«Ο πεζός έχει πάντα προτεραιότητα» είναι μία έκφραση που θα ακούσει πολλές φορές ένας υποψήφιος οδηγός από τον δάσκαλό του. Και παρότι η έκφραση έχει μείνει στο μυαλό πολλών ως μία αρχή που ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις, ο ΚΟΚ περιέχει διατάξεις (άρθρο 38 του ΚΟΚ) που αφενός ρυθμίζουν την κίνηση των πεζών, αφετέρου ξεκαθαρίζουν ότι ένας πεζός δεν έχει μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις.
Με τον ΚΟΚ να ορίζει την υποχρέωση των πεζών (με ελάχιστες εξαιρέσεις) στη χρήση πεζοδρομίων ή διαβάσεων, στη συμμόρφωση των φωτεινών σηματοδοτήσεων, αλλά και την απαγόρευση κίνησης σε εθνικές οδούς και δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, οι ποινές των πεζών είναι συνήθως ηπιότερες σε σχέση με αυτές των οδηγών. Οταν, όμως, οι παραβάσεις συντελούν σε ατυχήματα τότε αντιμετωπίζονται με περισσότερη αυστηρότητα από τον νόμο. Τι γίνεται όμως όταν οι διαβάσεις αγνοούνται, θέτοντας σε κίνδυνο πεζούς και οδηγούς;
Τραγωδία στη Λ. Κωνσταντινουπόλεως
Το βράδυ της 22ης Σεπτεμβρίου στη λεωφόρο Κωνσταντινουπόλεως με κατεύθυνση από οδό Χαμοστέρνας προς την Ιερά Οδό, στον αριθμό 77, προκλήθηκε ένα θανατηφόρο τροχαίο όταν ένας μοτοσικλετιστής έχασε τη ζωή του στην προσπάθειά του να αποφύγει έναν πεζό, ο οποίος διέσχισε τη λεωφόρο χωρίς να κάνει χρήση διάβασης. Ο πεζός αφού διακομίστηκε στο νοσοκομείο και έλαβε εξιτήριο, στη συνέχεια συνελήφθη αντιμετωπίζοντας την κατηγορία της ανθρωποκτονίας από αμέλεια με βάση το άρθρο 302 του Ποινικού Κώδικα, καθώς εμπλέκεται στον ακαριαίο θάνατο του οδηγού μηχανής.
Με τη λεωφόρο να έχει από τη μία πλευρά τις ράγες του τρένου και από την άλλη ένα μικρό κομμάτι πεζοδρομίου ανάμεσα στα μαγαζιά και τα παρκαρισμένα Ι.Χ., η ασφαλής κυκλοφορία πεζών και οδηγών είναι ένα στοίχημα.
Για τους κατοίκους του Βοτανικού η είδηση αυτή φέρνει θλίψη, όπως όμως αναφέρουν στην «Κ» δεν τους αφήνει εμβρόντητους. Με τη λεωφόρο να έχει από τη μία πλευρά τις ράγες του τρένου και από την άλλη ένα μικρό κομμάτι πεζοδρομίου ανάμεσα στα μαγαζιά και τα παρκαρισμένα Ι.Χ., η ασφαλής κυκλοφορία πεζών και οδηγών είναι ένα στοίχημα.
Η «Κ» πραγματοποίησε επιτόπιο ρεπορτάζ κατά μήκος της λεωφόρου Κωνσταντινουπόλεως. Ξεκινώντας από τον αριθμό 140 και φτάνοντας στο 103, στο τμήμα της λεωφόρου με κατεύθυνση προς την Ιερά Οδό δεν υπάρχει καμία διάβαση πεζών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επικινδυνότητας του σημείου είναι η προσπάθεια της Ελένης Κ. να διασχίσει τον δρόμο. Η ίδια θέλει να φτάσει στη σιδηροδρομική διάβαση, ωστόσο δεν υπάρχει καμία σήμανση για τους οδηγούς επί της λεωφόρου. Ξεκινώντας να διασχίσει προσεκτικά τον δρόμο, η ίδια σταματά στα μισά, καθώς τα Ι.Χ. δεν κόβουν ταχύτητα. Το ίδιο συμβαίνει με δεκάδες ακόμη πολίτες. «Η σιδηροδρομική διάβαση πεζών δεν συνδέεται με κάποια διάβαση επί της λεωφόρου με αποτέλεσμα να περνάμε με δική μας ευθύνη», σχολιάζει η Ελένη Κ.
Η πρώτη, σχεδόν σβησμένη διάβαση βρίσκεται στο φανάρι της συμβολής Κωνσταντινουπόλεως με Ιερά Οδό, εκεί όπου πολλοί πεζοί αναγκάζονται να αναμένουν στον δρόμο για να ανάψει η πράσινη σήμανση. Οπως φαίνεται και στη φωτογραφία, το φανάρι έχει τοποθετηθεί σε σημείο όπου οι πεζοί είναι εκτεθειμένοι τόσο από την πλευρά του σιδηροδρόμου όσο και από την πλευρά της λεωφόρου.
