Ελλείψεις στα συστήματα ασφαλείας ακόμη και σε βασικούς σιδηροδρομικούς άξονες, αφύλακτες ισόπεδες διαβάσεις πεζών που μπορούν να μετατραπούν σε «παγίδες» θανάτου, υποστελέχωση του ΟΣΕ, προσφυγή των εμπλεκομένων του σιδηροδρόμου σε νομικές οδούς (π.χ. εξώδικα) προκειμένου να επιλύσουν τις μεταξύ τους διαφωνίες, ελλείψεις στο τροχαίο υλικό και στις υποδομές.
Αυτά είναι μερικά από τα προβλήματα που εξακολουθούν να στοιχειώνουν τον σιδηρόδρομο, και τα οποία αναδείχθηκαν χθες στη μαραθώνια διαρκή επιτροπή παραγωγής και εμπορίου της Βουλής, κατά τη διάρκεια της οποίας ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας αναφέρθηκε σε 18 παρεμβάσεις για την ανάταξη του ελληνικού σιδηροδρόμου.
«Δεν είμαι εδώ για να ωραιοποιήσω καταστάσεις. Ούτε να ισχυριστώ ότι έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα», τόνισε ο ίδιος, εν μέσω ομοβροντίας ερωτήσεων αλλά και επικριτικών τοποθετήσεων από βουλευτές της αντιπολίτευσης, με αιχμή τα Τέμπη, την ολιγωρία των προηγούμενων ετών για την ολοκλήρωση έργων κομβικής σημασίας για την ασφάλεια, την «αμαρτωλή» σύμβαση 717 και πολλά άλλα.
«Η κατάσταση στον ελληνικό σιδηρόδρομο είτε μιλάμε για ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ, Hellenic Train έχει τις γνωστές παθογένειες συσσωρευμένες εδώ και δεκαετίες. Χρειάζεται επιμονή, είναι κάτι που δεν υλοποιείται σε μία ημέρα», συμπλήρωσε ο υπουργός και έκανε αναφορά σε νέα έργα ύψους 1,2 δισ. ευρώ στον σιδηρόδρομο, για τα οποία πρόσφατα εξασφαλίστηκε χρηματοδότηση 520 εκατ. ευρώ από πόρους της Ε.Ε.
Ανάμεσα σε αυτά είναι η ανάταξη της σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης του τμήματος Ανω Λιόσια – Κιάτο, καθώς και η εγκατάσταση του ETCS (αυτόματο σύστημα προστασίας συρμών), η αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Πύθιο – Ορμένιο, η αναβάθμιση των υποδομών στο τμήμα Αχαρνές – Οινόη και στο Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας, κ.ά. Παράλληλα, στον λογαριασμό μπαίνει και η αποκατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλία μέσω πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης εξαιτίας της θεομηνίας «Daniel».
«Οι εργασίες που έχουν δρομολογηθεί αφορούν την οριστική αποκατάσταση του κύριου άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη, των κάθετων αξόνων Λάρισας – Βόλου και Παλαιοφαρσάλου – Καλαμπάκας», επισήμανε ο κ. Σταϊκούρας, με το κόστος να ανέρχεται στα 463 εκατ. ευρώ. Ωστόσο βουλευτές στάθηκαν και στις καθυστερήσεις που παρουσιάζουν τα έργα αποκατάστασης, δεδομένου πως οι σχετικοί διαγωνισμοί δεν έχουν ακόμη προκηρυχθεί.
Ως προς τις λεγόμενες δικλίδες ασφαλείας παραμένουν εκκρεμότητες. Για το σύστημα ETCS έχουν ξοδευτεί χρήματα και στο παρελθόν, αλλά ακόμη και σήμερα δεν λειτουργεί πλήρως στο δίκτυο. Μετά το δυστύχημα των Τεμπών, ολοκληρώθηκε μεν η εγκατάστασή τους επί της γραμμής στο τμήμα Αθήνα – Θεσσαλονίκη, όμως λόγω του «Daniel» τα συστήματα αυτά στην περιοχή της Θεσσαλίας ξηλώθηκαν.
Εκτός όμως από την εγκατάστασή τους στην υποδομή, πρέπει να τοποθετηθούν και στους συρμούς. «Μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος σε 44 μονάδες ETCS επί συρμών, οι οποίες έχουν επανέλθει στη δέουσα κατάσταση», ανέφερε ο κ. Σταϊκούρας. Πρόκειται για σύμβαση που αφορά την ανάταξη του ETCS σε 115 μονάδες σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού.
