφές τους και οι συντελεστές ασφαλείας τους αφορούν τα δεδομένα εκείνης της εποχής».
@giorgos_lk #kolonaki_athens #athensgreece #winter2024 #foryou #foryoupage #greece ♬ πρωτότυπος ήχος – Papadia Trash Tv
Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο, την Αθήνα διατρέχουν πάνω από 1.000 χιλιόμετρα οδικού δικτύου. «Από αυτά, αντιπλημμυρικά δίκτυα ομβρίων καλύπτουν μόλις τα 200 χιλιόμετρα. Ομως, για ένα στοιχειωδώς επαρκές δίκτυο απαιτούνται μίνιμουμ αντιπλημμυρικά έργα που θα καλύπτουν το 40% του οδικού δικτύου της πόλης».
Και όπως εξηγεί ο αντιδήμαρχος, η αντιπλημμυρική θωράκιση της πόλης είναι ένα θέμα ευρύτερο σε σχέση με τα καθαρισμένα φρεάτια. «Στην οδό Αχαΐας στο κέντρο της πόλης, που πλημμυρίζει με μαθηματική ακρίβεια σε κάθε έντονη βροχόπτωση, τρία ποτάμια συναντιούνται μπροστά από ένα σχολείο. Αν η ροή τους δεν σταματήσει από ψηλά, στον Λυκαβηττό δηλαδή, το πρόβλημα δεν θα λυθεί, όσο καθαρισμένα κι αν είναι τα φρεάτια».
«Την Αθήνα διατρέχουν πάνω από 1.000 χιλιόμετρα οδικού δικτύου. Από αυτά, αντιπλημμυρικά δίκτυα ομβρίων καλύπτουν μόλις τα 200 χιλιόμετρα. Ομως, για ένα στοιχειωδώς επαρκές δίκτυο απαιτούνται μίνιμουμ αντιπλημμυρικά έργα που θα καλύπτουν το 40% του οδικού δικτύου της πόλης».
Σύμφωνα με τον κ. Γραμματικογιάννη, φέτος ο δήμος έχει καθαρίσει μέχρι στιγμής 14.700 φρεάτια, πιο πολλά από κάθε άλλη φορά, καθώς κάθε χρόνο οι ανάγκες για αντιπλημμυρική θωράκιση αυξάνονται.
Επίσης «τρέχει» τις διαδικασίες για τρία αντιπλημμυρικά έργα στην πρωτεύουσα, τα οποία συζητήθηκαν από τις προηγούμενες δημοτικές αρχές και σε έναν βαθμό προχώρησαν, αλλά στη συνέχεια κόλλησαν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας.
Την ίδια στιγμή προετοιμάζεται μια συγκεντρωτική μελέτη-χαρτογράφηση των ευάλωτων σημείων της πόλης.
Η περίπτωση του Κολωνού
Ο Κολωνός είναι μια από τις πιο ευπαθείς περιοχές της πόλης και αυτή που έχει δώσει την πιο χαρακτηριστική εικόνα κακοκαιρίας στην Αθήνα. Το 2021, κατά τη διάρκεια του «Μπάλλου» κάτοικοι εγκατέλειπαν τα πλημμυρισμένα σπίτια τους, κάνοντας… κανόε καγιάκ στην οδό Αντιγόνης.
«Ο Κολωνός είναι μια πολύπαθη γειτονιά, με ανύπαρκτο δίκτυο», σημειώνει ο κ. Γραμματικογιάννης.
Οσον αφορά το αντιπλημμυρικό έργο της συγκεκριμένης περιοχής, σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο, μέχρι το τέλος του έτους θα έχει προκηρυχθεί ο διαγωνισμός. Οι εργασίες θα ξεκινήσουν με το νέο έτος και ο χρόνος ωρίμανσης του έργου αναμένεται να είναι οκτώ μήνες.