Στην πορεία προς τον αριθμό 67 όπου βρίσκεται η δεύτερη διάβαση πεζών, εκτός από τα παράνομα παρκαρισμένα Ι.Χ πάνω στο διαχωριστικό επί της λεωφόρου, πολλοί πεζοί αναγκάζονται να περπατούν μέσα στον δρόμο, καθώς οι πράσινοι θάμνοι επί του διαχωριστικού δεν τους αφήνουν κανένα περιθώριο να κινηθούν με μεγαλύτερη ασφάλεια.
«Εχω δει μικρά παιδιά να βρίσκονται από την πλευρά του σιδηροδρόμου και να περπατούν πάνω στη λεωφόρο. Εχω δει επίσης Ι.Χ. να σταματούν στο παρά πέντε στη διάβαση ενώ περνάει ο πεζός».
-Βασιλική, εργαζόμενη σε καφετέρια
Η πρώτη διάβαση πεζών –χωρίς να υπάρχει φανάρι– και με προειδοποιητικές πινακίδες βρίσκεται στον αριθμό 52. Φυσικά πάνω στη διάβαση έχει παρκάρει παράνομα ένα Ι.Χ. Η Βίκυ Χ. για περισσότερο από δέκα χρόνια εργάζεται σε μία εταιρεία με έδρα πάνω στη λεωφόρο. Η ίδια δεν μπορεί να κρύψει την αγανάκτησή της για τη δυσκολία που αντιμετωπίζει καθημερινά προκειμένου να φτάσει στη δουλειά της.
«Λίγο να αφαιρεθείς στον δρόμο, η ζωή σου είναι στον μέγιστο βαθμό κινδύνου. Υπάρχει ένας σύλλογος εδώ που έχει κάνει επανειλημμένως παράπονα, αλλά λίγα έχουν αλλάξει. Ευτυχώς τα τελευταία πέντε χρόνια τοποθέτησαν και τη μοναδική διάβαση εκτός φαναριού σε μήκος δύο χιλιομέτρων», αναφέρει στην «Κ».
Φωτογραφία: Στην πρώτη διάβαση εκτός φαναριού, ένα παράνομα σταθμευμένο όχημα.Από την άλλη η κ. Βασιλική που εργάζεται σε καφετέρια επί της συμβολής Κωνσταντινουπόλεως με την Ιερά Οδό, έχει δει με τα μάτια της ακραία περιστατικά. «Εχω δει μικρά παιδιά να βρίσκονται από την πλευρά του σιδηροδρόμου και να περπατούν πάνω στη λεωφόρο. Εχω δει επίσης Ι.Χ. να σταματούν στο παρά πέντε στη διάβαση ενώ περνάει ο πεζός, καθώς πριν κινούνταν με μεγάλη ταχύτητα», εξηγεί.
Εχοντας κάνει επανειλημμένα εκκλήσεις στις τοπικές αρχές, με τις οποίες τονίζουν την επικινδυνότητα διάβασης του σιδηροδρόμου και της λεωφόρου Κωνσταντινουπόλεως, οι κάτοικοι του Βοτανικού χαρακτηρίζουν την κατάσταση τριτοκοσμική.
«Δεν θα ήταν τόσο μεγάλη υπερβολή να πει κανείς πως η κυκλοφορία εδώ είναι χειρότερη και από την Ινδία. Οι κάτοικοι είναι αδύνατον να κυκλοφορήσουν με το παιδί τους και το καρότσι, καθώς είναι πολύ δύσκολο να διασχίσουν τις γραμμές του τρένου και από την άλλη οι διαβάσεις πεζών στη λεωφόρο είναι ελάχιστες. Οταν βρέχει τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο επικίνδυνα», σημειώνει ο κ. Χάρης, κάτοικος Βοτανικού.
Τι προβλέπεται για τις διαβάσεις
Με τις αναλυτικές τεχνικές προδιαγραφές των διαβάσεων να ορίζονται από το ΦΕΚ 1890/Β/2024, αρμόδιοι για την τοποθέτησή τους είναι οι Διευθύνσεις Μεταφορών και Επικοινωνιών των δήμων και της Περιφέρειας, οι οποίες (βάση του ΦΕΚ Β 85/23.1.2018) υποχρεούνται πρώτα να κάνουν επί τόπου αυτοψία για την καταγραφή στοιχείων. Σύμφωνα με το ΦΕΚ η επιλογή του τύπου της πεζοδιάβασης γίνεται λαμβάνοντας υπόψη έναν ελάχιστο αριθμό πεζών, ο οποίος κυμαίνεται περίπου στους 20 ανά ώρα.