Ως προς την τηλεδιοίκηση – σηματοδότηση (ενδεικτικά) στο τμήμα Πειραιάς – ΣΚΑ – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνας, δεν λειτουργούν τα εξής τμήματα:
• Πειραιάς – Ρέντη. Πρόκειται για τμήμα όπου έχει εγκατασταθεί ο εξοπλισμός αλλά λόγω διάλυσης της σύμβασης 994 βρίσκεται εκτός λειτουργίας. Επίσης, στον Σ.Σ. Ρέντη – σταθμός Λαρίσης λειτουργεί ένα μικρό σύστημα σηματοδότησης, ενώ δεν λειτουργεί και η τηλεδιοίκηση – σηματοδότηση από τον σταθμό Λαρίσης – Τρεις Γέφυρες. Σε αυτό το τμήμα πήγε να σημειωθεί το παρ’ ολίγον περιστατικό της μετωπικής σύγκρουσης των δύο αμαξοστοιχιών του προαστιακού πριν από δύο εβδομάδες. Ο ΟΣΕ υπολογίζει πως το κόστος του έργου για εγκατάσταση προσωρινού συστήματος επιτήρησης της κυκλοφορίας ανέρχεται στο 1,5 εκατ. ευρώ, ενώ αναζητείται η εξασφάλιση χρηματοδότησης.
Εκτός λειτουργίας η τηλεδιοίκηση – σηματοδότηση και το σύστημα ETCS σε τμήματα του δικτύου, αφύλακτες εκατοντάδες ισόπεδες διαβάσεις, καθυστερήσεις στην αποκατάσταση των ζημιών μετά τον «Daniel».
• Από το Λιανοκλάδι – Νότια Σήραγγα του Οθρυος τα συστήματα λειτουργούν μερικώς, ενώ εκκρεμεί η αποκατάσταση των συστημάτων που επλήγησαν λόγω του «Daniel» από τη σήραγγα Οθρυος – λίγο πριν από τη Λάρισα.
Προκήρυξη διαγωνισμού
Ειδική μνεία έγινε και για τις ισόπεδες διαβάσεις, πολλές εκ των οποίων, ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα, είναι αφύλακτες. Οπως έχει αναφερθεί και στο παρελθόν, στο σύνολο του δικτύου οι αφύλακτες ισόπεδες διαβάσεις πεζών, ζώων και τροχοφόρων είναι 552 εκ των οποίων οι 304 εξασφαλίζονται με αυτόματα ηχοφωτεινά σήματα και αυτόματα δρύφακτα (κινητή μπάρα). Από αυτές, έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση 25 εκατ. ευρώ για την αντικατάσταση 90 αυτόματων συστημάτων ισόπεδων διαβάσεων παλαιάς τεχνολογίας και για τη συντήρησή τους. Σύμφωνα με το υπουργείο, τα τεύχη ολοκληρώνονται τις επόμενες εβδομάδες για να προκηρυχθεί ο σχετικός διαγωνισμός.
Στο μεταξύ, το υπουργείο Μεταφορών δρομολογεί τη μεταρρύθμιση του ελληνικού σιδηροδρόμου. Σε αντίθεση με προηγούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις, προβλέπεται η δημιουργία ενός νέου δημόσιου φορέα που ενσωματώνει τον ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ κατά το μέρος που αφορά το τμήμα της διαχείρισης του τροχαίου υλικού. Δεδομένης και της πολυδιάσπασης αρμοδιοτήτων αλλά και της αδυναμίας συνεννόησης όλων των παραπάνω φορέων για την ανάπτυξη του σιδηροδρόμου, η νέα εταιρεία, με πυρήνα τον ΟΣΕ, θα είναι μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και των έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου και τη διαχείριση του τροχαίου υλικού. Μέσα στο δ΄ τρίμηνο του 2024 αναμένεται η ψήφιση του νομοσχεδίου για τη δημιουργία του νέου φορέα, κάτι που θα υλοποιηθεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2025. «Ακόμη και σήμερα όταν υποβάλλουμε προτάσεις στην Ευρώπη για νέα σιδηροδρομικά έργα σε νέες γραμμές οι μελέτες γίνονται από την ΕΡΓΟΣΕ και στο υφιστάμενο σύστημα από τον ΟΣΕ», ανέφερε ο κ. Σταϊκούρας.
