Πριν από χρόνια, οι κάτοικοι ενός παραθαλάσσιου χωριού της Κρήτης είχαν «εξημερώσει» έναν ροδοπελεκάνο που ζούσε στην περιοχή. Οι θαμώνες των καφενείων, για να διασκεδάζουν, του έδιναν σχεδόν καθημερινά να πιει τσικουδιά. Επειτα από μερικούς μήνες, το πουλί, σε άθλια κατάσταση, με αφυδάτωση και πολλά προβλήματα, στάλθηκε στην Πάρο, στις εγκαταστάσεις του Συλλόγου Περίθαλψης και Προστασίας Αγριων Ζώων «Αλκυόνη». Εκεί οι κτηνίατροι μάταια προσπαθούσαν να του δώσουν νερό και τροφή. Ο ροδοπελεκάνος δεν μπορούσε να κρατήσει τίποτα στο στομάχι του, ούτε με καθετήρα. Ο θάνατός του ήταν θέμα ωρών.
Οι εθελοντές αποφάσισαν να τον βάλουν στον κλωβό όπου φιλοξενούνταν ήδη ένας ανάπηρος ροδοπελεκάνος. Τουλάχιστον δεν θα πέθαινε ολομόναχος, σκέφτηκαν. Το επόμενο πρωί το άρρωστο πτηνό ζούσε ακόμα. Το μεθεπόμενο, επίσης. Την τρίτη μέρα, ως εκ θαύματος, άρχισε να εμφανίζει σημάδια βελτίωσης. «Δεν είχαμε εγκαταστήσει ακόμα κάμερες στους χώρους μας, οπότε αποφάσισα να κρυφτώ και να παρακολουθήσω από μακριά για να καταλάβω τι συνέβαινε», λέει ο Μάριος Φουρνάρης, διευθυντής της «Αλκυόνης». «Εκπληκτος είδα τον ανάπηρο ροδοπελεκάνο να παίρνει κάθε τόσο με το ράμφος του νερό και τροφή και να τα δίνει στον ετοιμοθάνατο. Η προσπάθεια σωτηρίας συνεχίστηκε για κάμποσες μέρες. Ο νεοφερμένος –στη συνέχεια και με τη δική μας συμβολή– ανέρρωσε και λίγους μήνες μετά βρέθηκε ξανά εκεί όπου ανήκε: στη φύση. Με τον ίδιο τρόπο ένας σταυραετός, που έφτασε σε εμάς με κομμένο φτερό το 2008 και ζει ακόμα, έχει βοηθήσει σχεδόν εβδομήντα πουλιά, συγγενικών ειδών, να γίνουν καλά και να απελευθερωθούν».
Η «Αλκυόνη» ιδρύθηκε στην Πάρο το 1995 από μια παρέα ανθρώπων που είχαν συναντηθεί στο ΕΚΠΑΖ. Πρώτο «σπίτι» της ήταν το μικρό εξοχικό της οικογένειας Φουρνάρη, με ένα κηπάκι που σύντομα γέμισε με κλουβιά. Στη συνέχεια βρέθηκε μια έκταση που ανήκει στην Ιερά Μονή Λογγοβάρδας και μέσα σε μια πενταετία χτίστηκαν οι σημερινές εγκαταστάσεις, αποκλειστικά με τη συμβολή εθελοντών από όλο τον κόσμο, γιατί χρήματα για επαγγελματίες δεν υπήρχαν. Σήμερα, χάρη στις επαναλαμβανόμενες δωρεές από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, η «Αλκυόνη» διαθέτει φωτοβολταϊκό πάρκο που της εξασφαλίζει ενεργειακή αυτονομία, σύγχρονο εξοπλισμό και τριάντα μεγάλους κλωβούς· άλλοι δύο φτιάχνονται αυτόν τον καιρό για τη φιλοξενία των φοινικόπτερων, των γνωστών φλαμίνγκο.
Τουλάχιστον 17.000 ζώα, κυρίως πτηνά, έχουν περάσει από το αναρρωτήριο. Εξι στα δέκα γίνονται καλά και επιστρέφουν στη φύση.
Τις σχεδόν τρεις δεκαετίες της λειτουργίας της, τουλάχιστον 17.000 άγρια ζώα, κυρίως πτηνά, έχουν περάσει από το αναρρωτήριό της. Εξι στα δέκα γίνονται καλά και επιστρέφουν στη φύση. Κάποια άλλα δυστυχώς δεν θα έχουν ποτέ ξανά αυτή τη δυνατότητα γιατί μένουν ανάπηρα. Οι εθελοντές έχουν αποφασίσει να μην κάνουν ευθανασίες, αλλά να προσφέρουν στα ανάπηρα ζώα όσο το δυνατόν καλύτερες συνθήκες για όσα χρόνια τους απομένουν. «Θελήσαμε εξαρχής να φτιάξουμε έναν κήπο αντίστοιχο του Επικούρειου. Στα πλάσματα που φτάνουν στα χέρια μας προσπαθούμε να δώσουμε μια δεύτερη ευκαιρία· αρχικά για επιβίωση και στη συνέχεια για επανένταξη στο περιβάλλον», επισημαίνει ο κ. Φουρνάρης.