Στην ερώτηση αν υπάρχει οδηγία για το κάθε πόσα μέτρα πρέπει να υπάρχει διάβαση σε μία λεωφόρο, ο καθηγητής και διευθυντής του Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Γιώργος Γιαννής απαντά αρνητικά.
Σε μια αστική περιοχή υπολογίζουμε ότι πρέπει να υπάρχει διάβαση κάθε 200-250 μέτρα. Σε αντίθετη περίπτωση η επικινδυνότητα αυξάνεται για τον πεζό. – Γιώργος Γιαννής, καθηγητής και διευθυντής του Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
«Δεν υπάρχει κάποιο σχετικό ΦΕΚ που να ορίζει την τοποθέτηση πεζοδιαβάσεων στους δρόμους, καθώς αυτό διαφέρει ανάλογα με την πόλη. Ωστόσο σε μια αστική περιοχή υπολογίζουμε ότι πρέπει να υπάρχει διάβαση κάθε 200-250 μέτρα. Σε αντίθετη περίπτωση η επικινδυνότητα αυξάνεται για τον πεζό», σημειώνει.
Εκτός από τη Λ. Κωνσταντινουπόλεως, ο ίδιος επισημαίνει πως αντίστοιχο πρόβλημα έχουν η λεωφόρος Κηφισίας και η λεωφόρος Βουλιαγμένης. Εκεί κάποιες διαβάσεις μπορεί να απέχουν μεταξύ τους ακόμη και 500 μέτρα.
Αυτό πάντως δεν είναι κάτι που θα διορθωθεί με τον νέο ΚΟΚ, καθώς ο συγκοινωνιολόγος σημειώνει πως για τις διαβάσεις δεν γίνεται καμία αναφορά.
Το 86,6% των δρόμων της Αθήνας δεν έχει διαβάσεις
Ωστόσο η Κωνσταντινουπόλεως, η Κηφισίας και η Βουλιαγμένης δεν είναι οι μόνοι προβληματικοί δρόμοι στην Αττική. Φετινή έρευνα του Μετσόβιου και του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Μονάχου ανέλυσε από κάμερες τη σύνθεση του οδικού δικτύου στην Αθήνα και το Μόναχο (με βάση το συνολικό μήκος κάθε οδικού δικτύου). Διαπίστωσε πως στο 86,6% των δρόμων της Αθήνας δεν υπάρχουν διαβάσεις (86,70% για το Μόναχο), ενώ μόνο μία στις 10 διαβάσεις έχει φωτεινή σήμανση.
«Μόνο οι κεντρικοί δρόμοι της Αθήνας έχουν διαβάσεις και αυτό αποτελεί ακόμη ένα σοβαρό πρόβλημα στο άναρχο οδικό περιβάλλον της πρωτεύουσας», αναφέρει ο δρ Παναγιώτης Τζούρας, ερευνητής ΕΜΠ και συγκοινωνιολόγος μηχανικός που έλαβε μέρος στην έρευνα.
Επίσης, σύμφωνα με την έρευνα διαπιστώθηκε πως στο 93,3% της έκτασης του οδικού δικτύου υπάρχουν εμπόδια που εμποδίζουν τις μετακινήσεις των ευάλωτων χρηστών του οδικού δικτύου (άτομα με αναπηρία, ηλικιωμένοι, κ.λπ.).
«Ουσιαστικά από την έρευνά μας διαπιστώσαμε πως μόνο οι κεντρικοί δρόμοι της Αθήνας έχουν διαβάσεις και αυτό αποτελεί ακόμη ένα σοβαρό πρόβλημα στο άναρχο οδικό περιβάλλον της πρωτεύουσας», αναφέρει ο δρ Παναγιώτης Τζούρας, ερευνητής ΕΜΠ και συγκοινωνιολόγος μηχανικός που έλαβε μέρος στην έρευνα.
Οι διαβάσεις προτιμούνται από τους πεζούς, όπου υπάρχουν
Μία άλλη ανάλυση του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείο σχετικά με τη συμπεριφορά των πεζών στη διάσχιση αστικών δρόμων, όπου καταγράφηκαν διαδρομές πεζών σε πραγματικό χρόνο με χρήση κάμερας, έδειξε πως οι πεζοί συχνά επιλέγουν να διασχίζουν τον δρόμο είτε στο πρώτο είτε στο τελευταίο τμήμα της διαδρομής.
Από την άλλη οι πεζοί φαίνεται να προτιμούν να διασχίζουν τον δρόμο από σηματοδοτούμενους κόμβους όταν αυτοί είναι διαθέσιμοι. Τέλος, από την έρευνα προέκυψε μια συνολική τάση των πεζών να διασχίζουν τους δρόμους από τις διαβάσεις, ειδικά στους δρόμους με πολλές λωρίδες κυκλοφορίας και αυξημένο κυκλοφοριακό φόρτο.
