Η πρώτη οριστική απόφαση διοικητικού δικαστηρίου που ακυρώνει απευθείας οικοδομική άδεια που έκανε χρήση των μπόνους του νέου οικοδομικού κανονισμού (ΝΟΚ), χωρίς να παραπέμπει στο Συμβούλιο της Επικρατείας, εκδόθηκε από το Διοικητικό Εφετείο Πειραιά. Το ερώτημα είναι αν η απόφαση αυτή θα λειτουργήσει ως «υπόδειγμα» για ανάλογες περιπτώσεις, καθώς τα περισσότερα δικαστήρια επιλέγουν να δώσουν αναβολή ενόψει της εκδίκασης της υπόθεσης από την ολομέλεια του ανωτάτου διοικητικού δικαστηρίου. Εν τω μεταξύ, το υπουργείο Περιβάλλοντος ετοιμάζει το «οπλοστάσιό» του ενόψει της δίκης, αναθέτοντας μελέτη για την αξιολόγηση των επιπτώσεων των κινήτρων του ΝΟΚ.
Η απόφαση Α345/2024 του Διοικητικού Εφετείου Πειραιά αφορά προσφυγή της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής του Δήμου Αλίμου και οκτώ πολιτών κατά οικοδομικής άδειας για την ανέγερση πενταώροφης πολυκατοικίας. Στην οικοδομική άδεια, που εκδόθηκε το 2021 και αναθεωρήθηκε στα τέλη του 2022, γινόταν χρήση τριών μπόνους του ΝΟΚ: του άρθρου 10, περί προσαύξησης του συντελεστή δόμησης του κτιρίου κατά 10% αν υπάρξει αντίστοιχη μείωση της κάλυψης του κτιρίου, του άρθρου 15 για αύξηση του ύψους κατά 2 μέτρα για φυτεμένο δώμα και του άρθρου 25 για περαιτέρω προσαύξηση του συντελεστή δόμησης εφόσον το κτίριο ανήκει στην ενεργειακή κατηγορία Α+.
Το Εφετείο κάνει εκτενή αναφορά στην απόφαση 293/2024 του ΣτΕ, η οποία παραπέμπει μεν την υπόθεση στην ολομέλεια, αλλά αποδομεί λεπτομερώς όλα τα επιχειρήματα υπέρ της παροχής των πολεοδομικών κινήτρων του ΝΟΚ. Περαιτέρω επισημαίνει ότι τα κίνητρα αυτά «προϋποθέτουν την ύπαρξη πυκνοδομημένων και οικιστικά βεβαρημένων αστικών περιοχών, ορισμός στον οποίο σε καμία περίπτωση δεν εμπίπτει ο Δήμος Αλίμου». Και καταλήγει ότι η προκαλούμενη προσαύξηση της δόμησης «συνεπάγεται την αλλοίωση της πολεοδομικής μορφής και φυσιογνωμίας της περιοχής». Το Εφετείο ακύρωσε την οικοδομική άδεια, με το επιχείρημα ότι σύμφωνα με την 293/24 του ΣτΕ βασίζεται σε αντισυνταγματικές διατάξεις.
Τον Δήμο Αλίμου εκπροσώπησε ο καθηγητής του ΕΜΠ Δημήτρης Μέλισσας. «Είναι η πρώτη οριστική απόφαση από διοικητικό δικαστήριο. Μέχρι σήμερα τα διοικητικά δικαστήρια εκδίδουν αποφάσεις αναστολής (σ.σ. «παγώματος» των οικοδομικών εργασιών) μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης στην ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας», λέει στην «Κ». «Το δικαστήριο αναγνώρισε ότι η αύξηση ύψους, λόγω της χρήσης του άρθρου 10 του ΝΟΚ, ισοδυναμεί με τροποποίηση των πολεοδομικών όρων που ορίζει ο σχεδιασμός και οδηγεί σε αλλαγή της φυσιογνωμίας της περιοχής».
Το ερώτημα είναι κατά πόσον η απόφαση του Εφετείου Πειραιά θα επηρεάσει ανάλογες υποθέσεις, καθώς τα διοικητικά δικαστήρια εξακολουθούν να «παγώνουν», αλλά όχι να ακυρώνουν τις οικοδομικές άδειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα χθεσινή απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών (αρ.156/2024), που «πάγωσε» οικοδομική άδεια για εξαώροφη πολυκατοικία στο Χαλάνδρι.
Προσωρινές διαταγές, όμως, εξακολουθεί να εκδίδει και το ΣτΕ. Χθες ο Δήμος Κηφισιάς δημοσιοποίησε την αναστολή οικοδομικής άδειας πολυεθνικής εταιρείας του χώρου του real estate για την ανέγερση τριών πολυκατοικιών απέναντι από την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στο κέντρο της Κηφισιάς. Την αναστολή της άδειας ζήτησε από την πολεοδομία του δήμου ο δήμαρχος Βασίλης Ξυπολυτάς, χάρη στην απόφαση με την οποία το ΣτΕ «κάλυψε» την απευθείας παρέμβασή του στην υπηρεσία δόμησης. Ανάλογη απόφαση εκδόθηκε προ ημερών από το ΣτΕ και για τον Δήμο Αθηναίων.
Εν τω μεταξύ, το υπουργείο Περιβάλλοντος προετοιμάζει τη νομική του «φαρέτρα» ενόψει της εκδίκασης της υπόθεσης από την ολομέλεια του ΣτΕ στα μέσα Οκτωβρίου. Προ διμήνου, ο υφυπουργός αρμόδιος για τα πολεοδομικά Νίκος Ταγαράς ανέθεσε μελέτη αξιολόγησης της εφαρμογής των κινήτρων του ΝΟΚ. Η μελέτη θα παραθέσει αναλυτικά «τις σημαντικότερες κατευθύνσεις εφαρμογής των κινήτρων, καθώς και τις επιπτώσεις τους (ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια) βάσει εθνικών παραδειγμάτων στα μητροπολιτικά συγκροτήματα και σε μεγάλες πόλεις της χώρας». Και θα καταλήξει σε «προτάσεις για τυχόν βελτίωση και συμπλήρωση του σχετικού πλαισίου». Να σημειωθεί ότι το ΥΠΕΝ αρνήθηκε να παράσχει στην «Κ» στοιχεία για τον ανάδοχο της μελέτης και το ύψος της απευθείας ανάθεσης.