H «Αλκυόνη» προσφέρει πολύ περισσότερα από φροντίδα: ουσιαστικά δημιουργεί τις συνθήκες ώστε να συνεχιστεί η ίδια η ζωή. Ακούγεται βαρύγδουπο; Είναι πέρα για πέρα αληθινό. Το 2011, από ένα ζευγάρι ασημόγλαρων, που δεν μπορούσαν πια να πετάξουν, γεννήθηκαν τρία μωρά. Ο ένας από αυτούς τους νεαρούς ασημόγλαρους κάθε Οκτώβριο, τέτοιες μέρες, επιστρέφει στην Πάρο για να περάσει τον χειμώνα με τους ανάπηρους γονείς του. Κι όταν έρχεται η άνοιξη φεύγει και πάλι. Είναι μια ιστορία από τις πολλές που θα ακούσουν όσοι περάσουν τις εγκαταστάσεις του μεγαλύτερου νοσοκομείου άγριων ζώων στην Ελλάδα. Το βάρος της ευθύνης των ανθρώπων του συλλόγου είναι τεράστιο. Η παραμικρή λανθασμένη απόφαση ίσως κοστίσει τη ζωή του ζώου. Οι απελευθερώσεις είναι η κορυφαία στιγμή της προσπάθειάς τους και εκείνη που κρίνει αν ο κόπος τους θα πιάσει τόπο ή θα πάει χαμένος.
Σύμφωνα με τη Διεθνή Ενωση Προστασίας της Φύσης, σχεδόν το 50% της ορνιθοπανίδας παγκοσμίως καταγράφει σημαντικές μειώσεις πληθυσμών. Πάνω από 2.000 είδη, δηλαδή τουλάχιστον 1 στα 8 πτηνά, θεωρούνται απειλούμενα. Στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο από όσο στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και ξεκινά από την άγνοια μεγάλου ποσοστού συμπολιτών μας για το πώς η ανθρώπινη δραστηριότητα στοχεύει, άμεσα ή έμμεσα, στον αφανισμό των πουλιών: από τα φυτοφάρμακα, τις πυρκαγιές, την επέκταση της δόμησης και τα υπέργεια καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος μέχρι το κυνήγι, τις σκόπιμες καταστροφές των φωλιών ή τη νέα «μόδα» της ιερακοθηρίας. Κάποια είδη οδεύουν σταθερά προς εξαφάνιση, όπως ο σπιζαετός και η αετογερακίνα. Κι άλλα, που θα έπρεπε να απαντώνται σε μεγάλους αριθμούς, όπως οι καρδερίνες, τα χελιδόνια ή τα τρυγόνια, παρουσιάζουν τραγική μείωση των πληθυσμών τους. «Τα πουλιά είναι δείκτες υγείας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας αλλά, πέρα από αυτό, η προστασία τους –όλων των άγριων ζώων γενικότερα– θα έπρεπε να είναι αυτονόητη για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο», λέει ο Μάριος Φουρνάρης. «Η φύση υποφέρει ολοένα και πιο πολύ, φοβάμαι πως σύντομα θα φτάσουμε το σημείο να πέφτουν τα πουλιά νεκρά από τον ουρανό, όπως συμβαίνει σε περιοχές της Αφρικής». Ενας από τους πυλώνες των δραστηριοτήτων της «Αλκυόνης» είναι τα εκπαιδευτικά προγράμματα, μέσα από επισκέψεις σχολείων, ώστε τα παιδιά να κατανοήσουν ότι η ζωή όλων των πλασμάτων στον πλανήτη είναι μια αλυσίδα κι ότι τα ζώα αποτελούν έναν συναρπαστικό παράλληλο κόσμο ευφυΐας, συναισθηματικής νοημοσύνης και ενσυναίσθησης.
Ρωτώ τον Μάριο Φουρνάρη τι προσφέρει στον ίδιο ο εθελοντισμός στην προστασία των ζώων, αν τον έχει αλλάξει ως άνθρωπο και με ποιον τρόπο. «Είναι μάλλον… ακραία η δική μου περίπτωση. Από το 1990 εργάζομαι κάθε μέρα εθελοντικά, παράλληλα με τη δουλειά που κάνω για να βιοπορίζομαι. Μαζί με την οικογένειά μου και τα ενδιαφέροντά μου, η “Αλκυόνη” είναι από όσα δίνουν νόημα στη ζωή μου. Χωρίς τον εθελοντισμό δεν θα ήμουν ολόκληρος…».