Η ιστορία του συγκεκριμένου αντιπλημμυρικού πηγαίνει πίσω στο 2021, όταν και ο δήμος αιτήθηκε από το υπουργείο Υποδομών να αποκτήσει την αρμοδιότητα της επικαιροποίησης της σχετικής αντιπλημμυρικής μελέτης της ΕΥΔΑΠ χρονολογίας 1998, καθώς και της κατασκευής του έργου. Το έργο εντάχθηκε στη συνέχεια στον προϋπολογισμό του δήμου με το κόστος να ανέρχεται στα 5 εκατ. ευρώ.
«Οι εργασίες θα ξεκινήσουν με το νέο έτος και ο χρόνος ωρίμανσης του έργου αναμένεται να είναι οκτώ μήνες».
Μόνιμος εφιάλτης στη Ριζούπολη
Μέχρι τις 10 Σεπτεμβρίου, η Ριζούπολη είχε «ζήσει» δύο καταιγίδες με καταστροφικά αποτελέσματα –ζημιές σε κτίρια και αυτοκίνητα– με «υπεύθυνο» ένα σταθερά ευπαθές σημείο στη Λεωφόρο Ηρακλείου.
Οσον αφορά το συγκεκριμένο αντιπλημμυρικό έργο, το οποίο προκηρύχθηκε το καλοκαίρι του 2023, η σύμβαση με τον ανάδοχο υπεγράφη τον περασμένο Απρίλιο. Οι εργασίες έχουν ξεκινήσει σύμφωνα με τον κ. Γραμματικογιάννη και η παράδοση του έργου αναμένεται από τον Φεβρουάριο έως τον Απρίλιο του 2025.
Στο εν λόγω έργο με προϋπολογισμό 1,45 εκατ. ευρώ προβλέπεται ενίσχυση του υφιστάμενου δικτύου αποχέτευσης ομβρίων υδάτων, ώστε τα νερά των βροχοπτώσεων να κατευθύνονται οργανωμένα στο παρακείμενο ρέμα του Ποδονίφτη.
Η ειδική περίπτωση του Λυκαβηττού
Οσον αφορά τον εξίσου πολύπαθο Λυκαβηττό, η απουσία αντιπλημμυρικής θωράκισής του επηρεάζει το Κολωνάκι, τον Ευαγγελισμό αλλά και τους Αμπελοκήπους. Τα έργα που αφορούν στη νοτιοανατολική πλευρά του λόφου εξαγγέλθηκαν τον Οκτώβριο του 2018 από τη δημοτική αρχή του Γιώργου Καμίνη.
«Ο Λυκαβηττός είναι μια δύσκολη περίπτωση. Αυτό οφείλεται στο ότι πραγματοποιείται πάνω σε βράχο. Επίσης, οι παρεμβάσεις απαιτούν συζητήσεις με το δασαρχείο, καθώς είναι δεδομένο πως θα πρέπει να είναι φιλικές προς το περιβάλλον».
Ανάμεσα σε άλλα, το εν λόγω έργο, το οποίο παρουσιάζει και τις περισσότερες τεχνικές δυσκολίες, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων εργασίες αντιδιαβρωτικού και αντιπλημμυρικού χαρακτήρα, αποκατάσταση της περιμετρικής διαδρομής των μονοπατιών και αντικατάσταση της ασφαλτόστρωσης του δρόμου (μήκους 1,7 χιλιομέτρων) με ειδικό πορώδες σκυρόδεμα. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022 είχε ολοκληρωθεί μόλις το 15% των εργασιών. Πρόκειται για ένα έργο στο οποίο η μελέτη έχει ολοκληρωθεί και αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε διαδικασία ένταξης σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ (κατηγορία Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις).
Ο κ. Γραμματικογιάννης χαρακτηρίζει τον Λυκαβηττό μια δύσκολη περίπτωση, καθώς «πραγματοποιείται πάνω σε βράχο. Επίσης, οι παρεμβάσεις απαιτούν συζητήσεις με το δασαρχείο, καθώς είναι δεδομένο πως θα πρέπει να είναι φιλικές προς το περιβάλλον».
Οπως αναφέρεται στη μελέτη εφαρμογής του έργου, η οποία ολοκληρώθηκε το 2021 «ο λόφος παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα διάβρωσης. Το βάθος του εδάφους είναι κατά μέσο όρο 30 εκατοστά και ο βράχος έχει εμφανιστεί στην επιφάνεια σε πολλές περιοχές του λόφου. Οι κύριοι λόγοι διάβρωσης είναι οι κλίσεις, η απουσία θάμνων και ποώδους βλάστησης, το γεγονός ότι το πευκοδάσος που κυριαρχεί στον λόφο δεν προσφέρει ικανοποιητική κάλυψη εδάφους με την υπάρχουσα πυκνότητα, το ότι τα πεύκα έχουν φυτευτεί σε γραμμές κάθετες στις ισοϋψείς καμπύλες, καθώς και η δημιουργία αυθαίρετων μονοπατιών από τους επισκέπτες του λόφου και η απουσία συντήρησης υποδομών (βρύσες, μονοπάτια, κανάλια απορροής νερού) κ.λ.π. Οι πλαγιές του λόφου είναι απότομες, έτσι συχνά εμφανίζονται μικρά κάθετα ρέματα από ψηλά στον λόφο που οδηγούν χαμηλά».
Η μελέτη για τα δίκτυα της πόλης και πώς θα υλοποιηθούν τα έργα
Τέλος, επικαιροποιείται και μια συγκεντρωτική μελέτη της κατάστασης των δικτύων της πόλης, η οποία εκπονήθηκε επί δημαρχίας Γιώργου Καμίνη.
«Είναι μια μελέτη για όλη την Αθήνα έτοιμη προς δημοπράτηση, με χρόνο ωρίμανσης τα τρία έτη», αναφέρει ο αντιδήμαρχος, σημειώνοντας πως επί της ουσίας πρόκειται για έναν χάρτη ο οποίος εστιάζει σε 200 σημεία της Αθήνας, τα οποία παρουσιάζουν συχνά πλημμυρικά φαινόμενα, ενώ στοχεύει στην ανάδειξη κι άλλων, για τα οποία επίσης χρειάζονται αντιπλημμυρικά έργα. Υπάρχει η πρόβλεψη ανά έξι μήνες ο μελετητής να παραδίδει στον δήμο τα πιο επείγοντα κομμάτια της μελέτης, για να δημοπρατούνται.
Οσον αφορά τα τρία προαναφερόμενα αντιπλημμυρικά έργα, αυτά χαρακτηρίζονται μικρής κλίμακας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι εύκολα. Εκτός από τις εγγενείς δυσκολίες του Λυκαβηττού, δυσκολίες εμφανίζει και το έργο της Ριζούπολης, αφού πρέπει να «περάσει» κάτω από τη Λεωφόρο Ηρακλείου.
Σε αυτήν την περίπτωση, το έργο θα γίνει με τη μέθοδο δημιουργίας μικροτούνελ και την προώθηση του αντιπλημμυρικού αγωγού με ειδικό μηχάνημα, εκατέρωθεν της λεωφόρου, χωρίς να χρειαστεί να ανοίξει σκάμμα στην επιφάνεια του δρόμου και να εμποδιστεί έτσι η κυκλοφορία των οχημάτων.
«Πρόκειται για μια χειρουργική διαδικασία καθώς οι τεχνικοί πρέπει να γνωρίζουν πού ακριβώς βρίσκονται τα υπόλοιπα δίκτυα έτσι ώστε να μην τα πειράξουν, κάτι το οποίο στη δική μας πόλη έχει μεγάλο βαθμό δυσκολίας δεδομένου ότι υπάρχουν “τυφλά” δίκτυα από το 1880 ακόμα», αναφέρει ο αντιδήμαρχος, δίνοντας το παράδειγμα του αχαρτογράφητου δικτύου το οποίο βρίσκεται κάτω από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας.
